HAVAYOLU İŞLETMELERİNDE OPERASYONEL PLANLAMA

Günümüzde kullanılmakta olan ticari uçakların ana kategorileri genellikle uçakların uçuş menzili ve taşıma kapasitesi ile tanımlanmaktadır. Bir uçağın uçuş menzili, ek bir yakıt için durmaksızın uçabileceği en uzun mesafeyi ifade ederken, yine makul bir yolcu ve/veya kargo yükü taşımaktadır. Bir uçağın taşıma kapasitesi, taşıyabileceği yük miktarının göstergeleri olarak yolcu-koltuk ve/veya kargo kapasitesi gibi ölçeklerle temsil edilebilir.

Doğru yanıt B seçeneğidir.

Filo yapısı/çeşitliliği, uçuş ağı, ücretlendirme ve çalışma kuralları ile ilgili şirket politikaları, bir havayolu işletmesinin toplam maliyetlerini en çok etkileyen faktörlerdir. 

Doğru yanıt C seçeneğidir.

Filo atama problemi, havayolu işletmesinin uçuş tarifesinde yer alan uçuş bacaklarına filoların işletme maliyetleri ve teknik özellikleri dikkate alınarak potansiyel geliri enbüyükleyecek şekilde atanmasıdır. Uçakların, koltuk kapasiteleri, teknik özellikleri ve işletme maliyetleri filo bazında birbirinden farklılık göstermektedir. Filo atama modelinde amaç, uçuş rotasına yolcu taleplerini karşılayabilecek koltuk kapasitesine sahip filo atanmasını sağlanarak gelirler enbüyüklenmeye çalışılmaktadır.

Doğru yanıt E seçeneğidir.

Gelen uçuş arkı; bir hava alanına varış (gelen) uçuşunu gösterir.

Yer arkı; uçağın hava alanında yerde beklediği süreci gösterir.

Giden uçuş arkı; bir hava alanından ayrılış (giden) uçuşunu gösterir.

Geceleme arkı; günlük olarak tekrar eden programda uçağın ertesi gün başlayacak olan ilk uçuşu gerçekleştirmek üzere geceleyin hava alanında kalan uçağı gösterir.

Doğru yanıt A seçeneğidir.

Bir uçuşun operasyon maliyeti = AKMM × Mesafe × Uçaktaki Koltuk Sayısı

Doğru yanıt D seçeneğidir.

Uçak denge kısıtı, uçak dengesi veya filo içerisindeki uçakların sürekliliği ile ilgilidir. Bu kısıt kümesi, uygun filo tipindeki uçağın doğru zamanda doğru yerde olmasını sağlamaktadır.

Doğru yanıt B seçeneğidir.

Akış koruma kısıtları, herhangi bir “i” düğümüne gelen bağlantı ark sayısının “i” düğümünden çıkan bağlantı ark sayısına eşit olmasını sağlamaktadır. (5.11) akış koruma kısıt kümesi, her uçağı uçuş tarifesinde sirkülasyon yapmaya zorlamaktadır. Böylece, uçak gün içerisinde yapay uçuş noktasına ulaşıncaya kadar uçuşuna devam etmektedir.

Doğru yanıt C seçeneğidir.

Uçak rotası, uçuş bacaklarının oluşturduğu bir seridir. Seri içindeki bir uçuş bacağının varış noktası, bir sonraki uçuş bacağının başlangıç noktasıdır. Döngü, aynı merkezde başlayan ve son bulan uçuş rotalamasıdır. Her uçağın döngüsü, düzenli aralıklarla bakım istasyonunu ziyaret edecek şekilde tamamlanır.

Doğru yanıt B seçeneğidir.

rk : k uçağının kalan yasal uçuş süresini ifade eder.

Doğru yanıt A seçeneğidir.

Günümüzde, dünya genelinde ticari yolcu taşımacılığı söz konusu olduğunda, havacılık sektöründe etkin rol alan dört üreticiden bahsetmek gerekmektedir. Dünya genelince ticari yolcu taşımacılığında en yaygın kullanılan uçakların üretici firmaları şunlardır: Airbus, Boeing, Embraer ve Bombardier.

Doğru cevap E'dir.

Uçağın işletme maliyetleri arasında, işçilik maliyetleri, uçak bakım maliyetleri, sigorta maliyetleri, yakıt maliyetleri, uçuş ve havalimanı maliyetleri dikkate alınmaktadır. Doğru cevap E'dir.

Filo atama problemi, havayolu işletmesinin uçuş tarifesinde yer alan uçuş bacaklarına filoların işletme maliyetleri ve teknik özellikleri dikkate alınarak potansiyel geliri enbüyükleyecek şekilde atanmasıdır. Uçakların, koltuk kapasiteleri, teknik özellikleri ve işletme maliyetleri filo bazında birbirinden farklılık göstermektedir. Filo atama modelinde amaç, uçuş rotasına yolcu taleplerini karşılayabilecek koltuk kapasitesine sahip filo atanmasını sağlanarak gelirler enbüyüklenmeye çalışılmaktadır. Doğru cevap A'dır.

AKKG: Arz edilen Koltuk Kilometre başına Gelir [RASK: Revenue per Available Seat Kilometer], veya “birim gelir”, arz edilen bütün koltuklara karşılık havayolu işletmesinin ne kadar gelir elde ettiğini ifade etmektedir. AKKG, toplam operasyon gelirinin arz edilen koltuk kilometresine veya AKK’ya (Arz edilen Koltuk Kilometre) bölünerek elde edilmektedir. AKK, genellikle ÜYK’dan (Ücretli Yolcu Kilometre) daha büyük olduğu için gelir AKKG’den daha büyüktür. Doğru cevap B'dir.

Filo atama modelinde üç temel kısıt vardır. Kısıt, probleme özgü durumların getirdiği sınırlamalardır. Kısıt belirlemenin en iyi yolu önce sınırlayıcı durumları sözel olarak ifade edip daha sonra değişkenleri kullanıp matematiksel biçimde yazmaktır. Filo atama modelindeki üç kısıt şunlardır:

Doğru cevap C'dir.

Akış koruma kısıtı, yapay kaynak düğümünden çıkan uçuş bağlantı ark sayısının, yapay havuz düğümüne gelen uçuş bağlantı ark sayısına eşit olmasını sağlamak için kullanılmaktadır. Böylece model, her gün tekrar eden uçuş tarifesi için her hava alanında aynı sayıda uçak bulunması sağlanmış olunmaktadır. Doğru cevap D'dir.

Matematik modeller, daha önce filo atama modelinde açıklandığı gibi eniyileme programları (Gams, Lindo, IBM Cplex, Matlab vb. gibi) kullanılarak çözülmektedir. Doğru cevap B'dir.

Modelde kullanılan, bazı indis ve karar değişkenlerinin açıklamaları aşağıda verilmiştir:

Doğru cevap A'dır.

Operasyon maliyeti, bir uçuşun gerçekleştirilmesi ile ilgili olan operasyon maliyeti, o uçuşa atanan filo tipine bağlıdır. Operasyon maliyeti, arz edilen koltuk kilometre başına maliyet, uçulan kilometre ve kullanılan uçaktaki koltuk sayısının çarpılmasıyla bulunmaktadır. Doğru cevap E'dir.

İlgili şekil "yer arkı"nı ifade eder. Yer arkı, uçağın hava alanında yerde beklediği süreci gösterir. Doğru cevap C'dir.