HAVACILIK EMNİYETİ

Emniyet bir hava aracının uçuş faaliyetleri ile ilgili olarak do- laylı ya da doğrudan ortaya çıkacak risklerin kabul edilebilir seviyelerde tutulabilmesidir.

Performans bir işin, sürecin ya da faaliyetin başarım derecesi olarak tanımlanır.

Örgütün etkili bir şekilde yönetilmesinde öngörülen son işlev kont- roldür.

Emniyet performans göstergelerinin sahip olması gereken diğer özellikler aşağıda ve- rilmiştir (Hale, 2009; Step Change in Safety, 2003; Heavisides ve Thompson, 2011; Øien vd., 2010; Verstraeten vd., 2014):

Gösterge belirsizliğe yol açmayacak, yoruma açık olmayacak, kolayca anlaşılacakve paydaşlara kolayca iletilecek şekilde tasarlanmalı ve isimlendirilmelidir.

Göstergelerin alacağı değerler için gerekli olan verilerin örgüt içindeki sistemdemevcut, kolayca toplanabiliyor ya da üretilebiliyor olması gerekir.

Göstergelerin nicel verilerle ifade edilebilmesinde ve bunların birtakım istatistikselanalizlerde kullanılabilecek türde olmasında fayda vardır.

Göstergenin vereceği değerlerin istatistiksel olarak anlamlı olabilmesi için yeterin- ce sayıda veri ortaya çıkıyor olabilmelidir.

Göstergeler, havacılık örgütünün farklı bölümleri, farklı coğrafyalardaki birimlerive diğer örgütlerle karşılaştırma yapmaya uygun olmalıdır.

Göstergelerin herhangi bir değişim yaşandığında performans artışı ya da azalışınıalgılayacak kadar hassas ve duyarlı olması gerekir.

Göstergeler performans gelişimini sağlayacak eylemlerin belirlenmesine yardımedecek özelliklere sahip olmalıdır.

Gecikmeli göstergeler önlenmeye çalışılan istenmeyen olayların geçmişte ne kadar karşımıza çıktığı hakkında bilgi veren göstergelerdir.

Uçuş Eğitimi Faaliyetleri Yüksek Önem Dereceli Sonuç Göstergesi:

Uçuş saati başına pilotaj hatalarından kaynaklanan havada uçak-uçak çarpışması sayısı

Kalkış sayısı başına pilotaj hatalarından kaynaklanan ölümcül kaza sayısı

Hizmet verilen uçak sayısı başına yükleme kamyonunun uçağa çarpması sayısıdır.

Gönüllü tehlike bildirim sayısı, gönüllü risk azaltıcı öneri sayısı

Denetleme başına birinci derece bulgu sayısı mevzuata uyumluluk gösterge örneklerindendir.

1-2-4-3

Performans bir işin, sürecin ya da faaliyetin başarım derecesi olarak tanımlanır.

ICAO emniyet performans göstergelerinin tanımını emniyet performansının ölçülmesi için kullanılan parametre olarak vermektedir (ICAO, 2013a).

Geçerlilik gerçekte ölçmeye çalıştığımız büyüklüğü doğru bir şekilde ölçebilme özelliklerine sahip olmadır.

Gecikmeli göstergeler önlenmeye çalışılan istenmeyen olayların geçmişte ne kadar karşımıza çıktığı hakkında bilgi veren göstergelerdir.

Emniyet performans göstergelerinin sahip olması gereken diğer özellikler aşağıda verilmiştir:

Gösterge belirsizliğe yol açmayacak, yoruma açık olmayacak, kolayca anlaşılacak ve paydaşlara kolayca iletilecek şekilde tasarlanmalı ve isimlendirilmelidir.

Göstergelerin alacağı değerler için gerekli olan verilerin örgüt içindeki sistemde mevcut, kolayca toplanabiliyor ya da üretilebiliyor olması gerekir. Göstergelerin nicel verilerle ifade edilebilmesinde ve bunların birtakım istatistiksel analizlerde kullanılabilecek türde olmasında fayda vardır.

Göstergenin vereceği değerlerin istatistiksel olarak anlamlı           olabilmesi için yeterince sayıda veri ortaya çıkıyor olabilmelidir.

Göstergeler, havacılık örgütünün farklı bölümleri, farklı coğrafyalardaki birimleri ve diğer örgütlerle karşılaştırma yapmaya uygun olmalıdır.

Göstergelerin herhangi bir değişim       yaşandığında performans artışı      ya da azalışını algılayacak kadar hassas ve duyarlı olması gerekir.

Göstergeler performans gelişimini sağlayacak eylemlerin belirlenmesine yardım edecek özelliklere sahip olmalıdır.

Çıktı göstergeleri, üretim ve emniyet artırıcı faaliyetler sonucunda ortaya çıkmış olan istenmeyen olayların sayılmasına aracılık ederler.

Faaliyet göstergeleri ise, öncü göstergelerde olduğu gibi, emniyeti artırma faaliyetlerinin başarısını ölçmeye çalışır. Örneğin, havacılık örgütünün emniyet yönetim sistemini kâğıt üzerinde bırakmadan gerçek hayat şartlarında ne ölçüde uyguladığı bu tür göstergelere örnek olarak verilebilir.

Başarılı bir kestirim için gelecekte emniyet performansının nasıl seyredeceğine ilişkin fikir veren göstergelere ve bunların alacağı değerlerin etkili bir analizine ihtiyaç vardır. Bu tür özellikleri taşıyanlar öneylemci gösterge (proaktif) olarak tanımlanmaktadır.

Ölçüm süreci, aşama aşama aşağıdaki gibi özetlenebilir;

Rol yetki ve sorumlulukların belirlenmesi

Ölçüm yapılacak faaliyet ve süreçlerin belirlenmesi

Ölçüm yapılacak faaliyet ve süreçlerde çıktı analizinin yapılması

Yüksek önem dereceli sonuç göstergelerinin belirlenmesi

Düşük önem dereceli sonuç göstergelerinin belirlenmesi

Göstergeler için ihtiyaç duyulan verilerin belirlenmesi

Verilerin toplanması ve göstergelere yüklenmesi

Ölçüm değerlerinin analiz edilmesi

Elde edilen sonuçların emniyeti artırıcı çabalarda kullanılması

Göstergelerin gözden geçirilmesi

Uçuş eğitimi faaliyetlerine göre yüksek önem dereceli sonuç gösterge örnekleri şunlardır:

Uçuş saati başına pilotaj hatalarından kaynaklanan havada uçak-uçak çarpışması sayısı

Uçuş saati başına kontrol veya çalışma sahası ihlali sayısı Kalkış sayısı başına pilotaj hatalarından kaynaklanan ölümcül kaza sayısı