HAVACILIK İŞLETMELERİNDE MUHASEBE UYGULAMALARI - Deneme Sınavı - 13

Bütçe tekliflerinin oluşturulması sürecinde işletme faaliyetlerini etkileyen dış faktörlerin yeterli bir şekilde incelenmemesi, bütçenin onaylanmasından sonra bile uygulanmasında sıkıntılara neden olabilmektedir. Bu nedenle kaçınılmaz olarak incelenmesi gereken işletme dışı faktörlerden bazıları şöyle sıralanabilir:

Yakın dönemde sektörün geleceği,

Rakiplerin tutumu,

Yeni rakiplerin pazara giriş tehditleri,

İkame hizmetlerin sunulması,

Müşterilerin pazarlık gücü,

Tedarikçilerin pazarlık gücü,

Siyasi ve ekonomik koşullar,

Yasal düzenlemelerdeki değişikler şeklinde sıralanabilir.

Faaliyet bütçeleri; tarife bütçesi, satış bütçesi, satın alma bütçesi, harcama bütçesi ve sunulan hizmetlerin maliyeti bütçelerinden oluşmaktadır. Faaliyet bütçeleri finansal tabloların hazırlanması için veri oluşturmaktadır. Finansal bütçeler; nakit bütçesi, öz kaynak değişim tablosu, gelir tablosu ve bilançonun tahmini olarak gösteren bütçelerden oluşmaktadır. Havayolu şirketinin en önemli finansal tablolarından birisi olan nakit bütçesi hem finansal tablo özelliğine sahiptir hem de tahmini gelir tablosu ve bilançosu oluşturulmasına katkı sağlamaktadır.

Finansal bütçeler; nakit bütçesi, öz kaynak değişim tablosu, gelir tablosu ve bilançonun tahmini olarak gösteren bütçelerden oluşmaktadır. Havayolu şirketinin en önemli finansal tablolarından birisi olan nakit bütçesi hem finansal tablo özelliğine sahiptir hem de tahmini gelir tablosu ve bilançosu oluşturulmasına katkı sağlamaktadır.

Sunulan hizmetlerin maliyeti bütçesi, ilgili dönemde sunulması planlanan hizmetlerin tahmini toplam maliyetlerinin raporlandığı bir bütçedir. Bu bütçe, ACMI maliyetleri ile direkt faaliyet maliyetlerinin toplamından oluşmaktadır. ACMI maliyetleri; direkt işçilik maliyetleri, uçak maliyetleri, teknik bakım maliyetleri, uçak motoru maliyetleri, kontrol maliyetleri ile sigorta maliyetlerinin toplamıdır. Direkt faaliyet maliyetleri ise işletmenin temel faaliyeti olan tarifeli, tarifesiz ve diğer uçuşlara ilişkin hizmetleri sunabilmesi için katlanılan; iniş, yakıt, ikram, yer hizmetleri, güvenlik, üstgeçit vb maliyetlerin toplamıdır.

Performans, amaçlı ve planlamış bir etkinlik sonucunda elde edilenin, nicel ya da nitel olarak belirlenmesi şeklinde ifade edilebilir.

Geleneksel performans yöntemlerinde;
• Finansal performans göstergelerine ağırlık verilir. Kalite, esneklik, müşteri memnuniyeti gibi göstergeler hakkında veri sağlamada yetersiz kalır.
• Stratejik odaklanma eksiktir.
• Sermaye yatırımının kârlılığı gibi kısa vadeli sonuçlara önem verilir.
• Makine ve iş gücü verimliliği gibi üretim ağırlıklı performans göstergelerine ağırlık verilir.
• Yöneticiler, belli standartlardan sapmama konusunda yönlendirilir.
• Müşterilerin işletmeden ne bekledikleri ve rakip işletmelerin performansları hakkında veri sağlamada yetersiz kalır.

Stratejik peformans yönetiminde bulunması gereken özellikler;

• Performans yönetim sistemi işletmenin stratejisini yansıtmalı ve stratejik amaçlarla uyum içinde olmalıdır.

• Finansal göstergelerin yanı sıra işletmenin
stratejisine uygun olarak finansal olmayan
performans göstergelerini de içermelidir.
• Yapılan performans ölçümleri kapsamlı olmalı ve işletmenin başarısında etkili olan
tüm faktörleri ölçebilmelidir.
• Performans sistemi geribildirim sağlamalıdır.
• Sistem, tüm örgüt unsurlarınca sahiplenilmeli ve desteklenmelidir.
• Konulan performans hedefleri ulaşılabilir
olmalıdır.
• Yapılan ölçümler adil olmalıdır.
• Sistem genel olarak basit, açık ve anlaşılır
olmalıdır.

Ardıl göstergeler gerçekleşmiş ve bitmiş bir durumu gösteren sonuç göstergeleri olup, örgütün faaliyet sonuçlarını yansıtmaktadır.

Öncül göstergeler işletmenin gelecekteki performansını tahmin etmeye yarayan göstergelerdir.

Dengeli Sonuç Kartı, işletme stratejisini performans ölçümlerine dönüştürerek anlaşılır şekilde ifade eden stratejik performans ölçüm sistemidir

DSK’nın öğrenme ve gelişme boyutunda “Vizyonumuza ulaşmak için değişim ve gelişim yeteneklerimizi nasıl artırabiliriz, değer yaratma ve iyileştirmenin sürekliliğini nasıl sağlayabiliriz?” sorusuna cevap aranır.

Hazır değerler oranı olarak da bilinen nakit oranı, kasa ve benzeri likit varlıkların kısa vadeli kaynaklara oranıdır.

Operasyonel Performans Göstergeleri:

Maliyetleri düşürme amacına yönelik göstergeler:

Beş unsur şöyle sıralanabilir:
1. Hizmetlerin satış fiyatı
2. Faaliyet düzeyi (sunulan hizmet miktarı /sayısı)
3. Birim değişken maliyet
4. Toplam sabit maliyetler
5. Satış karması

• Hangi hizmetlerin sunulmasına önem verilmelidir? (ikram, eğlence, koltuk, kabin sınıfı, bagaj, ramp, kargo, posta vb.)
• Hedeflenen kâr düzeyine ulaşmak için ihtiyaç duyulan satış fiyatı kaç liradır? (Sabit fiyat, değer temelli fiyat, düşük fiyat, dinamik fiyat vb. / Hattaki rekabet,  hattı kullanan yolcu profili, rota ve operasyonel masraflar)
Zarardan kaçınmak için gereken hasılat değeri ne kadardır? (biletleme fiyatı > maliyetler)
• Sabit maliyetler yeni yatırımlarla arttırılmalı mı, yoksa aynı mı kalmalıdır? (Satın al - kirala, kısa/uzun mesafeli uçuş, rekabet, teknolojik takip vb.)
• Zorunlu olmayan harcamalar için ne kadar bütçe ayrılmalıdır? (küçük riskler bazen büyük maliyetlere yol açabilir)
• İşletmenin sabit maliyetlerinin kabul edilir risk düzeyinde olup olmadığı nasıl belirlenmelidir? (Güvenlik oranı, kayıtsızlık noktası vb.)

Girdilerden sağlanan verimlilik sabit kabul edilmektedir.

İşletme yönetiminin karar almasındaki önemli araçlardan biri olan MHK analizinin yararları şöyledir:
• İşletmelerin faaliyetlerini zarardan koruyacak en düşük hizmet sunumu ve üretim
miktarının belirlenmesi,
• Yeni yapılacak yatırımlarda en düşük kapasite kullanım oranının bulunması,
• Çeşitli hizmet ve üretim miktarındaki işletme sermaye gereksinimini ve birim maliyetlerinin saptanması,
• Planlanan başabaş noktası ile gerçekleşen başabaş noktası karşılaştırılarak uygulanan yönetim politikalarının değerlendirilmesi,
• Hizmet, yatırım, satış fiyatı, politikalar ile ilgili kararlara yardımcı olmak,
• Hizmetin; satış fiyatının, maliyetlerinin ve talep değişmelerinin kâra geçiş noktasının ve toplam kâra etkisinin bulunması,
• En kârlı hizmet türlerinin seçilmesi ve kârlı hizmet birleşimlerinin oluşturulması,
• Hizmetin en düşük satış fiyatının belirlenmesi,
• Kâr hedeflerine ulaşmak için gerekli olan iş hacminin saptanması,
• İşletmenin hizmet kapasitesinin artırılması durumunda bunu karşılayacak olan satış hacminin belirlenmesi
• Yeni yapılacak yatırımlarda risk derecesini ve emniyet marjını göz önünde bulundurarak en düşük hizmet kapasitesinin belirlenmesi

Gelir Yönetimi:Havacılık, turizm gibi sektörlerde talebin arzın üzerinde olduğu bir pazarda satış geliri en üst düzeyde sağlayabilmek için sınırlı kapasiteyi en etkin bir şekilde kullanma faaliyetidir.

Doğrudan (direkt) maliyetler, belirli bir hizmet veya maliyet nesnesi ile doğrudan ilişki kurulabilen maliyetlerdir. Bu nedenle genellikle yönetimin kontrolü altındaki maliyetlerdir. Örneğin bir uçağa ilişkin rutin bakım veya amortisman giderleri doğrudan maliyet olarak nitelendirilebilir.