HAVACILIK GÜVENLİĞİ

ICAO’nun güvenlik standartlarını içeren Annex 17; Havacılık Emniyet Paneli (Avia­tion Security-AVSEC), Uluslararası Havalimanları Konseyi (Airports Council Internati­onal-ACI), Uluslararası Hava Ulaştırma Birliği (International Air Transport Association- IATA), Uluslararası Hava yolu Pilotları Birliği Federasyonu (International Federation of Airlines Pilots Association-IFALPA) ve Uluslararası Kriminal Polisi Teşkilatı (Internatio­nal Criminal Police Organization-INTERPOL) tarafından yapılan katkılarla geliştirilmiş­tir

Uluslararası seviyede havacılık güvenliliğinin sağlanmasına yönelik çok sayıda ikili ya da çok taraflı antlaşma yürürlüğe konulmuştur. Konuya ilişkin ön plana çıkan uluslararası antlaşmalar aşağıda sıralanmıştır:

14 Eylül 1963 yılında Tokyo’da imzaya açılmıştır. Tokyo Antlaşmasında ilk defa suç ve suçlunun tabi olduğu ülke yasaları ile olan ilişki­sinden bahsedilmiştir. Uçakta suç işlenmesi durumunda yargılama yetkisinin hangi ülkede olacağı Tokyo Sözleşmesi ile belirlenmiştir. Sözleşmeye göre, suçun işlendiği uçağın tescil sahibi ülke yargılama yetkisine sahip olmaktadır. Uçak kaçırma, diğer yolcu-yüklere zarar verme girişimleri ve terörist eylemlerde kaptan pilotun uçağın güvenliğini sağlama konusundaki yetkileri Tokyo Sözleşmesi’ nde belirlenmeye çalışılmıştır.

Türkiye, Lahey Sözleşmesinin şartlarını 1972 tarihinde kabul ederek kanun­laştırmıştır.

“Havacılık Güvenliği Daire Başkanlığı” vasıtasıyla çalışmalarda bulunmaktadır. Ulusal düzeyde doğrudan havacılık faaliyetlerinin güvenliğini sağlamaya yönelik kanunlar, yönetmelikler ve talimatlar bulunmaktadır. Diğer yandan, bazı havacılık faaliyetlerinin yasal çerçevesine dair düzenlemeler aynı zamanda ilgili faaliyetin güvenli bir biçimde yürütülmesine dair kaideleri de içermektedir. Bahsedilen kanun, yönetmelik ve talimatlar aşağıdaki gibi sıra­lanmaktadır:

Avrupa Sivil Havacılık Konferansı (ECAC)

Türk Sivil Havacılık Kanun’ u Tokyo Sözleşmesi’ ne paralel olarak kaptan pilotun uçuş sırasında meydana gelebilecek olan yasa dışı eylem­lere karşı olan yetkileri belirlemiştir. Buna göre, kaptan pilotun uçuş sırasında yasal ol­mayan eylemlere karşı sorumluluğu şu şekilde tanımlanmaktadır: “Sorumlu kaptan pilot, havaaracında işlenen suç veya kabahatlerle ilgili delilleri toplamak ve saklamakla yüküm­lü olduğu gibi; can ve mal güvenliğini tehdit eden veya gecikilmesinde zarar doğabilecek durumlarda gerekli tedbirleri almaya; kolluk görevlileri olaya el koyuncaya kadar kişileri gözaltında tutmaya, kişilerin üzerini veya eşyasını aramaya, suçun işlenmesinde kullanı­lan veya kullanılmasına teşebbüs edilen ya da bulundurulması suç veya kabahat oluşturan eşyayı alıkoymaya, bizzat veya emrindeki diğer mürettebat ile birlikte yetkilidir”.

SHT-17.2 Havacılık Güvenliği Eğitim ve Sertifikasyon Talimatı, personelin seçimi ve eğitimi ile ilgili gereklilikleri belirlemektedir. SHT-17.2 sayılı talimat; “güvenlik eğitim kurum/kuruluşlarının yetkilendirilmesi sürecinde sahip olunması gereken standartlar”, “eğitmenlerin vasıfları ve yetkilendirilmeleri”, “kursiyerle­rin değerlendirilmesi ve sertifikasyonu” ile ilgili düzenlemeleri içermektedir. Ayrıca; “gü­venlik personeli seçimi”, “güvenlik personeli eğitim gereklilikleri”, “güvenlik harici per­sonelin seçimi”, “güvenlik harici personelin eğitim gereklilikleri”, “güvenlikten sorumlu yetkili yöneticilerinin vasıfları”, “arama ve tarama görevlerinde çalıştırılan kişilerin vasıf­ları” ile ilgili düzenlemeler talimat kapsamında yer almaktadır.

Paris Konvansiyonunda hava seyrüseferine ilişkin yasal düzenlemeler oluşturmaya çalışılmış, hava sahalarının yasal statüsünün belirlenmesine odaklanılmış ve havaaraçlarının sınırlar dahilinde nasıl hareket edeceği ile ilgili düzenlemeler yapılmıştır. Bu nedenle doğru yanıt A seçeneğidir.

Şikago Konvansiyonu, hava araçlarında taşınan yolcuların isim, kalkış ve varış noktalarını içeren listelerin düzenlenmesini zorunluluk hâline getirmiştir. Bu nedenle doğru yanıt B seçeneğidir.

ICAO, Annex 17 ve Doküman 8973 ile genel güvenlik standartlarını bildirmektedir. Bu nedenle doğru yanıt D seçeneğidir.

Annex 17, 22 Mart 1974 yılında güvenlik ile ilgili standartlar ve tavsiyeleri geliştirme maksadıyla yayınlanmıştır. Bu nedenle doğru yanıt E seçeneğidir.

Kokpit ekibinin korunmasına ve kod paylaşımı gibi yeni standartlar Annex 17’ye ek olarak geliştirilen Amendment 10 ile belirlenmiştir. Bu nedenle doğru yanıt C seçeneğidir.

1963 Tarihli Tokyo Sözleşmesi uçaklarda i̇şlenen suçlar ve diğer bazı eylemlere ilişkin sözleşmedir. Bu nedenle doğru cevap D seçeneğidir.

1970 Tarihli Lahey Sözleşmesi uçakların kanun dışı yollarla ele geçirilmesinin önlenmesi hakkında yapılan sözleşmedir. Bu nedenle doğru yanıt C seçeneğidir.

1971 Tarihli Montreal Sözleşmesi, sivil havacılığın güvenliğine karşı kanun dışı eylemlerin önlenmesine ilişkin yapılan sözleşmedir. Bu nedenle doğru cevap A seçeneğidir.

ECAC tarafından oluşturulan Doküman 30 kapsamında yolcuların, bagajların ve yüklerin güvenliğinin sağlanması konusunda birtakım standartlar getirilmiştir. Bu nedenle doğru yanıt B seçeneğidir.

SHY-6A Ticari Hava Taşıma İşletmeleri Yönetmeliği kapsamında hava yolu işletmelerinin örgütlenmelerinde güvenlikten sorumlu birim veya yöneticilerin olması gerektiği bildirilmektedir.

Hava Seyrüsefer Komisyonu, Hava Ulaştırma Komitesi ve Kanunsuz Müdahaleleri Önleme Komitesi tarafından yapılan çalışmalar sonrasında, 22 Mart 1974 yılında güvenlik ile ilgili standartlar ve tavsiyeleri geliştirilerek Annex 17 olarak yayınlanmıştır. Annex 17, ICAO sivil havacılık emniyeti programı için temel niteliğinde olup, sivil havacılığın ve faaliyetlerinin yasa dışı müdahalelere karşı korunmasını amaçlamaktadır. Doğru Cevap E'dir.