HAVACILIK İŞLETMELERİNDE MUHASEBE UYGULAMALARI - Deneme Sınavı - 19

Hasılat ile brüt gelir, kâr ile net gelir aynı anlamda kullanılmakta olan kavramlar olup işletmenin ana faaliyet konusu işlemlerden elde ettiği ve sürekliliği olan brüt tutarlara hasılat adı verilmektedir.

Hasılat olarak da adlandırılan işletmenin yurt içi ve yurt dışı toplam net satışlarından, aynı dönemde satılan hizmet maliyetinin çıkarılmasıyla elde edilen tutara brüt satış karı veya zararı adı verilmektedir.

Kasa fazlası, kazanılan tazminatlar gibi işletmenin ana faaliyet ve yan faaliyetleri dışında elde edilen gelirler olağan dışı gelirler kapsamında değerlendirilmektedir.

Ülkemizde işletmeler gelirlerini Tekdüzen Hesap Planı'na göre 6 kodlu hesap grubunda izlenmektedir.

Yolcu gelirleri hava yolu işletmelerinin ana faaliyet gelirleri kapsamında değerlendirilmekte olup diğer şıklar hava alanı işletmelerinin ana faaliyet gelirlerini ifade etmektedir.

Yolcu ile ilgili olarak; bilet kontrol (check in) işlemleri, uçağa yönlendirme (boarding) işlemleri, nitelikli yolcu ağırlama (lounge) hizmetleri ve kargo ve posta ile ilgili evrak işlemlerinden elde edilen gelirler hava alanlarındaki yer hizmetlerine ilişkin gelirlerdendir. Hava alanı iniş ücreti gelirleri, hava trafiğine ilişkin gelirler kapsamında değerlendirilmektedir.

Temsil gelirleri, ramp gelirleri, bakım hizmeti gelirleri ve diğer gelirler yer hizmeti işletmelerinin ana faaliyet gelirlerini oluşturmaktadır.

Hava yolu konşimentosu, yük (kargo) taşımacılığında temel taşıma belgesi işlevini gören bir belgedir.

Tahsilat işlemlerinin muhasebeleştirilmesi için kullanılan hesaplar kasa, alınan çekler, bankalar veya diğer hazır değerler şeklindedir.

Hasılat/gelir, peşin satış karşılığında nakit para şeklinde olabileceği gibi hasılat için geliri doğuran olayın gerçekleşmesi gerekmektedir. Öte yandan hasılat gerçekleşmeden tahakkuk gerçekleşebilir ve tahakkuk esasında, hasılata neden olan işlemin tamamlandığı veya sözleşmeye göre varlık kullanım süresinin dolduğu dönemde hasılatın muhasebeleştirilmesi yoluna gidilmektedir.

Hava yolu işletmeciliğinde ekonomik boyut, pazara giriş koşullarının sağlanması, müşteri taleplerinin karşılanması, teknolojik gelişmelerin izlenmesi, çevrenin korunması, nitelikli insan unsurunun her noktada aktif olarak yer alması gibi sorunların çözümü zorunlu olmakla birlikte tüm bunların düğüm noktası maliyet yönetimidir.

Maliyet, varlıklara sahip olabilmek için yapılan giderlerin toplamıdır.

Oluşan maliyetin maliyet nesnesine (mamule/hizmete) yüklenmesine olanak sağlayan tüketim faktörü, (faaliyet, eylem, gider türü) maliyet sürücüsü (cost driver) olarak adlandırılmaktadır.

Üretim hacmine bağlı olarak artıp azalan giderlere değişken maliyet adı verilmektedir.

Üretimdeki bir birim artışın birim maliyette meydana getirdiği artışa marjinal maliyet adı verilmektedir.

Kontrol Edilebilir Maliyetler, işletme yönetiminin/birim yöneticilerinin sorumluluk alanındaki kararla önemli bir kayba uğramadan artırılıp azaltılabilen maliyetlerdir.

Yolcu hizmet giderleri hava yolu işletmelerinin endirekt maliyetleri arasında yer alırken diğer tüm şıklar direkt maliyetler kapsamındadır.

Maliyet muhasebesinin amaçları ;
• Birim üretim maliyetini hesaplamak,
• Planlama ve kontrole yardımcı olmak,
• Başarım (performans) değerlemeye yardımcı olmak ve
• Yönetim kararlarına dayanak oluşturacak verileri sağlamaktır.

Hava yolu hizmet üretiminde katlanılan giderler 740 Hizmet Üretim Maliyeti Hesabı'nda izlenmektedir ve bu giderler hizmetin üretimi için gerekli olan giderlerdir. Reklam giderleri hizmet üretimi için değil pazarlama ve satış için gerekli giderleri oluşturmaktadır.

Uçak temizliğinde kullanılan madde ve malzemeler;

150 kodlu İlk Madde ve Malzeme Hesabı'na 5000 TL alacaklandırılarak kayıt edilmeli ve

bu maddeler hizmet üretim maliyeti kalemi olduğundan

740 kodlu Hizmet Üretim Maliyeti Hesabı'nda 5000 TL borçlandırılarak yer almalıdır.