HAVACILIK GÜVENLİĞİ

Uluslararası anlamda ciddi önlemlerin alınması gerekliliği, havacılık sektörünün bu gibi yasa dışı eylemlerle karşı karşıya kalması sonrasında anlaşılmıştır. 1974 yılında Uluslararası Sivil Havacılık Örgütünün (ICAO: International Civil Aviation Organization) sivil havacılık güvenliği alanındaki düzenleyici dokümanı Ek-17’yi (ICAO, Annex17: Security) yayımlaması ile birlikte, güvenliğin sağlanması için uluslararası boyutlarda standart önlemler alınmasının sağlanması çalışmalarına başlanmıştır.

Sivil Havacılık Örgütünün (ICAO: International Civil Aviation Organization) sivil havacılık güvenliği alanın daki düzenleyici dokümanı Ek-17’yi (ICAO, Annex17: Security) yayımlaması ile birlikte, güvenliğin sağlanması için uluslararası boyutlarda standart önlemler alınmasının sağlanması çalışmalarına başlanmıştır. Havacılık güvenliği, ICAO Ek-17’de “Sivil havacılığın yasa dışı müdahalelere karşı insan, ekipman ve düzenlemeler bileşimi ile korunmasına yönelik alınan önlemler bütünü” olarak tanımlanmaktadır

Havacılık sistemi 1931 yılında kayıtlara geçen ilk uçak kaçırma eyleminden ve 1933 yılında yaşanan uçak bombalama olayından bu yana çeşitli yasa dışı eylemle karşı karşıya kalmıştır

Havacılık güvenliği hizmetlerini genel olarak aşağıdaki gibi özetleyebilmek mümkündür:
• Havaalanı çevre güvenliğinin, yerde hangar alanındaki ya da havaalanı hareket sahası (PAT sahası) içindeki uçakların güvenliğinin, terminal ve ilgili kolaylıkların sağlandığı alanların güvenliğinin sağlanması,
• Havaalanında görevli ya da havaalanında faaliyet gösteren diğer(hava yolu ya da yer hizmetleri gibi) kurum ya da kuruluş personelinin, hareket sahası ve hassas noktalara giriş çıkışının limitlenmesinin ve kontrol altında tutulmasının sağlanması,
• Yolcuların ve bagajların, kargonun, personelin ve havaalanını kullanan diğer bireylerin güvenlik kontrolünden geçirilmesinin sağlanması
• Yerde alınan güvenlik önlemlerinin ve uçuş güvenliğinin sağlanması,
• Yolcu akışının takip edilerek gelen ve giden yolcunun birbirinden ayrılmasının temin edilmesinden oluşmaktadır

Tehlike Arz Eden Yolcu: Uçakta (yerde iken) ya da havaalanında yolcu ve personelin düzenini veya güvenliğini tehlikeye atacak hareketlerde bulunan, kurallara uymayan yolculardır.

Kabul Edilemez Yolcu (INAD: Inadmissible): Bir ülkeye girişi yetkililer tarafından reddedilen kişilerdir. Genellikle eksik ya da sahte evrak nedeniyle ülkeye girişleri kabul edilmeyen yolculardır. Bu yolcular kabul edileceği başka bir ülkeye taşınıncaya kadar, havaalanında tahsis edilmiş ayrı bir alanda bekletilmektedir.

Havacılık güvenliğine yönelik saldırıları, içeriğinin ya da amacının değişmesine bağlı olarak dört ayrı döneme ayırarak incelemek mümkündür. Bunlar:
• 1930-1979 yılları arasında yaşanan olaylar,
• 1980-1990 yılları arasında yaşanan olaylar,
• 1990-2001 yılları arasında yaşanan olaylar,
• 11 Eylül 2001 ve sonrasında yaşanan olaylardır.

1980-82 Havacılık sektörünün yoğun terörist saldırılarla karşı karşıya kalması (3 yılda 105 olay).

2 Nisan 1986 TWA Roma-Atina (Pre-flight security check(Uçuş öncesi güvenlik) uygulaması bu ve benzeri olaylar sonrasında başlatıldı)

12 Nisan 1999 Avianca (En uzun uçak kaçırma olayı): 12 Nisan 1999 yılında başlayan olay, 31 Aralık 1999’da son bulmuştur. Kolombiya iç hatlarında sefer yapan Fokker 50 tipi uçak, Ulusal Kurtuluş Ordusu üyesi korsanlar tarafından kaçırılarak, Kolombiya’daki Smiti şehri yakınlarındaki kırsal bir bölgeye indirilir. Daha sonra uçaktaki 41 yolcu ve 5 mürettebat, yakınlardaki ormanlık alana götürülerek rehin tutulur. Rehineler için istenen fidyenin ödenmesi sonrasında tüm rehinelerin serbest bırakılmasıyla yaklaşık 9 ay süren en uzun kaçırma olayı son bulmuştur.

Havacılık güvenliği, ICAO Ek-17’de “Sivil havacılığın yasa dışı müdahalelere karşı insan, ekipman ve düzenlemeler bileşimi ile korunmasına yönelik alınan önlemler bütünü” olarak tanımlanmaktadır

Burada dikkat edilmesi gereken nokta, güvenliğin yasa dışı ve kasıt içeren risklerin ortadan kaldırılmasına yönelik uygulamaları kapsamasıdır.

Havaalanı içinde ve dışında temiz ortamın sağlanması havacılık güvenliğinin değil havaalanı temizlik şirketinin sorumluluğu altında olduğundan havacılık güvenliği hizmetleri kapsamına girmemektedir.

Havacılık güvenliğinde teknolojinin kullanımı kaçınılmazdır. Ancak kullanılan teknolojinin niteliği ne olursa olsun, tüm süreçlerin merkezinde yer alan insan (güvenlik süreç- lerinde doğrudan yer alan güvenlik görevlileri ya da dolaylı olarak görev alan hava yolu personeli ya da yer hizmetlerinde çalışan personel gibi), vazgeçilmez bir unsurdur çünkü teknolojinin beklenen faydası insana bağlı olarak değişmektedir.

Güvenlik süreçlerinde kullanılan teknolojik imkânlar yolcu, yük ve kargonun hızlı bir şekilde kontrolden geçmesine olanak sağlamaktadır.

Havyanlar için uygulanan prosedürlerin belirlenmesi ICAO’nun listesinde yer alan konulardan biri değildir.

Çok sayıda can kaybının yaşatılmak istenmesi havacılık sistemine karşı teröristlerce yapılan saldırılardan bir tanesidir.

'Dikkatsiz yolcu' havacılık sistemini tehlikeye sokabilecek yolculardan biri değildir.

1960’lardan önceki olaylarda bireylerin kişisel amaçlar (iltica edebilmek ya da rehin alarak maddi çıkar sağlamak gibi) için uçak kaçırma eylemlerinde bulundukları gözlemlenmektedir.

23 Temmuz 1968 El Al Ramo-Tel Aviv (İlk terörist eylem): Filistinliler ile İsrail arasında yaşanan siyasal krizin havacılık sektörüne yansıdığı ilk olaydır. El Al Hava yollarının Roma-Tel Aviv seferini yapan B-707 tipi uçağı, Filistin Halk Kurtuluş Örgütü üyesi üç terörist tarafından kaçırılmıştır. Uçağın Cezayir’e inmesini sağlayan teröristler, tutuklu bulunan 1200 Filistinli yandaşlarının serbest bırakılması talebinde bulunmuştur.