HAVACILIK TERMİNOLOJİSİ - Deneme Sınavı - 9

İkincil Uçuş Kumanda Kontrol Yüzeyleri (Secondary Flight Control)
Uçuş esnasında uçağın daha hassas ve ileri manevraları yapabilmesi ve uçuş performansının sürekliliğinin sağlanması için ana uçuş kumanda kontrol elemanlarına yardımcı olan kontrol elemanlarıdır. Flap, slat, spoiler ve trim sistemleri gibi yardımcı elemanlardır.

Transonic ( Ses Hızına Geçiş) :
0.75 - 1.2 Mach hızında uçan uçaklardır. Jet yolcu uçakları bu sınıfa girer. Örnek olarak Boeing 737, Airbus A310 ve Airbus A320 uçakları verilebilir

Divert: Hava aracının iniş yapacağı hava meydanını pas geçerek başka bir hava meydanına geçmesidir.

İkinci parametrede havalimanını kullanabilecek en büyük uçağa ait “Kanat açıklığı ve ana iniş takımının tekerlek dış kenarları arasındaki mesafe” belirleyici özelliktir. Burada A’ dan F’ ye kadar 6 adet harf yer almaktadır. Uçağın kanat açıklığı ve tekerleklerinin dış kenarları arasındaki mesafeye göre referans kodda bir harf tanımlaması bulunmaktadır . 52 metre hariç olmak üzere, 36 metre ile 52 metre aralığında ise bu aracın kod numarası D dir.

Avrupa Toplulukları (European Communities) EC 1358/2003 sayılı mevzuat kapsamında gereği AB içerisinde yapılacak istatistik çalışmaları için havalimanları yolcu kapasitelerine bağlı olarak 4 kategoriye ayrılmıştır: • Kategori 0: Yıllık 15.000 yolcuya kadar hizmet veren havalimanları, • Kategori 1: Yıllık 15.000 - 150.000 arası yolcuya hizmet veren havalimanları, • Kategori 2: Yıllık 150.000 - 1.500.000 arası yolcuya hizmet veren havalimanları, • Kategori 3: Yıllık 1.500.000’den fazla yolcuya hizmet veren havalimanları şeklinde ayrılmıştır.

Küçük havaalanları: Referans kod sistemine göre kod numarası 1, 2 ve kod harfi A, B, C olarak belirlenen referans saha uzunluğu 1200 metreden az olan havaalanlarıdır. Bu havaalanlarına yapılacak olan iniş ve kalkışlar havayolu işletmecisi ve kaptan pilotun yetki ve sorumluluğundadır.

Havalimanları için kullanılan 4 harfli kodda yer alan, • İlk harf, havalimanının dünya üzerinde bulunduğu bölgeyi simgelemektedir. • İkinci harf ülkeyi belirtmek için kullanılır. • Son iki harf ise o ülkedeki havaalanını göstermektedir.

Trafik Şemaları: Trafik şemaları kontrol kulesi olmayan havalimanlarında trafik düzeni ile ilgili bilgi sağlamak için dairesel görsel gösterge sistemi tasarlanmıştır. Genellikle pilotlara havada ve yerde maksimum görüş sağlayan ve sistemin diğer unsurları için merkezî bir konum sağlar. Şemada şu bilgiler yer alır: rüzgâr yönü göstergeleri, iniş yönü göstergeler, iniş pisti göstergeleri ve trafik düzeni göstergeleri.

İşaretçi ışığın renklerindeki kombinasyon o havalimanının türünü belirlemeye yardımcı olmaktadır. En yaygın işaretçilerden bazıları şunlardır: 1. Şayet yanıp sönen beyaz ve yeşil ışık varsa, bu karada konumlanmış olan sivil bir havalimanını gösterir. 2. Şayet yanıp sönen beyaz ve sarı ışık varsa, bu suda konumlanmış olan sivil bir havalimanını gösterir. 3. Şayet yanıp sönen beyaz, sarı ve yeşil ışık varsa, bu bir heliportu (Helikopter pistini) gösterir. 4. Şayet yanıp sönen bir yeşil ışıkla birlikte hızlıca değişen beyaz ışık varsa, bu askerî bir havalimanını tanımlamaktadır.

Hassas olmayan yaklaşma pisti: Görüş mesafesinin minimum 1000 metre olduğu iniş operasyonlarına yönelik, A tipi bir aletli yaklaşma operasyonuna uygun olan ve de görsel ve görsel olmayan yardımcıların hizmet verdiği bir pisti ifade eden teknik terimdir.

Pist Sonu Tanımlayıcı Işıklar (Runway End Identifier Lights - REIL): Pist sonu tanımlayıcı ışıkları (REIL), belirli bir pistin yaklaşma ucunun hızlı ve pozitif bir şekilde tanımlanmasını sağlamak için birçok havalimanında bulunmaktadır. Sistem, pist eşiğinin her iki tarafında yanal olarak yerleştirilmiş bir çift senkronize yanıp sönen ışıktan oluşur. REIL’ ler, yaklaşma alanına bakacak şekilde çok yönlü ya da tek yönlü olabilir.

Mania: Uçakların yer hareketleri için kullanılan yüzeylerde bulunan veya uçuştaki uçağın korunması için belirlenmiş yüzeyleri aşan bütün geçici, sabit ya da seyyar cisimler ya da bunların bir kısmını ifade eden terimdir.

TAF (Terminal Aerodrome Forecast- TAF):

Bir havalimanı için belirli periyotlarda yayımlanan ve genellikle 9 ya da 24 saatlik
aralıklarda hava alanı ve civarında karşılaşılması öngörülen meteorolojik hadiseleri içeren hava tahmin raporu

Ceiling : Tavan (bulutların yere olan mesafesi)

Divert

Nitrojen

Egzosfer

Sabit uçuşta, karşıt kuvvetlerin toplamı her zaman sıfırdır. Her hareket ya da kuvvet için eşit, ancak zıt bir tepki kuvveti olduğunu belirten Newton’un Üçüncü Yasası’na göre sabit, düz uçuşta dengesiz kuvvetler olamaz. Dolayısıyla sabit uçuşta tüm yukarı yönlü kuvvet bileşenlerinin toplamı, tüm aşağı yönlü kuvvet bileşenlerin toplamına eşittir.                     (Lift + Weight = 0). Benzer şekilde tüm ileri yönlü kuvvet bileşenlerinin toplamı, tüm geri yönlü kuvvet bileşenlerin toplamına eşittir. (Thrust + Drag = 0).

Birincil Uçuş Kumanda Kontrol Yüzeyleri (Primary Flight Control): Ana uçuş kumanda kontrol elemanları arasında temelde Aileron (Kanatçık), Elevator (İrtifa dümeni) ve Rudder (İstikamet dümeni) bulunur. İkincil Uçuş Kumanda Kontrol Yüzeyleri (Secondary Flight Control) Uçuş esnasında uçağın daha hassas ve ileri manevraları yapabilmesi ve uçuş performansının sürekliliğinin sağlanması için ana uçuş kumanda kontrol elemanlarına yardımcı olan kontrol elemanlarıdır. Flap, slat, spoiler ve trim sistemleri gibi yardımcı elemanlardır

Elevator: Hava aracının kuyruk kısmında yer alan yatay stabilize üzerindedirler, iki tane bulunur, simetrik olarak çalışır ve yatay eksende Pitch hareketini kumanda eder.