HAVACILIK GÜVENLİĞİ - Deneme Sınavı - 24

Hareket sensörleri ve mikrodalga sensörler elektronik bariyerlerdendir. Deniz ve bataklık ise doğal bariyerlerdendir. Buna göre doğru Cevap B’dir.

Bununla birlikte önemli ölçüde entegre olmuş bir dünya; büyük oranda kara, hava, ve deniz taşımacılığı, bilgi ve iletişim teknolojilerindeki gelişmeler sayesinde var olmaktadır. Bu artan entegrasyon, özellikle dijital olarak entegrasyon hâlinde bulunan bireyler yani İnternet kullanıcıları ile de sağlanmaktadır.

“Siber terörizm” 1996 yılında siber uzay ve terörizm kavramlarının bir araya getirilmesiyle oluşturulmuştur. Amerika Birleşik Devletleri Silahlı Kuvvetleri tarafından benimsendikten sonra yaygın bir şekilde kullanılmaya başlanmıştır.

Virüs ve solucan saldırıları; e-posta eklentileri, web tarayıcı scriptleri ve zafiyetlerden yararlanan motorlar ile yapılabilir.

Saldırının ilk aşaması kurban hakkında keşif yapmaktır. Hedefin normal operasyonlarını gözlemleyerek, kullanılan donanım ve yazılım, düzenli ve periyodik iletişimler, haberleşme formatı gibi bilgiler toplanır ve doğrulanır.

Son aşama ise saldırganın faaliyeti hakkında bazı kayıt dosyalarını silerek izlerini gizlemesidir.

Uzaktan erişim yazılımları ile kullanıcılar, bir bilgisayardan diğerinde farklı fiziksel ortamlardan erişebilmekte ve hemen hemen tüm fonksiyonel işlemleri gerçekleştirebilmektedirler. Bu sayede uzaktan sistem veri tabanlarına ve sunucularına ulaşmak mümkün olabilmektedir.

Avrupa Birliği, kritik altyapıları şu şekilde sıralamaktadır:
• Enerji
• Bilgi ve iletişim teknolojileri
• Yiyecek
• Finans
• Kimya endüstrisi
• Araştırma tesisleri
• Nükleer endüstri
• Su
• Sağlık
• Taşımacılık
• Uzay

Sistemde en önemli insan girdisi kontrolördür. Kontrolör amaçlara göre bir uçuşun gerçekleştirilebilmesi için kontrol etkinliklerini uygulayan kişidir. Kontrolörün etkinliği tüm sistem çıktılarını etkilemektedir.

Hava trafik yönetim bilgisi, hava trafiği yönetim sisteminin çıktıları arasındadır. Diğer seçeneklerde yer alan kavramlar ise süreçleme altında değerlendirilir.

İletişim (C) sistemleri hem yer hem de hava temelli sistem elemanlarına ses ve veri bilgisinin ulaştırılmasını kapsamaktadır. Aynı zamanda CNS/ATM kapsamı dışındaki kullanıcı ve sağlayıcılara da bağlantı temin etmektedir. Günümüzde kullanılan iletişim hizmetleri, sistem elemanları arasındaki bağlantıyı sağlamaya yönelik olarak işlevlerini yerine getirmektedir.

1990’lardan itibaren havacılık sektöründe yolcuların risk seviyelerinin belirlenmesi adına, yolcu bilgilerinin yer aldığı bilgisayar tabanlı sistemler kullanılmaya başlanmıştır. Bu sistem Computer-Assisted Passenger Prescreening System (CAPPS), (Bilgisayar Destekli Yolcu Ön Tarama Sistemi) olarak adlandırılmaktadır. Veri toplama amacı ile kullanılan bu ilk sistem, yolcuları hem rastgele hem de boarding (uçuşa kabul) öncesi yaklaşık 39 adet veriden yola çıkarak, ek güvenlik prosedürlerine yönlendirici bir sistem olarak tanımlanmaktadır. CAPPS’in güncellenmesi ile tüm hava yolu yolcusuna uygulanmak üzere CAPPS II programı geliştirilmiştir. Bilgi tabanının oluşturulmasında havayollarının yanı sıra ticari işletmeler ve hükümetin sağladığı bilgilerden de yararlanılmıştır. Oluşturulan yeni veri tabanı, CAPPS II olarak adlandırılmıştır. CAPPS II, yolcunun vatandaşlık bilgileri ve seyahat edeceği noktaya göre, bazı yolcuların ek güvenlik uygulamalarına tabi tutulması için yolcuları seçen bir sistemdi. Sistem, başlangıç olarak yolcu tarafından gönüllü olarak ibraz edilen bilgileri ve hava yolu ya da hükûmet tarafından iletilen bilgileri ele alarak değerlendirme yapmaktaydı. Bunlar (Wells ve Young, 2004: 303-304):
• Yolcunun adı ve soyadı, adresi, telefon numarası ve doğum tarihi,
• Yolcunun hükûmet tarafından bildirilen suç kaydı,
• Yolcu bilgilerinin, diğer veri tabanlarında taranması yoluyla (ticari işletmeler ve havayollarının kayıtları) risk oluşturabilecek unsurlar

Biyometrik tanımlamalarda bir bireyi diğerinden ayıran, parmak izi, el geometrisi, göz retinası ya da iris taraması, yürüme biçimi, yüz görüntüleme, ses tanıma ve DNA gibi pek çok tanımlayıcı yer almaktadır. DNA, el geometrisi, yürüyüş biçimi gibi hususlar henüz genel kabul görmüş ya da doğrudan kullanılmaya başlanmış tanımlayıcılar arasında yer almamaktadır.

Yüz tanıma, en kolay ve bireyi en az rahatsız eden yöntemlerden birini oluşturmaktadır. Yüz tarama sistemleri, yoğun yolcu ya da personel trafiğinin olduğu ortamlarda dahi, çok fazla sayıda bireyi tarama imkanı sunmaktadır. Parmak izi ya da göz taramasının aksine yüz tanıma yöntemi, bazı pratik yönlere sahip bulunmaktadır. Bireylerin yaşlanmaları ya da saç şekillerini değiştirmeleri
durumunda dahi, yüz tanıma yöntemi bireyi tespit edebilmektedir.

Yolcuların el bagajlarında taşıması kısıtlanan maddeler (SHGM:MSHGP Ek-17,2015: 6-9):
• Su, şurup, içki dâhil her türlü sıvı,
• Kremler, losyonlar, yağlar (kozmetik yağlar dâhil) parfümler, maskara dâhil her türlü makyaj malzemesi (katı hâlde olan rujlar hariç),
• Tıraş köpükleri, deodorantlar,
• Diş macunu dahil her türlü macun kıvamındaki maddeler,
• Reçel, bal, yoğurt, pekmez, ve salça gibi tam katı hâlde olmayan yiyecekler,
• Kontak lens sıvıları,
• Şampuanlar,
• Yukarıdaki maddelere benzeyen diğer maddelerdir.

Yolcu el bagajında taşınacak sıvılar en fazla 100 ml. hacimli kutu, şişe veya benzeri bir kap içinde olmalıdır. Sıvının miktarı, kap üzerinde yazan miktar ile eş kabul edilmektedir. Yani üzerinde 200 ml. yazan bir kapa, 100 ml sıvı konmasında durumunda, bu sıvı 200 ml. olarak işlem görmektedir.

El bagajlarına yönelik sıvı kısıtlamasının bazı istisnaları da söz konusudur. Bunlar:
• İlaçlar: Yolcunun uçuş süresince bu ilacı içme ihtiyacı bulunmak zorundadır. Bu nedenle yolcuların sıvı nitelikteki ilaçlarını taşımaları durumunda, üstünde kimlik bilgilerinin yer aldığı ilaç reçetesini, güvenlik görevlilerine göstermek durumundadır.
Güvenlik görevlilerinin talep etmesi durumunda, ilaç sahibi taşıdığı ilacı tatmak zorundadır. Bu uygulama taşınan maddenin gerçekten ilaç olup olmadığının belirlenmesi için yapılmaktadır.
• Bebek Mamaları: Bebeğin de uçuşta bulunması durumunda ve sadece uçuş esnasında gerekli olabilecek miktarlardaki bebek maması, bu kısıtlamadan muaftır. Ancak ilaç taşıma istisnasında olduğu gibi, gerek görülmesi hâlinde bebek mamasının
tattırılması talep edilebilir.
• Gümrüksüz (Duty-free) mağazalardan satın alınan sıvı ürünler: Gümrüksüz satış mağazalarından satın alınan sıvı içerikli ürünler, özel taşıma koşullarının sağlanması durumunda kısıtlamadan muaftır.

El bagajında taşınacak kaplar 1 litre hacimli (20 cm x 20 cm ebatlarında) şeffaf ve ağzı kolayca kapanıp
açılabilen bir plastik torbanın içine konmalıdır. Torbanın ağzının, güvenlik kontrolleri esnasında açılarak, içindeki maddelerin kontrol edilmesine imkan sağlayabilecek şekilde olması gerekmektedir.

Tüm vücut tarama sistemi temel olarak iki teknolojiden faydalanmaktadır. Bunlardan biri de geri saçılımdır. Düşük yoğunluklu bir x-ray ışınının yansımaları ile 2 boyutlu görüntü oluşturulmasını sağlayan bir yöntemdir. 1990’larda kullanılmaya başlanılanılan
bu teknoloji, günümüzde çok daha gelişmiş görüntü alma kabiliyetine sahiptir. Görüntü kalitesinin yanı sıra mahremiyeti de gözeterek vücudun ön ve arka tarafından görüntü almaktadır.

Milimetre-dalga spektrumundaki iyonlaşmayan radyo frekans enerjisinden yansıyan enerji ile 3 boyutlu görüntü oluşturmayı sağlayan yöntemdir. Bireyin etrafından 360 derece açıyla görüntü alan bu teknolojide, yüzün bulanıklaştırılması sağlanarak mahremiyet korunmaktadır.