HAVAYOLU İŞLETMELERİNDE OPERASYONEL PLANLAMA - Deneme Sınavı - 7

Uygun konaklama tesisi: Uçucu ekiplerin görev sonrası kesintisiz istirahatlarının güvence altına 
alındığı, dinlenme, barınma ve beslenme ortamının elverişli olduğu, SHGM tarafından uçuş emniyet gereklerinin üst seviyede yerine getirilebilmesi
için gerektiğinde denetlenerek uygun görülen, havacılık işletmeleri tarafından belirlenen tesistir.

Tercihli emir yaklaşımı: Tercihli emir çizelgesinde, çizelgenin yapılması sürecinde ekip üyeleri
ne zaman izinli olmak istedikleri veya hangi çalışma arkadaşlarıyla birlikte uçmak istedikleri gibi
konularda kendi tercihlerini belirtirler. Personelin
kıdemine göre çizelgesini değiştirme şansı vardır.
Bu yaklaşımın amacı personel memnuniyetini arttırmaktır fakat karmaşıklığından ötürü çoğu havayolu şirketi tarafından tercih edilmemektedir

Uçuş harekât birimi: Uçuşun planlanması ve izlenmesinden sorumludur.

6 Saat – 4 Saat Arası: Uçuş harekât analizi ile en uygun rota ve seyrüsefer imkânları seçilir. Örneğin uçuş ile ilgili gecikmelere bağlı olarak son uçak atama ve mürettebat atama bilgileri bu saat diliminde kesinleşir. Uçak performans analizleri ve uzun dönemli TAF’a bağlı olarak meydan analizleri yapılır.

ARINC (Aeronautical Radio, Incorporated): ARINC 1929 yılından beri havacılık alanında telsiz hizmeti veren bir kuruluştur. Havaaracı üreticileri tarafından kurulmuştur.

STM OpsEye: STM firması 1991 yılında Türk Silahlı Kuvvetleri (TSK) ve Savunma Sanayii Başkanlığı için (SSB) sistem mühendisliği, teknoloji transferi ve lojistik destek hizmetleri gibi görevleri gerçekleştirmek amacıyla kurulmuştur. OpsEye havalimanı apron sahası ve yaklaşma hattında gerçek zamanlı uçak ve araç trafik takibi için kullanılan bir yazılımdır.

Gecikme, uçuş tarifesindeki iniş ve kalkış zamanından 15 dakikadan fazla olan sapmalar olarak tanımlanır.

Blok zaman (block time): Uçağın kalkış yapmak amacıyla ilk hareketine başladığı andan, varış meydanında uçuşun sonlanıp park yerinde tam olarak durduğu ana kadar geçen toplam süredir.

Squawk 7500 Yasadışı müdahale (Uçak kaçırma)
Squawk 7600 Telsiz arızası
Squawk 7700 Acil durum

Takoz çekme (off block): Pilotun frenleri serbest bırakıp harekete geçtiği andır.

Gecikme kök sebeplerinin kayıt altına alınmasında kullanılan en yaygın kodlama sistemi Uluslararası Hava Taşımacılığı Birliği (IATA) tarafından geliştirilen kod sistemidir (IATA, 2018).

Havayolu operason kontrol merkezlerince aksaklıkların önlenmesine yönelik uygulanan yöntemlerin bazıları aşağıdaki gibidir:

Gevşek planlarla çalışmak

Mürettebatın, hava aracının ve diğer kaynakların izlenmesi

Dışarı çıkarma ve geri alma yöntemi

Yedekte mürettebat ve hava aracı bulundurmak

Yerde kalış sürelerine yedek zamanlar eklemek

Hava hızının arttırılması

Havayolu operasyonlarının planlanması sürecinde ikinci aşamada, uçak çizelgeleme yer almaktadır. Uçak çizelgeleme probleminin çözülebilmesi
için uçuş tarifesinin biliniyor olması gerekir. Uçuş tarifesi, uçuş çizelgeleme probleminin temel verisi olarak kullanılmaktadır. Bu aşama, operasyonlardan birkaç ay önce başlamakta ve operasyonların
gerçekleştirildiği tarihe kadar devam edebilmektedir.

Günümüzde, dünya genelinde ticari yolcu taşımacılığı söz konusu olduğunda, havacılık sektöründe etkin rol alan dört üreticiden bahsetmek gerekmektedir. Dünya genelince ticari yolcu taşımacılığında en
yaygın kullanılan uçakların üretici firmaları şunlardır: Airbus, Boeing, Embraer ve Bombardier.

Airbus
Airbus, dünyanın en iyi uçak üreticilerinden ve Avrupa’nın en büyük uzay ve havacılık şirketlerinden
biridir. Airbus, Ağustos-2018 itibariyle 18.812 uçak siparişi almış ve 11.397 adedini teslim etmiştir. Airbus
şirketinin genel merkezi Fransa’nın Toulouse şehrindedir. Şirketin, Asya, Avrupa ve Amerika’da hem uçak
hem de helikopter için son montaj hatları bulunmaktadır

Uçak Seçimini Etkileyen Temel Ölçütler
Havayolu işletmesinin filo yapısı içerisinde yer alacak uçakları seçerken dikkate alması gereken belirli ölçütler bulunmaktadır. Bu ölçütlerin doğru bir şekilde analiz edilip değerlendirilmesi rekabetin yoğun olduğu havacılık sektöründe işletmenin faaliyetlerini uzun vadeli olarak sürdürebilmesini sağlayacaktır. Bir havayolu işletmesinin filo planlamasını etkileyen temel faktörler şu şekilde sıralanabilir; Havayolu işletmesi özelinde veriler, hizmet sunulmak istenen pazarın analizi, filoya ait uçak bazında teknik ve performans analizi, maliyet analizi, uçak güç ve elektrik-elektronik sistemlerinin analizi yer almaktadır.

Filo atama probleminde temel olarak kullanılan veriler, uçuş tarifesindeki uçuşların kalkış-varış
havalimanı ve saat bilgileri, uçuş süresi, her filo
türü için uçuş bacağının uçuş maliyeti, uçağın bir
havalimanına inişi ile bir sonraki uçuş için gerekli
hazırlıkların tamamlanması için gereken her havalimanındaki minimum dönüş süresi, yolcu talebinin fonksiyonu olarak doluluk oranları, uçakların
kapasite bilgileri ve uçuş gelirlerinin hesaplanmasında kullanılan diğer parametreler yer almaktadır
(Barnhart vd. 1998; Smith, 2004).

Uçak Üreticilerine Göre Uçak Kategorileri ve Özellikleri
Günümüzde kullanılmakta olan ticari uçakların ana kategorileri genellikle uçakların uçuş menzili ve taşıma kapasitesi ile tanımlanmaktadır.

Tablo 5.2 Boeing uçaklarının teknik özellikleri

Filo yapısının en uygun şekilde oluşturulması, filodaki uçakların kullanım oranlarının artmasını
sağlarken, birim maliyetlerin düşmesi sağlanacaktır. Filonun oluşturulmasına karar verilirken bir
havayolu işletmesinin en önemli endişelerinden
biri kesinlikle maliyetlerin en aza indirilmesidir.