HAVAYOLU İŞLETMELERİNDE OPERASYONEL PLANLAMA - Deneme Sınavı - 1

Matematik modeller, daha önce filo atama modelinde açıklandığı gibi eniyileme programları (Gams, Lindo, IBM Cplex, Matlab vb. gibi) kullanılarak çözülmektedir. Doğru cevap B'dir.

Modelde kullanılan, bazı indis ve karar değişkenlerinin açıklamaları aşağıda verilmiştir:

Doğru cevap A'dır.

Operasyon maliyeti, bir uçuşun gerçekleştirilmesi ile ilgili olan operasyon maliyeti, o uçuşa atanan filo tipine bağlıdır. Operasyon maliyeti, arz edilen koltuk kilometre başına maliyet, uçulan kilometre ve kullanılan uçaktaki koltuk sayısının çarpılmasıyla bulunmaktadır. Doğru cevap E'dir.

İlgili şekil "yer arkı"nı ifade eder. Yer arkı, uçağın hava alanında yerde beklediği süreci gösterir. Doğru cevap C'dir.

ICAO tarafından uçuş operasyon planlamasında kullanılan önemli dokümanlar aşağıda sıralanmıştır;
• Havaaracı Operasyonları (ICAO Ek 6)
• Hava Trafik Yönetimi (ICAO Doc. 4444),
• Havaaracı Operasyonu: Uçuş Operasyon
Prosedürleri (ICAO Doc. 8168),
• Azaltılmış Dikey Minimumlarda
Operasyon-RVSM (ICAO Doc. 9574),
• Havaalanları (ICAO Ek 14),
Uçuş harekât uzmanlarının uçuşun tüm aşamalarında ICAO dokümanlarında yer alan limitler içerisinde planlama yapması beklenir.

Aletler ve ekipmanlar (Instruments and equipment) dokümanı ise EU-OPS alt dokümanları arasında yer almaktadır. Doğru cevap C'dir.

Uçuş harekâtı ile ilgili geçici durumların hızlı ve etkili şekilde havacılık paydaşlarına ulaşması amacıyla ise NOTAM yayımlanır. NOTAM, uçuş harekâtı ile ilgili ekibe herhangi bir havacılık kolaylığı, hizmeti, yöntemi ya da bir tehlikenin varlığı koşulları veya değişikliğine ilişkin bilgileri zamanında duyurma amacıyla yapılan bir uyarı yayınıdır. NOTAM’lar ICAO Ek (Annex)-15 Doküman 8126’da belirtilen formatta AIS birimlerine yollanır. Doğru cevap A'dır.

SPECI (Aviation Selected Special Weather Report): Seçilmiş Özel Hava Raporu (SPECI) rutin gözlemlere ilave olarak, meteorolojik olayların ve parametrelerin belirli ölçütlere ulaşması, aşması veya düşmesi durumunda yayınlanan gözlem raporudur. Örneğin bir anda başlayan sağanak kar yağışı uçuşları etkileyeceğinden rutin gözlem saatlerini beklemeden en kısa zaman içerisinde SPECI olarak yayımlanır. Doğru cevap D'dir.

Alçalma ve iniş aşamasında analiz edilmesi gereken meteorolojik veriler şunlardır:

Doğru cevap B'dir.

Uçuş seviyesi (Flight Level-FL), uçuşun planlanması ve sürdürülmesinde uçağın dikey konumu deniz seviyesi referans alınarak feet cinsinden gösterilir. Havacılıkta uçağın yüksekliği başında FL kısaltması gelecek şekilde son iki hanesi atılarak (100’e  ölünerek) feet cinsinden kullanılır. Bu sayede pilot ve kontrolör daha kolay biçimde telsizde iletişim kurarlar. Örneğin; 10.000 feette uçuş yapan uçağın uçuş seviyesi FL100 şeklinde gösterilir. Doğru cevap C'dir.

İlgili şekil ile 5500 feette doğudan batıya VFR uçuş gösterilmektedir. Doğru cevap E'dir.

Uçuş harekât uzmanları kalkış, iniş ve yedek alınacak meydanlardaki pistlerde aşağıdaki analizleri her uçuş için yapmalıdır:
• Çalışma saatleri incelenmeli, gece kısıtlaması (night restiriction) ve ses kısıtlaması (noise restiriction) kurallarına bakılmalıdır.
• Meydan NOTAM’ları incelenmelidir.
• Pist mukavemet (PCN-Pavement Classification Number) değerlerinin uçak ağırlık sınıfından (LCN-Load Classification Number) büyüklüğü kontrol edilmelidir.
• Uçak tipi ve güncel verilere göre alkış için pist uzunluğu analiz edilmelidir (TODATake Off Distance Available).
• Pist alçalma kartları ve yaklaşma ışık sistemlerinin bulunup bulunmadığı ve türleri kontrol edilmelidir.
• Varış meydanı ve yedek meydanlarda yakıt tedarik durumu kontrol edilmelidir.
• Yer hizmeti veren kuruluşların anlaşmaları ve çalışma saatleri kontrol edilmelidir.
• Meydan yangın kategorisi değerlendirmesi yapılmalıdır.
• Meydan mana durumu kontrol edilmelidir.
Uçuş harekât uzmanı havalimanı analizi için yukarıda sayılan analiz ve çalışmaların dışında ihtiyaç duyulan diğer analizleri de yapmaktan sorumludur. Doğru cevap E'dir.

Terminal Bölümü'nde (Terminal Tab) havaalanlarına ait yaklaşma (Standard Arrival Route -STAR), alçalma ve kalkış (Standard Instrument Departure Routes-SID) rotalarının grafikleri bulunur. SID ve STAR’ların yanında kalkış ve varış prosedürleri, gece kısıtlamaları, pist adları ve ışıklandırmaları, pist uzunlukları, her bir pistten kalkış ve piste iniş prosedürleri ile pist limitleri, radyo yardımcılarının yer ve frekansları gibi geniş bilgileri içeren bölümlerdir. Doğru cevap A'dır.

Uçuş rotasının belirlenmesinde dikkat edilecek en önemli unsurlardan biri en düşük irtifaya karar verilmesidir. Burada kullanılan kavramlardan "Minimum Mania Temizleme İrtifası" (Minimum Obstacle Clearance Altitude-MOCA), uçuş haritaları üzerindeki dağ, orman gibi doğal mania veya elektrik direkleri, televizyon vericileri, kuleler gibi yapay yükseltilerin en uç noktasından emniyetli uçuşun gerçekleştirilebileceği irtifayı gösterir. Doğru cevap D'dir.

Uçuş Planlamada ICAO Plan Formunda bulunan bilgilerden bazıları şunlardır:

Yakıt tipi bu formda yer alan bilgilerden biri değildir. Doğru cevap B'dir.