HAVAYOLU İŞLETMELERİNDE OPERASYONEL PLANLAMA - Deneme Sınavı - 11

Bir uçağın kullanım süresi içindeki bakım maliyeti, ilk alış maliyetinin 1,5-2 katı arasında değişmektedir. Airbus A380’nin bugünkü satış fiyatının 446 milyon dolar olduğu düşünüldüğünde,  25 yıllık kullanım ömrü olan uçağın bakım maliyetini ilk alış fiyatının 1,5 katı civarında tutabilen işletme, uçağın kullanım ömrü içerisinde 223 milyon dolarlık bir tasarruf sağlayabilir. Doğru cevap C'dir.

Planlı bir aralıkla yapılan bakım, programlı bakım olarak adlandırılmaktadır. Programlı bakım bir arıza önleyici bakımdır. Bu tür bakımlarda parçalar arızalanmadan önce değiştirilir, yağ değişimi ve gerekli ayarlamalar yapılır. Programlı bakımın amacı yaşlanma, aşınma, korozyon, yorulma vb. olayların etkilerini tamamen yok etmek veya en aza indirmektir. Programlı bakımda, kontroller ve parça değişimleri belirli zaman aralıklarında yapılır, parça veya sistemlerin ortalama arızalanma süreleri tespit edilebildiğinden, kontrol için uygun zaman aralığı önceden tahmin edilebilir. Doğru cevap E'dir.

Bir havayolu işletmesinde en büyük maliyeti, işletmenin öz varlığı olan uçaklar oluşturmaktadır. Doğru cevap A'dır.

Uçuşların gecikmesine ve/veya iptal edilmesine neden olan ve havayolu işletmelerinin kontrolü dışında olan faktörler meteorolojik şartlar, havalimanı kapasite sorunları, yer hizmetlerinden kaynaklanan sorunlar ve hava trafik faaliyetlerinden kaynaklanan sorunlar olarak sıralanabilir. Doğru cevap E'dir.

İşlevsel kontroller; bir komponentin, belirlenmiş sınırlar içinde belli standartlara göre işlevini tam yerine getirip getirmediğinin kontrol edilmesidir. Bu işlemin amacı, ilgili komponentin işlevsel performansını kontrol ederek arıza veya hasarın ortaya çıkarılmasıdır. Doğru cevap B'dir.

B kodlu kontrol; her 300-600 uçuş saati arasında gerçekleştirilir. B kontrolü, uçağın bakım hangarında 10-15 saat kalmasını gerektirir. Bakım süreci, dar gövdeli uçaklarda 100 adam-saat, geniş gövdeli uçaklarda 200-300 adam-saat gerektirir. Doğru cevpa B'dir.

Uçak bakım el kitabı, uçağın bakımı, sistemlerin çalışması ve uçakta yer alan donanımlar ile ilgili olarak ihtiyaç duyulabilecek temel bilgileri içermektedir. Her bir sistemin ve alt sistemin nasıl çalıştığını ve bunların çeşitli temel bakım işlerini açıklanmaktadır. Hatta değiştirilebilir ünitelerin sökülmesi ve takılması gibi servis işleri, sistem ve donanımlar üzerinde gerçekleştirilen fonksiyonel test, operasyonel test gibi çeşitli testler, ayarlamalar, çeşitli akışkanların ilave edilmesi ve diğer işlemler örnek verilebilir. Doğru cevap A'dır.

Şekilli parça kataloğu, uçak gövde üreticisi tarafından hazırlanmakta ve uçak modelinde kullanılan bütün parçaların yerleşim diyagramlarını ve
listesini içermektedir. Şekilli parça kataloğu, tüm sistemleri parçaları ile birlikte içermektedir. Bu katalog, genellikle havayolunun sahip olduğu uçağın yapısına göre özel olarak hazırlanmamıştır. Bununla birlikte, parçaların örneğin motor, uçak gövdesinin modeli gibi bilgileri göstermektedir. Ayrıca, parça numaraları, satıcıları, parçaların nasıl değiştirildiği ve belli servis bültenleri ile kullanılıp kullanılamayacağını hakkında bilgi vermektedir. Doğru cevap A'dır.

Üretim planlama, gelecekteki üretim faaliyetleri ve süreçlerinin miktar, düzey ve sınırlarını belirleyen işlevlerdir. Temel amacı, mamulleri zaman, kalite ve bütçe hedeflerine uygun olarak müşterilere ulaştırmak veya talebe göre stoklara aktarımını sağlamaktır. Üretim sürecindeki dört temel üretim faktörü olan malzeme, yöntem, makine ve işgücü planlaması söz
konusudur. Doğru cevap E'dir.

Bir uçağın yapımından sonra kullanıcı tarafından hizmete alınmasından, hizmetten kaldırılmasına kadar olanaklar çerçevesinde ilk günkü kadar iyi çalışır, temiz ve uçuşa elverişli bir durumda tutulabilmesi için yapılan tüm işlem ve faaliyetler uçak bakım-onarım olarak adlandırılmaktadır. Bu konuda yapılan işlemler zaman zaman birbirinden kesin sınırlarla ayrılmamakla birlikte temelde farklılıklar gösterir.

Güvenilirlik, bir sistemin kendisinden istenilen işlevi istenilen koşullar ve zaman aralığında yerine getirebilme olasığıdır. Uçağı sürekli uçuşa hazır ve uçabilir durumda tutabilmek için programlı ve programsız olarak ad- landırılan bakım işleri yapılmaktadır.

Havacılıkta bakım için, gecikmeleri en az seviyede tutmak amacıyla kullanılan bir diğer kavram ise asgari ekipman listesidir. Bu liste hava aracının belli parçaları çalışmıyor durumda olmasına rağmen uçuşa verilmesine imkân verir. Bu parçaların fonksiyonlarını yerine getirememesi, uçuş operas- yonunu ve güvenilirliği etkilemez.

Bakım, bir sistemin tasarımındaki emniyet ve güvenilirlik seviyesinde istenilen fonksiyonları sürekli olarak yerine getirmesini sağlayan bir süreçtir. Bakım, her ne kadar çok gerçekleştirilse de bir sistemin güvenilirliği tasarım seviyesindeki kapasitesinin üzerine çıkartılamaz.

Genellikle uçağın uçuşa verilmesi için yapılan uçuş öncesindeki faaliyetlerdir. Servis faaliyetleri adı altında ele alınan temizlik işlemleri; uçak kabininin temizlenmesi, uçak dış yüzeyinin kardan temizlenmesidir. Uçuşa elverişlilik açısından yapılan ikmal işlemleri, apronda uçağın bekletilmesi durumunda uçağın bağlanması, takozlanması, kısmen veya tamamen örtülmesi, özel ölçü prizlerine kılıfların geçirilmesi (pitot-statik tüp) ve uçuştan önce çıkarılması, büyük bakımlar için uçağın hangara çekilmesi gibi işlemler servis faaliyetleri kapsamına girmektedir.

Operasyonel kontroller; arızaları bulmayı amaçlayan ve bir komponentin tasarımı sırasında belirlenmiş işlevini yerine getirip-getirmediğini araştıran işlemdir. Kontrolörler konularında uzmanlaşmış ve pratik deneyimi çok fazla olan teknisyenler arasından seçilirler. Kontrolörün kararı kesin ve bağlayıcıdır.

Özel detaylı kontrol; gövdenin belirli bir bölümünün tahribatsız muayene usulleri ve özel söküm yöntemleriyle dikkatli bir şekilde kontrol edilmesidir.

Transit kontrol aynı zamanda, günün ilk uçuşundan önce gerçekleştirilmektedir. Transit kontroller, hat bakım ekibi tarafından yapılmaktadır.

Transit kontrol;

yağ seviyesinin kontrolü ve gerekiyorsa yağikmali,

uçak etrafında gezinme olarak adlandırılangenel görsel kontrol,

herhangi bir akışkan sızıntısının olup olmadığının araştırılması,

panellerin açılıp-gevşetilmesi ve kontrol edilmesi,

uçuş kontrol yüzeylerinin veya antenlerindebir hasar olup olmadığının kontrolü

gibi işlerden oluşmaktadır.

Günlük veya 48 saatlik kontrol işlemleri içerisinde ayrıca kontrol aralığı A kodlu bakım aralığından

daha düşük seviyede olan bakımlar, uçak bakımla- rının tamamlanabileceği süre kadar bir zaman ara- lıkta yerde duruyorsa ilave edilmektedir. Kontrol işleri hat bakım ekibi tarafından yapılmaktadır.

Çift motorlu bir jet uçağında gerçekleştirilen 48-saatlik kontrol işlerinden bazıları aşağıdaki gibidir.

• Frenlerin durum kontrolü,

• Yardımcı güç sistemi ve bütünleşik güç je- neratörünün yağ seviyesinin kontrolü ve gerekiyorsa ikmali,

• Burun ve ana iniş takımlarının lastik ba- sınçlarının ve genel durumunun kontrolü,

• Yedek güç sisteminin operasyonel kontrolü,

• Frenlere basılarak, iniş takım fren sisteminin kavramasının kontrolü,

• Kabin içi acil durum ışıklarının operasyonel kontrolü,

• Kargo kapılarının contalarının görsel olarakyıpranmasının kontrolü

• Uçak hidrolik sisteminin yağ seviyesinin kontrolü ve gerekiyorsa ilave edilmesi.

A kodlu kontrol; uçağın görsel olarak incelenmesini, iniş takımları, motorlar ve kontrol yüzeyleri gibi bütün önemli sistemlerin ve uçağın asgari ekipman listesindeki koşulları taşıyıp taşımadığının kontrolünü içermektedir. İstisna durumlar olmadıkça, uçakların kullanım oranlarını yüksek tutabilmek için bakım ve onarım işleri gece gerçekleştirilmektedir. En küçük programlı bakımdır. Apronda uygulanır ve servis işlemlerinden oluşur. Havacılık otoritesi tarafından gerçekte zorunlu tutulan A kontrolü, her 65 uçuş saatinde bir ger- çekleştirilir. A kontrolü, 10-20 adam-saat gerektirir ve 4 saatlik süreciyle en kısa süreli olan bakımdır.

Orville ve Wilbur Wright’ın 1903 tarihinde  ilk uçuşu gerçekleşmiştir.