HAVAYOLU İŞLETMELERİNDE OPERASYONEL PLANLAMA

Bir hava trafik sisteminin kapasitesi, hava trafik sisteminin güzergâh yapısı, hava sahasını kullanan havaaracının seyrüsefer hassasiyeti, hava koşullarıyla ilgili faktörler ve kontrolör iş yükü gibi birçok faktöre bağlıdır.

Hava trafik akış yönetim slotları ise hava trafik kontrol otoriteleri tarafından tahsis edilen yol (rota) slotlarıdır.

Avrupa’daki slot uygulamaları, Hava Trafik Akış ve Kapasite Yönetimi-HTAKY (Air Traffic Flow
and Capacity Management-ATFCM), dört aşamada uygulanmaktadır. Bu aşamalar; Stratejik akış yönetimi, Taktik öncesi akış yönetimi, Taktik akış yönetimi ve Operasyon sonrası analiz şeklindedir.

Akış ve kapasite yönetimi kapsamında bir slotun belirlenmesinde, hesaplanmış kalkış saatleri (CTOTs: Calculated Take-Off Times) kullanılmaktadır. Slot, uçuş için hesaplanmış kalkış saatinin 5 dakika öncesi ile 10 dakika sonrası arasındaki 15 dakikalık bir süreyi kapsamaktadır.

IATA Slot Konferansları, sadece Seviye 3 havaalanlarındaki slotların tahsis edilmesi ve yönetilmesi ile Seviye 2 havaalanlarındaki tarife düzenlemelerinin tartışılması amacıyla yapılmaktadır.

Başlangıç havaalanı slotlarının tahsisinde dikkate alınan öncelikler ve ölçütler tahsisi, ikili havayolu taşımacılığı anlaşmaları kapsamında trafik haklarının tahsis edilmesinden bağımsızdır.   başlangıç havaalanı slotlarının tahsisinde dikkate alınan öncelikler ve ölçütler

Türkiye'de havaalanı slot uygulamaları 2010 yılına kadar SHGM bünyesinde yürütülmüş sonrasında hava trafik birimleri ile slot koordinasyon birimleri arasında daha hızlı bilgi akışı sağlamak amacıyla, aynı zamanda hava trafiğini yöneten ve havaalanı kapasitelerini belirleyen Devlet Hava Meydanları İşletmesine (DHMİ) verilmiştir.

Yeni havayolu işletmelerinin kurulmasının havaalanı slotlarını doğrudan etkilemez..

Tahsis verimliliği,  slotların mümkün olan en yüksek sosyal değeri sağlayacak şekilde kullanılması gerektiği anlamına gelir.

İniş permisi, belirli bir havaalanına iniş yapma yetkisidir.Uçak tipine yönelik hiçbir emniyet ve gürültü itirazının olmadığını ve bu ticari amaçlı bir uçuşsa hiçbir ticari itirazın olmadığını onaylayan izindir.

Türkiye'deki sivil havaalanlarına inecek veya hava sahasını kullanacak taşıyıcının menşei ICAO üyesi değilse uçuş izin başvurusu Dışişleri Bakanlığına yapılmaktadır.

Belirli bir havaalanında yer almak için uçakların kalkış ya da inişine ayrılan, önceden kararlaştırılmış bir zaman aralığına slot denir.

Kapasite yetersizliği ve sistemde tıkanıklık, havayolu işletmelerinin operasyonlarını olumsuz etkileyebilecek aşağıdaki durumların oluşmasına neden olabilmektedir,

Uçak trafiğini yönetme stratejileri oluşturulur. Bu stratejiler, üç temel müdahale türünü içermektedir. Bunlar,

Taktik öncesi akış yönetimi: Gerçek zamanlı uçuş operasyonlarının 6 gün öncesinde yapılan çalışmaları içeren süreçtir ve sürecin çıktısı olarak HTAKY günlük planları oluşturulur.

Talep yönetimi temel anlamda, yoğun havaalanlarında pik saatlerde planlanmış (tarifeli) uçuşların sayısının sınırlandırılmasına yönelik girişimlerden oluşmaktadır. Bu girişimler iki başlık altında toplanmaktadır.

Havaalanı kapasitesinin IATA tarife koordinasyon süreci ile yönetimine dâhil olan paydaşlar şunlardır:

Bir havaalanı slotu, belirli bir tarih ve saatte Seviye 3 kategorisindeki havaalanına iniş veya kalkış yapabilmek için gerekli olan tüm havaalanı altyapısının da kullanılabileceği şekilde planlanmış bir operasyona bir koordinatör tarafından verilen izindir.

Slot tahsis süreci adımları,

Slot Koordinasyon Ünitesi; Planlama, Operasyon ve İzleme olmak üzere üç departmandan oluşmakta ve DHMİ Genel Müdürlüğü’ne bağlı çalışmaktadır.