HAVAYOLU İŞLETMELERİNDE OPERASYONEL PLANLAMA - Deneme Sınavı - 14

S (Tarifeli-Scheduled)

N (Tarifesiz-Non scheduled)

G (Genel havacılık-General)

M (Askeri-Military)

X (Diğer uçaklar; yardım uçakları gibi)

Doğru cevap B'dir.

Havayollarının operasyonel planlama faaliyetleri uçuş çizelgeleme aşamasıyla başlar, daha sonra uçak çizelgeleme aşamasına geçilir. Daha sonra ekip çizelgeleme aşamasına geçilerek en son düzensiz olayların yönetimi yapılmaktadır. Doğru cevap E'dir.

Uçucu ekip: Havacılık işletmeleri tarafından belirlenen, hava aracının sevk ve idaresiyle görevli pilotlar, uçuş mühendisleri ile sertifikalı kabin içi emniyet ve diğer hizmetlerin yürütülmesiyle görevli kabin ekibini ve uçak tipine göre uçuş mühendisi kapsamında gerektiğinde seyrüsefer ve radyo operatörlerini kapsamaktadır. Pilot: Hava aracının sevk ve idaresiyle görevli olan sorumlu kaptan pilot ve/veya kaptan pilot haricindeki SHGM tarafından yetkilendirilmiş diğer pilot ya da pilotlardır. Kokpit ekibi: Hava aracının sevk ve idaresi ile kullanımından sorumlu ve SHGM tarafından lisanslandırılmış gerekli olan asgari sayıdaki pilot/pilotlar ile eğer varsa uçuş mühendislerini kapsamaktadır. Kabin ekibi: Bir uçuş görevinin yapılmasında kokpit ekibinin dışında, esas görev yeri hava aracının kabini olan ve işletmeci tarafından yolcu emniyetini ve gereksinimlerini karşılamak üzere gerekli temel ve tazeleme eğitimlerini alarak sertifikalandırılmış personeldir. Kaptan pilot: Uçuş süresince hava aracının her türlü harekâtından sorumlu olan, işletme tarafından atanan, kaptan pilot statüsünde ve SHGM tarafından bu maksatla yetkilendirilmiş  belirli bir lisansa sahip olan pilotu ifade eder. Doğru cevap D'dir.

Emir yaklaşımıyla ekip ataması gerçekleştirilirken ilk olarak her bir ekip üyesinin seçebileceği şekilde uçuş dizileri tespit edilir. Daha sonra kıdem derecesi yüksek ekip üyesinin tercihi öncelikli olarak sağlanır ve ekip üyelerinin uçuş çizelgesindeki uçuşlara ataması yapılır. Önceden oluşturulan ekip görev listesi için ekip üyelerinin tercih yaparak sunduğu bu yöntem kıdeme dayalı prosedür olarak da adlandırılmaktadır. Doğal olarak, bazı uçuş dizileri gece uçuşunun uzunluğu, zaman kuşağının çakışması gibi zorluklardan dolayı diğerlerine göre daha çok tercih edilir niteliktedir. Bu yaklaşımla ekip ataması gerçekleştirildiğinde kıdemli ekip üyeleri her zaman en ideal görevleri seçerken, yeni ekip üyeleri istenmeyen görevleri almak zorunda kalır. Doğru cevap C'dir.

Bir hava aracının uçuş harekatı için gerekli olan asgari sayıdaki kokpit ekibinden fazla sayıda olan ve gerektiğinde herhangi bir kokpit ekibinin görevini devralabilecek ehliyette SHT-OPS 1 Talimatı (Uçakla Ticari Hava Taşıma İşletmeciliği Operasyon Usul ve Esasları Talimatı) Ek-32 gerekliliklerini karşılayan pilotu ihtiva eden diğer bir kokpit ekibi, kabin ekibi için ise standart sayıdan bir fazla kabin personelidir. Doğru cevap B'dir.

Dinlenme süresi, bir uçucu ekibin bir önceki uçuş görev süresinin bittiği andan itibaren başlayan ve yeni bir uçuş görev süresinin başlama saatine kadar süren, her türlü görevden muaf tutulduğu süreyi ifade etmektedir. Dinlenme süresinin başlangıcı uçuş görev süresinin bitimidir. Ana üsler dışında, uçuş görev süresinin bitiminden sonra yerleşim yerine ulaşım bir saat ve üzerinde ise dinlenme süresi başlangıcı, yerleşim yerine ulaşımın sona erdiği zamandır. Doğru cevap A'dır.

Ana üs: Havacılık işletmesinin uçuş faaliyetlerini yürüttüğü ve işletme ruhsatında ana merkez olarak belirlenen, uçucu ekiplerin kendi imkânları ile konaklama ve iaşelerini sağladığı mahali ifade etmektedir. Geçici üs: Ana üs veya üslerin dışında, uçuş harekâtının devamlılığı için, uçucu ekip üyesinin uçuş görev süresinin başlayıp sona erdiği ve uçucu ekip üyesine, havacılık işletmesinin uygun konaklama tesisi ve iaşe imkânı sağlamakla yükümlü olduğu, uçucu ekiplerin geçici bir süre kalacağı, havacılık işletmeleri tarafından belirlenen yurt içi ve/veya yurt dışındaki yerleşim merkezidir. Konaklama meydanı: Ana üs veya geçici üs kapsamı dışındaki meydanların, havacılık işletmelerinin uygun konaklama tesisi ve iaşe imkânı sağlamakla yükümlü olduğu, süresi konaklama süresindeki tarife uyan yurt içi ve yurt dışında konaklamalı görevlerin yapıldığı meydandır. Uygun tesis: Halka açık olmayan, uçucu ekiplerin sessiz ve rahat bir ortamda nöbet görevi icra edebilecekleri yer olup, havaalanına ulaşma mesafesi dikkate alınmak kaydıyla ana üslerde uçucu ekiplerin kendi ikametgâhı, geçici üslerde ise uygun konaklama tesisidir. Doğru cevap C'dir.

Uçuş mühendisleri uçuş işletme el kitapları gereğince hava aracında bulunması ve pilotlardan başka kokpitte görev yapması gerekli olan sertifikalı personeldir. Doğru cevap E'dir.

Uçuş çizelgesi oluşturma aşaması havayolu işletmesinin planlama ve operasyonlarının başlangıç noktasıdır. Bu aşamada hangi uçuş noktalarına hangi sıklıkla uçuş hizmeti verileceğinin kararı verilir. Hazırlanan uçuş çizelgesi, her uçuş bacağının ayrılış-varış zamanını, uçuş noktalarını ve uçuşların haftanın hangi gün gerçekleştiğini, uçuş numarasını gösterir. Doğru cevap A'dır.

Ekip çizelgeleme probleminde dikkate alınması gerekli temel kısıtlar; uçucu ekip üyeleri ile ilişkili olan uluslararası ve yerel yasal düzenlemeler, havayolu şirketinin kendi iç düzenlemeleri ve politikaları ve iş akdi kurallarıdır. Bu yasal düzenlemeler örneğin her bir pilotun veya kabin görevlisinin görev süresinin en fazla ne kadar olacağını, dinlenme aralıklarının ve süresinin en az ne kadar olacağını belirlemektedir. Doğru cevap D'dir.

Uçak çevrim süresi: Bir uçağın varış havaalanına teker koyup yolcu ve/veya kargoyu indirdikten sonra tekrar havalanması arasında geçen süredir. Eşleşme:  bir ekip üssünde başlayan ve aynı ekip üssünde sonlanan, bir uçuş seferinin varış şehrinin bir sonraki uçuş seferinin kalkış şehri ile aynı olduğu uçuş seferleri sıralamasıdır. Ekip atama: her bir ekip üyesinin ekip eşlemelerine atanması işlemidir. Ekip planlama yönetimi, optimizasyon teknikleriyle verimliliği arttırmayı hedeflerken bir yandan da ekip üyelerinin memnuniyetini dikkate almayı gerektirmektedir. Doğru cevap A'dır.

Operasyon kontrol merkezleri uçuş ve yer operasyonlarını gerçek zamanlı takip ederek aşağıdaki
süreçleri gerçekleştirir;
• Önceden planlanmış tarifeyi uygular.
• Küçük operasyonel sapmalar ile karşılaşılması durumunda tarifeyi günceller.
• Operasyon aksaklıkları nedeniyle tarifede
oluşan kaymaları belirler.
• Uçuşların tekrar planlanması ve uçuş programının düzeltilmesi ile ilgilenir.

İstasyon operasyon kontrol birimi: Havayolu işletmesinin yakıt alımı, merdiven yanaştırma, uçuşa kabul (check-in), uçağa kabul (boarding) gibi havaalanı yer hizmetleri süreçlerini yönetir.

Ekip atama bilgileri uçuş planlama verileri içinde yer alırken diğer şıklardaki değerler uçuş harekat analizi içinde yer alan bilgilerdir.

NOTAM (Notice to Airman): Uçuş harekâtı ile ilgili ekibe herhangi bir havacılık kolaylığı, hizmeti, yöntemi ya da bir tehlikenin varlığı koşulları veya değişikliğine ilişkin bilgileri zamanında duyurma amacıyla yapılan bir uyarı yayınıdır.

Uçuş planlamasında kullanılan meteoroloji haritalarından bazıları aşağıda sıralandığı gibidir;

• Yer Analizi Haritası (Surface Analysis)
• Yer Tahmin Haritası (Surface Prognosis)
• Gözlemlenen Sıcaklık Haritası (Temperature Observed)
• Üst Seviye Rüzgâr ve Sıcaklık Haritaları (Upper Wind and Temperature)
• Alt Seviye Rüzgâr ve Sıcaklık Haritaları (Lower Wind and Temperature)
• Önemli Hava Durumu Grafiği (Significant Weather Chart)
• Türbülans Haritası (Turbulence Maps)
• Yer kartları (Surface Weather Chart)

METAR (Meteorological Terminal Air Report) havalimanında görevli meteoroloji ofisi tarafından rutin aralıklarla yayınlanan güncel hava gözlem raporudur.

Düz uçuş aşamasında: Bulut türleri, Rüzgâr ve Türbülans olayları gözlemlenerek değerlendirmeye alınırlar.

DME (Distance Measuring Equipment): DME Pilota yer istasyonu ile uçak arasındaki uzaklığı verir. Genelde VOR ile birlikte kullanılarak pilota aynı anda hem yön hem de uzaklık bilgisi sunulur.

Uçuş planlamada 3 tür yedek meydan vardır. Bunlar; kalkış, teknik ve yol boyu yedek meydan olarak sıralanabilir.
• Kalkış yedek meydan: Kalkış meydanının meteorolojik koşulları, o meydan için saptanmış iniş minimumlarının altında olduğu durumlarda, kalkışta veya kalkıştan hemen sonra karşılaşılacak acil durumlarda iniş yapılmak üzere seçilen yedek meydandır.
• Teknik yedek meydan: Genellikle uzun uçuşlarda yakıt kısıtlaması nedeniyle sadece yakıt ikmali için iniş yapılan meydanlardır.
• Yol boyu yedek meydan: Kalkış ve varış meydanları arasında seyredilen yol üzerinde acil durumlarda iniş yapılabilecek meydanlardır.