HAVAYOLU İŞLETMELERİNDE OPERASYONEL PLANLAMA

Havayolu operasyonel planlama süreci oldukça zahmetli, dikkatle yürütülmesi ve güvenilir yöntemler ile sonuca ulaştırılması gereken bir süreçtir. Havayolu operasyonel planlama sürecinde karşılaşılan en kapsamlı problemlerden biri ise ekip çizelgeleme problemidir. Havayolu işletmeleri bir günde yüzlerce uçuş gerçekleştirebilmektedir.

Havayolu işletmelerinde operasyonel planlama alınması gereken kararların eş zamanlı ve bütünleşik olarak çözülmesinin zor olmasından dolayı aşamalara ayrılarak gerçekleştirilmektedir. Havayolu operasyonel planlama sürecinde ilk olarak uçuş çizelgesi hazırlanmaktadır. Uçuş çizelgesi oluşturma aşaması havayolu işletmesinin planlama ve operasyonlarının başlangıç noktasıdır.

Havayolu işletmesinin hangi şehirlere, hangi zamanlarda, hangi uçuş numarası ile sefer düzenleyeceğini gösteren liste uçuş tarifesi olarak isimlendirilir?

Kabin ekibi: Bir uçuş görevinin yapılmasında kokpit ekibinin dışında, esas görev yeri hava aracının kabini olan ve işletmeci tarafından yolcu emniyetini ve gereksinimlerini karşılamak üzere gerekli temel ve tazeleme eğitimlerini alarak sertifikalandırılmış personeldir.

Kokpit ekibi: Hava aracının sevk ve idaresi ile kullanımından sorumlu ve SHGM tarafından lisanslandırılmış gerekli olan asgari sayıdaki pilot/pilotlar ile eğer varsa uçuş mühendislerini kapsamaktadır.

Yedek ekip: Planlanan uçuş harekâtının dışında muhtemel bir uçuş veya nöbet görevine ekip temin edebilmek için, işletme tarafından tespit edilecek gün ve saatte göreve başlamak üzere, kendi ikametgâhında veya uygun konaklama tesisinde istirahat ederek bekleyen uçucu ekiptir.

Bir uçağın varış havaalanına teker koyup yolcu ve/veya kargoyu indirdikten sonra tekrar havalanması arasında geçen süreye uçak çevrim süresi adı verilir.

Her bir uçucu ekip için, uçuş süreleri arasında yeni bir uçuş görevi için hazırlık süresi haricinde bekleme yapılmayan uçuş görev süresine kesintisiz uçuş görev süresi adı verilir.

Havacılık işletmesinin uçuş faaliyetlerini yürüttüğü ve işletme ruhsatında ana merkez olarak belirlenen, uçucu ekiplerin kendi imkânları ile konaklama ve iaşelerini sağladığı mahali ifade etmektedir. Ana üs aynı zamanda ekip üssü olarak da ifade edilmektedir. Büyük havayolu işletmeleri- nin birden fazla ekip üssü bulunmaktadır.

Her bir ekip üyesinin ekip eşlemelerine atanması işlemidir. Ekip eşlemesi yapıldıktan sonra ekip çizelgelemenin ikinci aşaması olan ekip atama problemi çözülür. Ekip atama problemi, genellikle aylık bazda her bir ekip üyesinin ekip eşlemelerine atanma sürecidir. Ekip ataması “ekip görev listesinin tespit edilmesi” problemi olarak da adlandırılmaktadır.

Havayolu operasyonel planlama sürecinde ilk olarak uçuş çizelgesi hazırlanmaktadır. Uçuş çizelgesi oluşturma aşaması havayolu işletmesinin planlama ve operasyonlarının başlangıç noktasıdır. Bu aşamada hangi uçuş noktalarına hangi sıklıkla uçuş hizmeti verileceğinin kararı verilir. Hazırlanan uçuş çizelgesi, her uçuş bacağının ayrılış-varış zamanını, uçuş noktalarını ve uçuşların haftanın hangi gün gerçekleştiğini, uçuş numarasını gösterir.

 

Uçak çizelgeleme aşamasında ilk olarak filo ataması gerçekleştirilir. Filo atamasında, uçakların özellikleri, kullanılabilirlikleri, operasyonel maliyetleri ve potansiyel gelirleri temel alınarak farklı kapasitedeki uçak tiplerinin uçuşlara atanması planlanır.

Filo atamada potansiyel müşteri sayısıyla uçağın koltuk sayısı arasındaki farkı en aza indirecek atamanın yapılması sağlanmaya çalışılır.

Ekip planlama yönetimi, optimizasyon teknikleriyle verimliliği arttırmayı hedeflerken bir yandan da ekip üyelerinin memnuniyetini dikkate almayı gerektirmektedir.

Ekip çizelgelemenin bu aşamasında önceden hazırlanmış olan uçuş tarifesi ve filo atamaları girdi olarak alınır ve ekip eşlemesi adı verilen kural ve düzenlemelere uygun, sıralı uçuş ayaklarından meydana gelen turlar oluşturulur. Ekip eşlemede temel amaç, havacılık otoritelerinin koymuş olduğu kuralların ve havayolu işletmesi kurallarının uygulanması ve tüm uçuşları kapsayacak şekilde en az sayıda kaynağın, yani ekibin kullanılmasını sağlayacak uçuş ayaklarının eşleştirilmesidir.

Havayolu işletmesinin hangi şehirlere, hangi zamanlarda, hangi uçuş numarası ile sefer düzenleyeceğini gösteren listeye uçuş tarifesi adı verilir.

Uçucu ekip: Havacılık işletmeleri tarafından belirlenen, hava aracının sevk ve idaresiyle görevli pilotlar, uçuş mühendisleri ile sertifikalı kabin içi emniyet ve diğer hizmetlerin yürütülmesiyle görevli kabin ekibini ve uçak tipine göre uçuş mühendisi kapsamında gerektiğinde seyrüsefer ve radyo operatörlerini kapsamaktadır.

SHT OPS 1 Talimatı, Ücret karşılığında yolcu veya yük taşımak üzere kurulmuş veya kurulacak kamu kurum ve kuruluşları ile gerçek ve tüzel kişilere ait işletmelerin, uçakla ticari hava taşımacılığı faaliyetleri sırasında operasyonel açıdan uymaları gereken usul ve esasları düzenleyen talimattır.

Uçak çevrim süresi Bir uçağın varış havaalanına teker koyup yolcu ve/veya kargoyu indirdikten sonra tekrar havalanması arasında geçen süredir.

Her uçuş için gerekli olan uçucu ekip üyesi sayısı, uçağın boyutlarına, uçuş süresine, uçuşun gün içerisindeki başlama zamanına ve sunulacak hizmet seviyesine bağlı olarak değişiklik göstermektedir.