HAVACILIK İŞLETMELERİNDE MUHASEBE UYGULAMALARI

Bütçe, belirlenmiş bir dönemde işletmenin vizyonu, misyonu, hedef ve amaçları göz önünde bulundurularak yönetimin her kademesinin katılımıyla işletme eylemlerinin finansal değerlerinin yazılı bir şekilde planlanması ve bu planın yürütülmesi için gerekli koordinasyonun yapılmasına yardımcı olmak olarak tanımlanır.

Organizasyonel hiyerarşi yapısına göre; şirket stratejileri, işletme stratejileri ve fonksiyonel stratejiler geliştirilmektedir.  Şirket stratejileri, şirketin bünyesinde bulunan işletmelerin ve fonksiyonlarının şirket kaynaklarından alacakları paylara yöneliktir. Bu
strateji ile şirket bünyesindeki tüm işletmelerin geleceğe yönelik hedefler ortaya konulmaktadır. İşletme stratejileri ile işletmenin faaliyet gösterdiği alandaki konumunun belirlenmesi ve belirli bir işletme veya bölümde rekabetçi pozisyonunun şekillendirilmesine ilişkin stratejiler geliştirilir. Fonksiyonel stratejileri ise hem şirket hem de bağlı olduğu işletmeden sağladığı kaynakları etkin ve verimli bir şekilde kullanmasına yönelik stratejileri içermektedir.

Diğer seçeneklerde bulunan bilgiler geleneksel bütçeleme anlayışına aittir. Katılımcı bütçe, işletme bir bütün olarak düşünülerek, tüm kademelerin birbirinden etkileşimli bir şekilde yararlanmasını ve alt birimlerin kendi bütçe tahminlerini hazırlamaları yönünde teşvik edilmesini sağlayan bir bütçe yaklaşımıdır. Bu yaklaşımda orta yöneticiler alt birimlerdeki tahminleri çaprazlayarak en uygun tahminlere dönüştürmekte ve gerekirse alt birimlerin göndermiş olduğu tahminler güncellendikten sonra tekrar gönderilerek etkileşim en üst düzeye çıkarılmaktadır. Grup yöneticileri ise alt birimlerden gelen ve orta yöneticiler tarafından filtrelenen tahminleri kabul ya da ret kararını almaktadır. Bu süreç bir döngü olarak sürekli bir şekilde devam etmektedir.

Diğer seçeneklerde verilen bilgiler işletmelerin işletme içinde değerlendirmeleri gereken faktörlerdir.

Nakit akış bütçesi finansal bütçeler arasındadır. Diğer seçenekler faaliyet bütçesidir ve faaliyet bütçelerinin planlanması tarife planlaması ile başlamaktadır.

Sunulan hizmetlerin maliyeti bütçesi, ilgili dönemde sunulması planlanan hizmetlerin tahmini toplam maliyetlerinin raporlandığı bir bütçedir. Bu bütçe, ACMI maliyetleri ile direkt faaliyet maliyetlerinin toplamından oluşmaktadır. ACMI maliyetleri; direkt işçilik maliyetleri, uçak maliyetleri, teknik bakım maliyetleri, uçak motoru maliyetleri, kontrol maliyetleri ile sigorta maliyetlerinin toplamıdır. Direkt faaliyet maliyetleri ise işletmenin temel faaliyeti olan tarifeli, tarifesiz ve diğer uçuşlara ilişkin hizmetleri sunabilmesi için katlanılan; iniş, yakıt, ikram, yer hizmetleri, güvenlik, üstgeçit vb maliyetlerin toplamıdır.

Türkiye Muhasebe Standartlarına göre Nakit Akış Tablosu, nakit girişleri ve çıkışlarını; işletme faaliyetleri, yatırım faaliyetleri ve finansman faaliyetleri başlıkları altında düzenlemektedir.

Gelir ve giderler gelir tablosunda yer almaktadır. Bilonçoda bu kalemler dönem karı ve zararı hesabına aktarılır. Bu nedenle bilançoda yer almazlar.

Havayolu işletmelerinde ön pazar analizi; seyahat ve sektörde çalışanların gözlem ve görüşlerini kapsayan veriler, ekonomik bölümleme, pazarlama planlarına dayalı geleceğe dönük tahminler, faaliyet gösterilen pazar ve bölgeye ilişkin deneyimlerden oluşmaktadır.

Belirli bir dönem için işletmenin vizyonu, misyonu, hedef ve amaçlarına uygun olarak planlanması ve bu planın yürütülmesinde gerekli koordinasyonun sağlanmasına bütçe denir.

Stratejik yönetim modeli; çevre analizi, stratejilerin oluşturulması, stratejilerin uygulanması ve değerlendirme-kontrol olmak üzere dört temel aşamada tanımlanmaktadır.

İşletmeler stratejilerini oluştururken, iç ve dış çevreyi değerlendirerek pazar analizleri, mamul analizleri, rekabet analizi, swot analizi ile siyasi, ekonomik ve finansal piyasa analizleri gibi birçok analizden yararlanır.

Katılımcı bütçe, işletme bir bütün olarak düşünülerek, tüm kademelerin birbirinden etkileşimli bir şekilde yararlanmasını ve alt birimlerin kendi bütçe tahminlerini hazırlamaları yönünde teşvik edilmesini sağlayan bir bütçe yaklaşımıdır.

Geleneksel bütçe anlayışının özellikleri şöyle özetlenebilir:

Bütçe kaynaklı ortaya çıkan olumsuzlar şöyle sıralanabilir:

Genellikle komite üyeleri arasında; bir CEO (genel müdür) veya bütçe daire başkanı ya da bir veya birden fazla başkan yardımcısı, stratejik işletme birimlerinin temsilcileri ve mali işler müdürü yer almaktadır.

Faaliyet bütçeleri; tarife bütçesi, satış bütçesi, satın alma bütçesi, harcama bütçesi ve sunulan hizmetlerin maliyeti bütçelerinden oluşmaktadır. Faaliyet bütçeleri finansal tabloların hazırlanması için veri oluşturmaktadır.

Satış bütçesindeki talep tahmine ilişkin verilerin tespit edilmesine ilişkin anlatılan faktörler şöyle özetlenebilir:

Bütçesel kontroller sonucunda bütçelenen tahmini finansal rakamlarla gerçekleşen finansal rakamlar arasındaki farka bütçe sapması denir.