HAVACILIK İŞLETMELERİNDE MUHASEBE UYGULAMALARI

Finansal Kiralama ve Faaliyet Kiralaması (Operasyon Kiralama) olmak üzere iki adettir?

Dar gövdeli uçaklar için 10 yıl, geniş gövdeli uçaklar için de 12 yıllık bir kiralama süresi söz konusudur.

Sat ve geri kirala türü finansal kiralamada istisna tutulan kurumlar vergisi
ve KDV yalnızca taşınmazların kiralanması faaliyeti ile ilgilidir. Dolayısıyla demirbaş, taşıt, makineler gibi maddi duran varlıkların bu yöntemle kiralanmasında istisnalar geçerli olmayacaktır.

1. ay
274.500.000 x 0,0085(faiz oranı)= 2.333.250 lira faiz
5.859.363,52 – 2.333.250 = 3.526.113,52 lira anapara taksiti

Havayolu işletmelerin bilançolarına bakıldığında bilançonun beş ana gruptan oluştuğu görülmektedir.

Ülkemizde finansal kiralama uygulamasının ilk adımları 28 Haziran 1985 tarih ve 18795 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan 3226 no’lu Finansal Kiralama Kanunu ile atılmıştır.

Finansal Kiralama, kiralama süresinin varlığın ekonomik ömrünün % 80’inden daha büyük bir bölümünü kapsaması veya finansal kiralama sözleşmesine göre yapılacak kira ödemelerinin bugünkü değerlerinin toplamının varlığın rayiç bedelinin % 90’ından daha büyük bir değeri oluşturması hallerinden herhangi birini sağlayan kiralama işlemini ifade etmektedir.

Havaaracı Kiralama Usul ve Esasları Talimatı md. 4-i). Aynı talimatın “4-g” bendinde ise wet-lease’in bir türü olan “Kısa Süreli Wet-Lease” tanımlanmıştır.
Buna göre kısa süreli wet-lease “En fazla 3 güne kadar yapılan wet-lease kiralama operasyonu” olarak tanımlanmaktadır.

Kiracı işletme, kiraladığı varlıkla ilgili %100 finansman olanağı sağlamaktadır. Böylelikle işletme diğer faaliyetleri için sermaye tasarrufu sağlama olanağına kavuşmuş olacaktır.

Dönen varlıklar bir şirketin bilançosunda bir yıl veya normal faaliyet dönemi içinde satılabilecek, tüketilebilecek, tahsil edilebilecek, kullanılabilecek varlıklar ile para ve para benzeri varlıklardan oluşan ana gruptur. Doğru cevap A şokkıdır.

Öz kaynaklar, işletme sahiplerinin işletmeye tahsis ettiği sermaye ve kardan işletmede bırakılan bölümleri içeren gruptur. Geri ödemesi olmadığı için bir anlamda sonsuz vade olarak da düşünülebilir. Dopru cevap D şıkkıdır.

Varlıkların büyük ölçüde finansal kiralama yoluyla finanse edilmesi, kredi kuruluşları nezdinde kredibilite zayıflamasına sebep olabilecektir. Doğru cevap B şıkkıdır.

UFRS-17 standardı finansal kiralama ve faaliyet kiralaması ayrımını ortadan kaldırarak kiracı işletmeler açısından bilançoya yansıtılamayan kiralama türlerinin de bilançoya yansıtılmasına olanak sağlayan değişiklikler getirmektedir. Doğru cevap E şıkkıdır.

Finansal kiralama, finansal kiralama sözleşmesine dayalı olmak koşuluyla, bu Kanun veya ilgili mevzuatı uyarınca yetkilendirilen kiralayan tarafından finansman sağlamaya yönelik olarak bir varlığın mülkiyetinin kira süresi sonunda kiracıya devredilmesi; kiracıya kira süresi sonunda varlığın rayiç bedelinden düşük bir bedelle satın alma hakkı tanınması; kiralama süresinin varlığın ekonomik ömrünün % 80’inden daha büyük bir bölümünü kapsaması veya finansal kiralama sözleşmesine göre yapılacak kira ödemelerinin bugünkü değerlerinin toplamının varlığın rayiç bedelinin % 90’ından daha büyük bir değeri oluşturması hallerinden herhangi birini sağlayan kiralama işlemini ifade etmektedir. Buna göre, 910.000 TL 1.000.000 TL'nin % 90’ından daha büyük bir değer olduğu için doğru cevap E şıkkıdır.

6361 sayılı Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman Şirketleri Kanununa göre kiralama süresinin varlığın ekonomik ömrünün %80’inden daha büyük bir bölümünü kapsaması gerekmektedir. Bu örnekte hava aracının ekonomik ömrü 30 yıl ve bunun yüzde seksenlik kısmı 24 yıl olduğundan doğru cevap D şıkkıdır.

Faaliyet kiralaması finansal kiralama dışında kalan tüm kiralamalar olarak tanımlanmaktadır (6361 sayılı Kanun md.3). Genellikle kısa süreli kiralamalar faaliyet kiralaması kapsamına girmektedir. Böylelikle kısa süreli ihtiyaç duyulan bir varlık kiralanmakta ve kira süresinin sonunda kiralayana iade edilmektedir. Diğer şıklardaki koşullar Finansal Kiralamayla ilgili koşullar olduğundan doğru cevap C şıkkıdır.

Finansal kiralamanın bir başka türü de “Sat ve Geri Kirala” türü kiralamalardır. Bu tür kiralamalarda, işletme, aktifinde bulunan bir varlığı finansal kiralama şirketine satmakta, satış sonrasında finansal kiralama şirketinden varlığı bir finansal kiralama sözleşmesiyle kiralamaktadır. Bu yöntem genellikle nakit akış problemleri olan işletmelerde nakit akışlarını düzeltmek için ve yeni yatırımların yapılmasında kaynak yaratmak için kullanılmaktadır. Doğru cevap A şıkkıdır.

...Buna göre kısa süreli wet-lease “En fazla 3 güne kadar yapılan wet-lease kiralama operasyonu” olarak tanımlanmaktadır. Wet-lease türü kiralama ACMI(aircraft, crew, maintanence and insurance lease) kiralama olarak da adlandırılmaktadır. Örneğin, hac ibadeti döneminde yoğunlaşan talebi karşılamak üzere havayolları wet-lease türü kiralamaya başvurabilmektedir. Doğru cevap D şıkkıdır.

Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre hazırlanan bilançoda kiralanan varlık Maddi Olmayan Duran Varlıklar grubunda “Haklar” kaleminde raporlanır. Doğru cevap B şıkkıdır.

İşletmelerin bilançolarına bakıldığında bilançonun beş ana gruptan oluştuğu görülmektedir. Bilançonun aktifinde dönen varlıklar ve duran varlıklar; pasifinde ise kısa vadeli yabancı kaynaklar, uzun vadeli yabancı kaynaklar ve özkaynaklar yer almaktadır.