HAVACILIK İŞLETMELERİNDE MUHASEBE UYGULAMALARI - Deneme Sınavı - 8

740 HİZMET ÜRETİM MALİYETİ 5.737,50
-Esas Ücret                    4.500,00
-SSK Primi İşveren Payı  1.127,50
-İşsizlik Sig.İşveren Payı  110,00

Damga Vergisi Kanunu gereği ücretlerde damga vergisi oranı sabit olarak, brüt ücretin %0759’u şeklinde uygulanmaktadır.

Yıllık izin ücreti: işyerinde işe başladığı günden itibaren, deneme süresi dahil en az 1 yıl çalışmış olanlara yıllık ücretli izin verilir (İş Kanunu, md.
53). İşçilere verilecek yıllık ücretli izin süreleri şöyle belirlenmiştir;
• 1-5 yıl çalışanlara 14 günden,
• 5 yıldan fazla 15 yıldan az çalışanlara 20 günden,
• 15 yıl ve daha fazla çalışanlara 26 günden az olamaz.
Pelin Ay 2015 tarihinden itibaren 1-5 yıl arasında çalışmıştır. Bu nedenle 14 günden daha az olamaz.

Uçuşlar ilgili direk maliyetler:

Maliyet muhasebesinin amaçları (Bursal ve Ercan, 1996:8; Kartal, 2011:3);

Havayolu hizmet sunum sürecinin temel çıktıları taşınmış yolcu ve yüktür. Bu yük ve yolcunun çeşitli anlamlılık derecelerinde farklı ifadeleri olmakla birlikte, daha kapsamlı bir fikir vermesi nedeniyle en çok tercih edile, taşınan yolcu km ve taşınan yük km dir.

Havayolu hizmet üretim maliyetinin en belirgin unsurları yakıt tüketimi ve işgücü maliyetleridir. Havayolu hizmet üretim maliyetlerinde bu iki maliyet unsuru genellik ağırlık bakımından yüksek olan maliyet kalemleridir.

Havayollarında yakıt tüketimi, uçuşun başladığı istasyon (yakıtın alındığı yer) dikkate alınarak
hesaplanır. Yakıtın satın alındığı para birimine göre TL kuru, uygulanan vergiler, uçak tipi, uçak ağırlığı, doluluk oranı, uçuş süresi, irtifa ve uçuş menzili gibi yakıtın hesaplanmasında etkili olan faktörler çok değişkenlik gösterdiği için burada standart bir formül kullanılmayacaktır. Bunun yerine yakıt maliyetini basit bir veri olarak elde etmek suretiyle, muhasebe kayıtlarına yoğunlaşmak amaçlanmaktadır.

Buna göreyakıt maliyeti: (Tüketim Miktarı x Birim Fiyat + KDV) şeklinde formüle edilebilir.

Soru kökünde verilen örnek uçuş yakıt hesabı şu işlerler yardımıyla yapılır;

Toplam yakıt maliyeti (€)=21105 x 1.40=29547        

Toplam yakıt maliyeti (TL)= 29547 x 7= 206.829 TL

Havayolu işletmeleri sürekli artan petrol fiyatlarına karşı korunmak amacıyla bazen yakıt fiyatını sabitleme (hedge) anlaşmaları yaparlar.

Brüt ücretten çalışan adına yapılan kesintiler şöyledir;

Dolayısıyla sorunun yanıtı 'E' seçeneği olmalıdır.

1.Brüt ücret : 30.000.00 TL
2.Sosyal sigorta işçi payı (1x%14) = 4.200 TL
3.İşsizlik sigortası primi işçi payı (1x%1)= 300 TL
4.Gelir vergisi [1-(4200+300)x%30] ( 25500x%0.30) =7650 TL
5.Damga vergisi ( 1 x %0759) (30000x%0.0759)=227.7 TL
6.Kesintiler toplamı (2+3+4+5)=12337.7 TL
7.Net ücret = (1-6) (30000-12337.7)=17662.3 TL olarak bulunur.

İşçilik ücretlerinden işveren adına yapılan kesintiler de şöyledir:

Havaalanlarında sahiplik ve yönetim seçenekleri şöyle sıralanabilir (ICAO, Doc 9980);
• Devlet sahipliği,
• Yönetim sözleşmeleri,
• Kiralama ya da imtiyazlar,
• Sahipliğin kısmen devri,
• Kamu-özel işbirliği,
• Özel sektör sahipliği

İşletme danışmanlığı ise bu seçenekler arasında yer almamaktadır. Elbette havaalanı işleticileri, diğer işletmeler gibi danışmanlık hizmeti alabilirler ancak bu durum havalanı sahiplik ve yönetim şeklini değiştirmemektedir.

Soruda ifade edilen işlem alağıdaki gibi muhasebeleştirilmelidir;

____________ 09.09.2018 ___________

Hesap                                                   Borç                       Alacak
258 YAPILMAKTA OLAN YATIRIMLAR    400.000,00
            -Pistin Yapım Maliyeti
191 İNDİRİLECEK KDV                       72.000,00
102 BANKALAR                                                                472.000,00                     ____________ ___________
Örnek 1’de satın alınan hizmet bedeli, taksiyolu yapımı henüz tamamlanmadığı için Yapılmakta Olan
Yatırımlar hesabına kaydedilmiştir. Yapım işi (inşaat) tamamlandığında, bu hesapta biriken maliyet 251 Yeraltı ve Yerüstü Düzenleri hesabına aktarılacaktır.

ICAO tarafından yapılan gider sınıflamasında giderleri şu şekilde ele alınmıştır. Şöyleki (ICAO, Doc 9562);
Havaalanı Giderleri:
1. Faaliyetler ve bakım ile ilgili giderler;
- Personel giderleri,
- Tedarik giderleri,
- Satın alınan hizmet giderleri,
- Genel yönetim giderleri,
- Diğer sermaye dışı giderler.
2. Sermaye ile ilgili giderler;
- Amortisman ve tükenme payları,
- Faizler,
- Diğer sermaye giderleri.

Dolayısıyla amortisman ve tükenme payları bu sınıflamada faaliyetler ve bakım ile ilgili giderlerin kapsamında değildir.

Havaalanları için satışların maliyeti, yararlanılacak havaalanı hizmetini sağlamak amacıyla elden çıkarılan varlıkların değeri ya da yapılan giderlerin (malzeme, işçilik, enerji, vb.) toplamı şeklinde tanımlanabilir. Yeri gelmişken havaalanı hizmet üretim maliyeti içinde en önemli kalemi işçilik giderlerinin oluşturduğunu vurgulamakta yarar vardır. Tedarik süreciyle sağlanan malzeme, işgücü,
enerji vb. girdiler çeşitli hizmet birimlerinde kullanılarak önce hizmet üretim maliyetine dönüşür, dönem sonlarında ise, hizmet üretim maliyeti hesabında biriken tutarlar, satılan hizmet maliyetine yansıtılır. Unutulmamalıdır ki havalimanları istisnai durumlar haricinde sadece hizmet üretmektedir. Satılan hizmet maliyetinin nihai durağı ise, dönem kârı veya zararı hesabı olacaktır.

Soruda verilen işlemin muhasebeleştirilmesi şu şekilde olmalıdır;

_____________________________Borç__________Alacak________
740 HİZMET ÜRETİM MALİYETİ     xxx.xxx            
      -Uçuş Sahası Maliyetleri
      -Dışarıdan Sağlanan Hizmetler
                100 KASA                                               xxx.xxx

________________________________________________________

Devlet Hava Meydanları İşletmesi kontrolünde işletilen 55 havaalanı bulunmaktadır. Bunlardan küçük çaplı yerel 3’ünün işletme hakkı özel sektöre devredilmiş, 5 büyük uluslararası havalimanının terminal işletmeciliği, kiralama yoluyla özel sektöre devredilmiş ve 3 büyük uluslararası havalimanının da yap-işletdevret kapsamında terminal yapımı ve işletmeciliği devam eden projeler kapsamındadır. Ülkemizde havalimanı finansmanında en sık başvurulan kamu-özel işbirliği varyasyonlarının; mevcut projeler için kirala-işlet-devret, yeni projeler için ise yap-işlet-devret olduğu söylenebilir.

Uçuş hizmetleri ile ilgili giderler:Uçuş hizmetleri ile ilgili giderler, uçuş sahası (PAT sahası) varlıklarının işletilmesi, bakımı, korunması ile ilgili giderlerden oluşur. Bu grupta pist, apron, taksiyolları, bunların çevresindeki alanlar, hava trafik kontrol kulesi, seyrüsefer yardımcıları, meteoroloji cihazları, körük-köprü vb. varlıklar yer alır.