HAVACILIK İŞLETMELERİNDE MUHASEBE UYGULAMALARI

Genel olarak herhangi bir işletme için ana faaliyet konusunu oluşturan mamul, mal ya da hizmet satışları hasılatı oluşturur. Dar anlamda hasılat, bir işletmenin belirli bir dönemde mal teslimi veya hizmet sunumu sonucunda elde ettiği brüt değerler şeklinde tanımlanabilir. Başka bir ifadeyle hasılat, malların teslimi ya da hizmetlerin yerine getirilmesi ana faaliyetleri ile birlikte, bunlara yardımcı olan etkinlikleri de kapsayan tüm olağan faaliyetlerin sonucunda bir dönem içinde varlıklardaki artışlar ya da borçlardaki azalışlardır.

Türkiye’deki işletmelerde (finans sektörü hariç) gelirlerin izlenmesi için Tekdüzen Hesap Planı’ndaki gelir hesapları kullanılmaktadır. Tekdüzen Hesap Planında gelirler, 6 kodlu hesap grubu olarak düzenlenmiştir. Ana faaliyet gelirlerinin izlenmesi için belirlenen ana hesaplar; Yurtiçi Satışlar, Yurtdışı Satışlar ve Diğer Gelirler, Brüt Satışlar, Diğer Faaliyetlerden Olağan Gelir Ve Kârlar, İştiraklerden Temettü Gelirleri, Bağlı Ortaklıklardan Temettü Gelirleri, Faiz Gelirleri 643 Komisyon Gelirleri, Konusu Kalmayan Karşılıklar, Menkul Kıymet Satış Kârları, Kambiyo Ve Borsa Değer Artış Kârları, Reeskont Faiz Gelirleri, Enflasyon Düzeltmesi Kârları, Diğer Olağan Gelir Ve Kârlar, Olağandışı Gelir Ve Kârlar, Önceki Dönem Gelir Ve Kârları, Diğer Olağandışı Gelir Ve Kârlar şeklindedir.

Gelir Yönetimi: Aynı hat ve uçaktaki koltuklar için rezervasyon süresi içinde farklı fiyat seçenekleri sunularak, uçuş başına gelirin artırılması çabalarıdır.

Yer hizmetleri gelirleri, günümüzde genellikle havaalanı işletmesi tarafından sunulmamakla birlikte yer hizmetleri, havaalanlarının temel hizmet alanlarındandır. Dolayısıyla yer hizmetleri gelirleri de havaalanı geliri olarak ele alınmaktadır. Yer hizmetleri dersinde ayrıntılı şekilde ele alındığı üzere, bu kapsamda gerçekleştirilen faaliyetler; genel olarak trafik ve ramp olmak üzere iki ana gruba ayrılabilir. Yolcu ile ilgili olarak; bilet kontrol (check in) işlemleri, uçağa yönlendirme (boarding) işlemleri, nitelikli yolcu ağırlama (lounge) hizmetleri, kargo ve posta ile ilgili evrak işlemleri, bilgi hizmetleri, yükleme ve boşaltma belgelerinin hazırlanması gibi işlemlerden elde edilen gelirler bu kapsamdadır.

Genellikle uçağa verilen hizmetler (ramp) kapsamında; bagaj işlemleri, yükleme ve boşaltma işlemleri, uçak içi temizlik, tuvalet ve su hizmetleri, yiyecek içecek (catering) malzemesi taşıma hizmetleri, hat bakım, uçak çalıştırma, güç kaynağı temini, uçak itme-çekme, park işlemleri, yakıt ikmal ve buzlanmayı engelleme işlemleri sayılabilir.

Elektronik bilet en az aşağıdaki bilgileri içermelidir;

462 sıra numaralı VUK Genel Tebliğine göre, havayolu işletmeleri, katma değer vergisine tabi olan işlemleri için, yolcu biletinde yer alan tutardan matraha dahil olmayan unsurları ayrıştırdıktan sonra, iç yüzde yöntemiyle KDV’yi hesaplayıp, işlemin yapıldığı ayı izleyen ay içinde ilgili vergi dairesine beyan edeceklerdir. Bilet üzerindeki ücret ayrıntısının KDV karşısındaki durumu ile ilgili farklı görüşler mevcuttur. Genel olarak iç hat yolcu biletlerindeki temel ücret, yakıt, güvenlik, sigorta vb. hizmet bedelleri üzerinden yürürlükteki oranda KDV hesaplanır. Vergi ve harç niteliğindeki tutarlar ise KDV matrahı dışında bırakılır. Özetle havayolu işletmelerinin yurt içi yolcu ve yük taşıma işleri ile bunların yanında hizmet bedeli, komisyon gibi ücretler üzerinden yürürlükteki oranlarla KDV hesaplanacak, dış hat uçuşlarında ise KDV hesaba katılmayacaktır. Havaalanında hava aracına yapılan temizlik, yönlendirme, buz çözme gibi yer hizmetleri ile havaalanı vergisi adı altında uygulanan hizmet bedelinden de KDV hesaplanmayacaktır.

Kasa Hesabı: İşletmenin elinde bulunan nakit ulusal ve yabancı paranın izlendiği aktif hesaptır. Türk Lirası veya yabancı para üzerinden nakit giriş ve çıkışları bu hesapta kayıt altına alınır.

Esas ücret: 2.814 TL, Biletleme hizmet ücreti: 400 TL, Yakıt harcı: 45 TL, Sigorta bedeli: 61 TL, Meydan hizmet ücreti: 13 TL. Havayolu ofisinden yapılan satışın ödemesi, Ş Bankası kredi kartı ile yapılmıştır.

123 KREDİ KARTINDAN ALACAKLAR 3.333,00 –

601 YURTDIŞI SATIŞLAR HS. 2.920,00

-Bilet Satış Geliri 2.814

-Yakıt Harcı 45

-Çeşitli Gelirler 61

602 DİĞER GELİRLER HS. 400,00

-Biletleme Hizmet Geliri

329 DİĞER TİCARİ BORÇLAR HS. 13,00

602 Diğer Gelirler: İşletmenin korunması, ihracatı teşvik ya da hükümet politikasına uyma zorunluluğu karşısında oluşan, işletmenin hasılatındaki düşüklüğü veya faaliyet zararını gidermek için, sermaye katkısı niteliğinde olmayan mali yardımlar, devletin bazı malları vergi yükümlülüklerinden istisna etmesi yoluyla yaptığı yardımlar (vergi iadesi) ve satış tarihindeki vade farkları bu hesapta izlenir.