HAVACILIK EMNİYETİ

Havacılık sistemi ve alt sistemlerinde emniyeti en fazla tehdit eden sistem unsuru insandır. Doğru cevap A şıkkıdır.

Hatanın dört bileşeni; niyet (hedef yönelimi), eylem, sonuç ve bağlamdır. Doğru cevap C şıkkıdır.

Otomatik kontrol seçeneği kapasitesinin sınırsız olduğu düşünülmektedir. Eylemleri bu yöntem kontrol ederken süreç çok daha hızlıdır ve kontrol işlemleri önemli bir çaba gerektirmez.

Pilotaj eğitiminde tekrar tekrar uygulanan iniş kalkış pratikleri de beceri temelli performans başarısını artırmaya yönelik bir örnektir. Doğru cevap E şıkkıdır.

Uygulama (slips) ve hafıza hataları (lapses) beceri temelli performans seviyesinde gerçekleşmektedir. DOğru cevap D şıkkıdır.

Beceri ve kural temelli hatalarda hata tahmin edilebilirliği çoğunlukla öngörülebilir. Ancak bilgi temelli hatalarda hata tahmini değişkenlik gösterir. Doğru cevap D şıkkıdır.

Değişken ya da sabit hatalar: Bu sınıflandırmada, bağlama göre değişken olan hatalar ya da kronikleşerek sabit hâle gelmiş hatalar söz konusudur. Doğru cevap A şıkkıdır.

Hata yönetimi; hataların ortaya çıkma olasılıklarını, miktarlarını ve etkilerini kabul edilebilir seviyelere indirebilmek, hataların fark edilmesini sağlamak amacıyla eldeki kaynakların etkili ve verimli bir şekilde planlanması, örgütlenmesi, yöneltilmesi, koordine edilmesi ve kontrol edilerek sisteme gerekli geribildirimlerin üretilmesi olarak tanımlanabilir.Doğru cevap C şıkkıdır.

Reason emniyetsiz eylemlerin nasıl ortaya çıktığı ve önlenebileceği ile ilgili 1980’lerin başında ortaya attığı modeli 20 yıllık bir süreçte geliştirmiş ve 1997 yılında adına İsviçre Peyniri adını verdiği son şeklini ortaya koymuştur. Bu gelişim sürecini Reason, “The Human Contri- bution” adlı ünlü kitabında ayrıntılı bir şekilde açıklamaktadır. Doğru cevap E şıkkıdır.

Prosedürlerin karmaşık olması: Prosedür ya da kuralların karmaşık bir dille yazılmış, kullanıcı dostu olmayan bir akışa sahip olması havacılık çalışanlarının bunları anlamamalarına ya da yanlış anlamalarına sebep olabilir. Çalışanlar iyi niyetlerle bunları uyguladıklarını düşündükleri halde sapma meydana gelebilir. Doğru cevap C şıkkıdır.

Hata ve ihlaller nedeniyle emniyetin düşmesi durumunda kuşkusuz en önemli muhtemel sonuç insan hayatının kaybedilmesidir. Buna karşın, emniyetsiz eylemler yüzünden kaynaklanan sorunlar sisteme sadece emniyeti tehlikeye atarak zarar vermez. Uçuşların gecikmesine, uçuşa elverişlilik oranının, zamanında kalkış başarısının, gelirlerin ve hava aracı verimliliğinin düşmesine, işletim maliyetlerinin ise artmasına neden olur. Buna göre doğru Cevap D’dir.

Hatanın dört bileşeni; niyet (hedef yönelimi), eylem, sonuç ve bağlamdır. Buna göre doğru Cevap E’dir.

Dispeçerin fırtınanın yaklaştığını haber aldığında havadaki uçaklara bildiği prosedürler doğrultusunda yeni rotalar tasarlaması, ya da daha önce benzer bir durumda keşfettiği bir çözüm yolunu aynen uygulaması kural temelli performans seviyesi eylemlerine örnek olarak verilebilir. Buna göre doğru Cevap E’dir.

Kural temelli performans seviyesinde  eylemleri eğitim ve öğretim yolu ile edinilmiş kurallar, prosedürler ya da bilgiler yönlendirir.

İnsan hataları genellikle farklı performans seviyelerinde ortaya çıkmalarına göre sınıflandırılır. Bunlar sırasıyla beceri, kural ve bilgi temelli performans seviyesinde ortaya çıkan uygulama (slips) ve hafıza hataları (lapses) ile kural ve bilgi temelli yanılgılardır. Buna göre doğru Cevap E’dir.

Kural, düzenleme, prosedür ya da normlar bilindiği hâlde bunlardan meydana gelen sapmalara ihlal denir. Buna göre doğru Cevap D’dir.

Emniyeti tehdit eden hatalar sadece üretim sürecinin en son halkasındaki faaliyetlerde çalışanlar (Teknisyenler, pilotlar, hava trafik kontrolörleri, yükleme uzmanları, dispeçerler, ramp işçileri, ikram yükleyicileri gibi) tarafından yapılmazlar. Örgütün farklı işlevsel bölüm ve hiyerarşik kademesindeki çalışanlar da emniyeti tehdit eden önemli hatalar yapabilirler. Buna göre doğru Cevap E’dir.

Çalışanın standartların altındaki durumu emniyetsiz eylemleri hazırlayan en önemli koşulları barındırmaktadır. Bunlar; olumsuz (uygun olmayan) zihinsel durumlar, olumsuz fizyolojik durumlar ve fiziksel ve zihinsel sınırlılıklardır. Buna göre doğru Cevap E’dir.

Çalışanın standartların altındaki uygulamaları kategorisinin iki bileşeni bulunmaktadır. Bunlar: Ekip Kaynak Yönetimi Uygulamaları ve Çalışanın Göreve Kişisel Anlamda Hazır Oluşu. Buna göre doğru Cevap A’dır.

Yeni nesil yaklaşımlar hatalara sebep olan faktörlerin çoğunluğunun insanların kendi kontrolleri dışında kaldığını, çoğuna örgütsel faktörlerin neden olduğunu ve bu nedenle cezaların etkili araçlar olmadığını varsayar. Buna göre doğru Cevap C’dir.