HAVACILIK GÜVENLİĞİ - Deneme Sınavı - 21

Havaalanı güvenliği sağlamada kullanılabilecek fiziksel engeller düşünüldüğünde, bunlardan en ekonomik ve etkili olanı tel örgülerdir. Doğru cevap D'dir.

Aydınlatma sistemleri yerleştirilirken nöbetçi kulübeleri, kameraların durumu ve arazideki ölü noktalar dikkate alınmalıdır. Ayrıca, yeni teknolojik gelişmelerin mevcut sistemlere adaptasyonu düşünülerek karar verilmelidir. Doğru cevap E’dir.

Aydınlatma düzeni tasarlanırken, uçuş emniyetini tehlikeye atmamak temel amaçtır. Bu nedenle aydınlatmaların lamba açısının tehlikenin geleceği tarafa yönelik olarak ve yere doğru bir açı ile ayarlanması gerekmektedir. Doğru cevap B'dir.

Terminal binasının ön kısmında, bomba yüklü terörist amaçlı araçların doğuracağı tehlikeyi asgariye indirebilmek için 50 metre mesafeye kadar araçların yaklaşmasını ve park etmelerini önleyecek fiziki düzenlemeler yapılmalıdır. Doğru cevap C‘dir.

Arındırılmış ya da steril salon, yolcu ve kabin bagajlarının son kez güvenlik kontrolünden geçirilerek alındıkları ve güvenlik açısından “temiz” kabul edilen terminal bölümüdür. Doğru cevap E'dir.

Vandalizm (Vandallık), bilerek ve isteyerek, kişiye ya da kamuya ait bir mala, araca, sanat eserine ya da ürüne zarar verme ve bu yıkımı kendi başına bir amaç durumuna getirme eylemidir. Doğru cevap C'dir.

Geçerli Kimlik Kartı sıralanan kimliklerden biri olabilir: Nüfus cüzdanı, sürücü belgesi, pasaport ya da pasaport yerine geçen belgeler, evlilik cüzdanı, resmi kurum/kuruluşlar tarafından verilen fotoğraflı mühürlü/damgalı ve T.C. kimlik numaralı kimlikler, sağlık karnesi ve doğumdan bir ay sonrasına kadar olan (ebeveyn kimliği ile birlikte) doğum belgeleri.

Mürettebat ve personel havalimanı giriş kartları 5 yılı aşmayan bir süre için düzenlenir.

X-ray bagaj tarama cihazı genellikle aşağıdakine benzer bileşenlere sahiptir:

Doğru cevap E'dir.

Şikago Konvansiyonu, havaaraçlarında taşınan yolcuların isim, kalkış ve varış noktalarını içeren listelerin düzenlenmesini zorunluluk hâline getirmiştir. Taşınan kargonun bilgilerini içeren manifestoların havaaracında bulundurulması, bir gereklilik olarak belirlenmiştir (Chicago Convention, 1944: madde 14).

Şikago Sözleşmesi kapsamında kabul edilen hükümlerin uygulanabilmesi için standartların geliştirilmesi ve denetlenmesi süreçleri için 1944 yılında Birleşmiş Milletlerin bir parçası olarak Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü (ICAO), sivil havacılık faaliyetlerinin verimli bir biçimde işlerliğini sağlamak için birçok altyapı faaliyetinin (personel lisanslandırma, havaaracı tasarımı, seyrüsefer hizmetleri, meteoroloji hizmetleri, havalimanı yapım standartları, güvenlik…gibi) sağlanması konusunda standartlar geliştirmekte ve antlaşma devletlerinde uygulatılması konusunda çalışmaktadır. ICAO, Annex 17 ve Doküman 8973 ile genel güvenlik standartlarını bildirmektedir.

11 Eyül 2001 tarihinde ABD’de ticari hava yolu taşımacılığı yapan işletmelere ait havaaraçlarını kullanarak gerçekleştirilen terörist saldırılar, ICAO’nun güvenlik önlemelerini bir kez daha güncellemesi ihtiyacını doğurmuştur. Bu kapsamda; iç hatlarda güvenlik önlemlerinin artırılmasına, tehditlere ilişkin bilginin uluslararası düzeyde paylaşılmasına, yolcular, kabin bagajları ve ambar (hold) bagajları ile ilgili yeni önlemlerin alınmasına, uçuş esnasında görev yapacak güvenlik personeli ve kokpit ekibinin korunmasına, kod paylaşımı ve diğer işbirliklerinin düzenlenmesine, insan faktörlerine ve yasa dışı müdahalelere karşı verilecek karşılığın yönetilmesine dair yeni standartlar Annex 17’ye ek olarak geliştirilen Amendment 10 ile belirlenmiştir (International Civil Aviation Organization,
2012: 32).

Doküman 8973 kapsamındaki düzenlemeler beş ayrı bölümde toplanmaktadır. Bu düzenlemeler sırasıyla aşağıda açıklanmıştır (International Civil Aviation Organization, 2002: 5):
• Ulusal Örgütlenme ve Yönetim: Bu bölüm, antlaşma ülkelerinin havacılık güvenliği ile ilgili ulusal sivil havacılık güvenlik programının, diğer yasal çerçeveyi oluşturan düzenlemelerin ve denetim sorumluluklarının belirlenmesi konusunda yol
gösterici niteliktedir. Doküman 8973 ayrıca, uçuş içi güvenlik personeli, silah taşıma yetkisi olan personel ve kalite kontrol ile ilgili düzenlemeleri içermektedir.
• Personel Seçme ve Eğitim: Bu bölüm, havacılık güvenliği kapsamında role sahip
olan çalışanların işe alım süreçleri ve eğitimleri konusundaki prosedürleri incelemektedir. Bu anlamda, Doküman 8973 ulusal eğitim politikası ve ulusal havacılık
güvenliği eğitim programı çerçevesinde doğrudan veya dolaylı olarak güvenlik ile
ilgili personelin seçimi, eğitimi ve sertifikasyonu konusunda yol göstermektedir.
• Havalimanı Güvenliği, Örgütlenmesi, Tasarım Gereklilikleri: Bu bölüm, havalimanı işleticilerinin güvenliği sağlamak için almaları gereken tedbirleri belirlemektedir. Aynı zamanda, havalimanları ve bileşenlerinin tasarımında havacılık güvenliği
açısından dikkat edilmesi gereken hususlar da düzenlenmektedir. Aynı zamanda
havacılık güvenliğinin sağlanmasındaki örgütsel gereklilikler ve havalimanı güvenliği programının tasarlanması konusunda rehber niteliğindedir.
• Önleyici Güvenlik Tedbirleri: Havacılık güvenliği sisteminin her bir bileşeninin
uygulamakla sorumlu olduğu önleyici prosedürleri içermektedir. Önleyici düzenlemeler; havalimanına girişler, kabin ve ambar (hold) bagajlar, genel olarak ve özel
durumu olan yolcular, kargolar, posta ile ilgili havaaracı işleticileri ve diğer birimlerin alması gereken güvenlik tedbirlerini kapsamaktadır.

Tokyo Antlaşmasında ilk defa suç ve suçlunun tabi olduğu ülke yasaları ile olan ilişkisinden bahsedilmiştir. Uçağın tescil edildiği ülke sorumluluğundan üzerinde uçtuğu ya da zorunlu olsun olmasın indiği ülkenin hukuki sorumluluğuna ne zaman ve nasıl geçeceğinin tarifi yapılmıştır (Başol, 2010: 234). Diğer bir deyişle uçakta suç işlenmesi durumunda yargılama yetkisinin hangi ülkede olacağı Tokyo Sözleşmesi ile belirlenmiştir

Sözleşme kapsamında Antlaşma Devletleri, kendi toprakları üzerinde havaaracını yasal olmayan şekilde ele geçiren, ele geçirmeye teşebbüs eden ya da bu eyleme yardımcı
olan suçlu/ları tutuklama ve yargılama yetkisine sahip olmuştur. Sözleşme kapsamında,
ayrıca suçluların iadesi ile ilgili şartlar da hükme bağlanmıştır. Bu anlamda, Lahey Sözleşmesi, uçak kaçırmaya yönelik eylemlerin uluslararası anlamda suç olarak tanımlanması açısından öneme sahiptir

ECAC tarafından oluşturulan Doküman 30 kapsamında yolcuların, bagajların ve yüklerin güvenliğinin sağlanması konusunda birtakım
standartlar getirilmektedir. Bu doküman kapsamında;
• Seyahat evraklarının kontrolünün sağlanmasını,
• Yasa dışı girişleri engellemek için havalimanında önlemler alınmasını,
• Kargo için gümrük işlemlerinin düzenlenmesi, otomasyon kullanımı ve kabul edilmeden önce kontrol edilmesi ile ilgili düzenlemeler yapılmasını,
• Kabine alınacak bagajların kontrol edilmesi ve kısıtlandırılmasını içermektedir

SHGM tarafından yayınlanan, SHY-22 Havaalanları Yer Hizmetleri Yönetmeliği, yer
hizmetleri süreçlerinde güvenliğin sağlanması ile ilgili düzenlemeleri içermektedir. Yer
hizmetleri süreçlerinin güvenliğinin sağlanması için gerekli olan personel miktarı, uçak
özel güvenlik hizmeti ve denetimi faaliyetini gösteren işletmelerin sorumlulukları ve kuruluş şartları, personel seçme kriterleri ve eğitim gereklilikleri, kargo taşımacılığı faaliyetlerinin güvenliği için acentalarının görev, yetki ve sorumlulukları ile bulundurması gereken uzman personelin nitelikleri yönetmelik kapsamında düzenlenmektedir

SHT 150.10A Talimatı kapsamında, aşağıdaki hususlara ilişkin düzenlemeler
yer almaktadır:
• Yolcu ile ilgili güvenlik kontrol işlemleri,
• Uçakla ilgili güvenlik ve kontrol işlemleri,
• Uçak temizliğine nezaret işlemleri,
• Uçağa alınacak ikram ve satış malzemelerine nezaret,
• Park hâlindeki uçağa nezaret,
• Uçağa alınacak yolcu beraberindeki valiz, çanta vb. gibi eşyalarla ilgili işlemler,
• Kargo ile ilgili işlemler

Ayrıca 2920 sayılı Türk Sivil Havacılık Kanun’ u Tokyo Sözleşmesi’
ne paralel olarak kaptan pilotun uçuş sırasında meydana gelebilecek olan yasa dışı eylemlere karşı olan yetkileri belirlemiştir. Buna göre, kaptan pilotun uçuş sırasında yasal olmayan eylemlere karşı sorumluluğu şu şekilde tanımlanmaktadır: “Sorumlu kaptan pilot, havaaracında işlenen suç veya kabahatlerle ilgili delilleri toplamak ve saklamakla yükümlü olduğu gibi; can ve mal güvenliğini tehdit eden veya gecikilmesinde zarar doğabilecek durumlarda gerekli tedbirleri almaya; kolluk görevlileri olaya el koyuncaya kadar kişileri gözaltında tutmaya, kişilerin üzerini veya eşyasını aramaya, suçun işlenmesinde kullanılan veya kullanılmasına teşebbüs edilen ya da bulundurulması suç veya kabahat oluşturan eşyayı alıkoymaya, bizzat veya emrindeki diğer mürettebat ile birlikte yetkilidir”.

Uluslararası Sivil Havacılık Örgütünün yayınladığı Annex 17, Doküman 8973 ve ilgili diğer doküman, hava araçları ile havalimanlarını yasa dışı girişimlerden korumak için gerekli önlemleri düzenlenmektedir.