HAVACILIK GÜVENLİĞİ - Deneme Sınavı - 20

Hava sahalarının yasal statüsünün belirlenmesi ve havaaraçlarının, yabancı devletlerin hava sahasını kullanması ile ilgili kuralların geliştirilmesi amacıyla 13 Kasım 1919 yılında Fransa’nın öncülüğünde 27 ülke bir araya gelerek hava seyrüseferine ilişkin yasal düzenlemeler oluşturmaya çalışmışlardır.

Hava sahalarının yasal statüsünün belirlenmesi ve havaaraçlarının, yabancı devletlerin hava sahasını kullanması ile ilgili kuralların geliştirilmesi amacıyla 13 Kasım 1919 yılında Fransa’nın öncülüğünde 27 ülke bir araya gelerek hava seyrüseferine ilişkin yasal düzenlemeler oluşturmaya çalışmışlardır. Konferansta hava sahalarının yasal statüsünün belirlenmesine odaklanılmış ve havaaraçlarının sınırlar dâhilinde nasıl hareket edeceği ile ilgili düzenlemeler yapılmıştır. Paris Konvansiyonu sayesinde, o tarihe kadar havacılık ile ilgili herhangi bir yasal düzenlemeye sahip olmayan birçok katılımcı ülke, ulusal düzeyde çeşitli düzenlemeler yapmaya başlamıştır.

Şikago Konvansiyonu, Paris Konvansiyonunda da kabul edilen her ülkenin hava sahasındaki egemenliğine vurgu yaparak; iniş, kalkış ve transit geçişte izin alınması gerekliği zorunluğunu yinelemektedir. Aynı zamanda, gidilen ülkenin pasaport, gümrük, karantina ve göçmenlik kanunlarına uyulması gerektiği konusunda görüş birliği sağlanmıştır (Abeyratne, 2010: 123). Ayrıca, sarıhumma, veba, kızamık ve kolera gibi bulaşıcı hastalıkların yayılmasını engelleyecek tedbirler, antlaşma ülkeleri ve onların işleticileri tarafından alınmalıdır. Şikago Konvansiyonu, havaaraçlarında taşınan yolcuların isim, kalkış ve varış noktalarını içeren listelerin düzenlenmesini zorunluluk hâline getirmiştir. Taşınan kargonun bilgilerini içeren manifestoların havaaracında bulundurulması, bir gereklilik olarak belirlenmiştir

Hava Seyrüsefer Komisyonu, Hava Ulaştırma Komitesi ve Kanunsuz Müdahaleleri Önleme Komitesi tarafından yapılan çalışmalar sonrasında, 22 Mart 1974 yılında güvenlik ile ilgili standartlar ve tavsiyeleri geliştirilerek Annex 17 olarak yayınlanmıştır.

ICAO’nun güvenlik standartlarını içeren Annex 17; Havacılık Emniyet Paneli (Avia- tion Security-AVSEC), Uluslararası Havalimanları Konseyi (Airports Council Internati- onal-ACI), Uluslararası Hava Ulaştırma Birliği (International Air Transport Association- IATA), Uluslararası Hava yolu Pilotları Birliği Federasyonu (International Federation of Airlines Pilots Association-IFALPA) ve Uluslararası Kriminal Polisi Teşkilatı (Internatio- nal Criminal Police Organization-INTERPOL) tarafından yapılan katkılarla geliştirilmiştir

11 Eyül 2001 tarihinde ABD’de ticari hava yolu taşımacılığı yapan işletmelere ait hava araçlarını kullanarak gerçekleştirilen terörist saldırılar, ICAO’nun güvenlik önlemelerini bir kez daha güncellemesi ihtiyacını doğurmuştur. 

Bu kapsamda; iç hatlarda güvenlik önlemlerinin artırılmasına, tehditlere ilişkin bilginin uluslararası düzeyde paylaşılmasına, yolcular, kabin bagajları ve ambar (hold) bagajları ile ilgili yeni önlemlerin alınmasına, uçuş esnasında görev yapacak güvenlik personeli ve kokpit ekibinin korunmasına, kod paylaşımı ve diğer işbirliklerinin düzenlenmesine, insan faktörlerine ve yasa dışı müdahalelere karşı verilecek karşılığın yönetilmesine dair yeni standartlar Annex 17’ye ek olarak geliştirilen Amendment 10 ile belirlenmiştir

Doküman 8973, havacılık güvenlik programını uygulaya- rak ülkelerin yasa dışı girişimleri engellenmelerini ve müdahale etmelerini içermektedir. Doküman 8973 incelendiğinde aşağıda belirtilen bileşenlerden oluştuğu görülmektedir (International Civil Aviation Organization, 2002);

• Ulusal Havacılık Güvenliği Programının niteliğinin belirlenmesi,

• Havaalanlarında güvenliğin sağlanması konusundaki önlemler,

• Yasa dışı eylemlere karşı davranış biçimlerinin tanımlanması,

• İnsan kaynağının seçilmesi, eğitimi ve sertifikasyonu,

• Güvenlik değerlendirme kriterleri ve prosedürleri.

Uluslararası seviyede havacılık güvenliliğinin sağlanmasına yönelik çok sayıda ikili ya da çok taraflı antlaşma yürürlüğe konulmuştur. Konuya ilişkin ön plana çıkan uluslararası antlaşmalar aşağıda sıralanmıştır :

1963 Tarihli Tokyo Sözleşmesi: Uçaklarda İşlenen Suçlar ve Diğer Bazı Eylemlere İlişkin Sözleşme

1970 Tarihli Lahey Sözleşmesi: Uçakların Kanun Dışı Yollarla Ele Geçirilmesinin Önlenmesi Hakkında Sözleşme,

1971 Tarihli Montreal Sözleşmesi: Sivil Havacılığın Güvenliğine Karşı Kanun Dışı Eylemlerin Önlenmesine İlişkin Sözleşme.

Uçakta suç işlenmesi durumunda yargılama yetkisinin hangi ülkede olacağı Tokyo Sözleşmesi ile belirlenmiştir. Sözleşmeye göre, suçun işlendiği uçağın tescil sahibi ülke yargılama yetkisine sahip olmaktadır.

Kapalı Devre TV Sistemi (CCTV): Güvenlik amacı ile kameralar vasıtasıyla kesintisiz
kayıt esasına dayalı olarak güvenlik izlemesi yapmayı sağlayan sistemdir.

Havaalanı sahası, normal kabiliyetteki insanların geçişine mani olacak şekilde ve korunan yere ve yakınına sabotaj aleti fırlatmayı engelleyecek yükseklikte tel örgü ile çevrilmelidir. Tel örgüler, normal şartlarda düz arazide ayak basımı taban ölçü alınarak en az 2,44 metre yükseklikte olmalı ve üstten dikenli tellerle desteklenmelidir.

Yaya ve Motorize Devriye Yolu
Havaalanı çevre güvenliğinin bir unsuru olarak tel örgü içinden havalimanının çevresini kesintisiz şekilde dolaşan motorize/yaya devriye yolu bulunmalıdır. Bu yollar, mevcut
zemin ve hava şartları göz önüne alınarak 6 metre genişliğinde asfalt veya beton kaplama olmalıdır. Yaya ve motorize devriye yolu ile banket yüksekliği seviyesi eşitlenmeli ve çevre tel örgülerinden sonra en az 10 metre mesafe bırakılarak bu aralık bitki örtüsünden arındırılıp düz bir şekilde tesviye edilmelidir.

Kara Tarafı Kolaylıkları
Kara tarafında yer alan kolaylıklar, güvenlik açısından önemli olan ve kontrol altında bulundurulması gereken alanlardır. Bu alanlar şu unsurlardan oluşmaktadır:
• Kara ulaşım araçlarına geçiş sağlanılan koridorlar,
• Kara ulaşım araçlarına iniş-biniş alanları,
• Varsa havaalanı oteli ve diğer ticari kolaylıklar,
• Kiralık araçların park ettikleri yerler.

Terminal giriş kontrol noktaları oluşturulmalı, bu giriş kontrol noktaları asgari düzeyde x-ray cihazı, kapı tipi metal arama dedektörü, el dedektörü ve arama odası ile donatılmalıdır. Kontrol noktasında güvenlik kontrol noktası amiri hariç asgari güvenlik görevlisi
sayısı her cihaz grubu için (4) dörttür (1 adet x-ray ve 1 adet kapı dedektörü için).

Arındırılmış (Steril) Salon: Yolcu ve kabin bagajlarının son kez güvenlik kontrolünden
geçirilerek alındıkları ve güvenlik açısından “temiz” kabul edilen terminal bölümü.

Geçerli Kimlik Kartı sıralanan kimliklerden biri olabilir: Nüfus cüzdanı, sürücü belgesi, pasaport ya da pasaport yerine geçen belgeler, evlilik cüzdanı, resmi kurum/kuruluşlar tarafından verilen fotoğraflı mühürlü/damgalı ve T.C. kimlik numaralı kimlikler, sağlık karnesi ve doğumdan bir ay sonrasına kadar olan (ebeveyn kimliği ile birlikte)
doğum belgeleri.

Mürettebat ve personel havalimanı giriş kartları 5 yılı aşmayan bir süre için düzenlenir

Uçakaltı (hold) Bagaj: Bir havaaracının kargo bölümünde taşınan bagajları ifade etmektedir.

Akıllı kameralar: Bir kullanıcının, kameraların çektiği görüntülere bakarak güvenliği
tehdit eden durumların saptandığı geleneksel yöntemin aksine, kameraların çektiği görüntülerdeki herhangi bir farklılık saptandığında kendiliğinden alarm veren kameralar
akıllı kamera olarak adlandırılmaktadır.

Kara tarafı, ticari ve özel araç sahalarını kapsamak­tadır. Kara tarafı ile hava tarafı arasında yer alan terminal tarafı, kamuya açık veya kapalı alanları ve steril alanları (steril areas) kapsamaktadır. Terminal tarafının devamında yer alan hava tarafı ise Hava Operasyon Sahalarını (HOS) ve Güvenlikli Alanlar (GA) (secu­red areas) veya Güvenlik Tanımlama Görüntü Alanını (GTGA) (security identification display area) içermektedir.