HAVACILIK EMNİYETİ - Deneme Sınavı - 10

A seçeneği etkili olan unsurlardan biridir.

Gösterge, adı üzerinde, herhangi bir büyüklüğe ilişkin bilgi sağlayan değişkendir. Buna göre doğru Cevap A’dır.

Gecikmeli göstergelere ölümcül hava aracı kazaları, ölen ve ciddi yaralanma sayıları, uçakların pistten çıkıp alev alma miktarı, pistte uçak-uçak çarpışması sayısı verilebilir.

Buna göre cevap: E'dir.

Yüksek riskli örgütlerde bugüne değin en fazla kullanılan gösterge türü gecikmeli (lagging) göstergeler olagelmiştir. Gecikmeli göstergelerde daha çok ölümcül kazalarda olduğu gibi şiddetli sonuçlar doğuran emniyet olaylarının sayılması söz konusudur. Buna göre doğru Cevap B’dir.

Herhangi bir büyüklüğe ilişkin bilgi sağlayan değişkene gösterge adı verilir. Bu nedenle doğru cevap A seçeneğidir.

Aşağıdaki koşullardan herhangi birisinin ortaya çıkması alarm seviyesinin delindiği ve emniyet performansının kötüye gittiği anlamına gelir.

Gösterge değerlerinden herhangi birisi (tek bir değerin) herhangi bir zamanda ortalamanın 3 SS değeri üstündeyse, ya da birbirini takip eden iki değer, ortalamanın 2 SS değeri üstündeyse (O+2SS),  ya da birbirini takip eden üç değer, ortalamanın 1 SS değeri üstündeyse. Buna göre doğru Cevap E’dir.

A firmasının hata oranı yüzde 4, B firmasının 12, C firmasının ise yüzde 10 dur. Buna göre performansı en yüksek olan A sonra C en düşük olan ise B’dir.  doğru Cevap A’dır.

Performans temelli emniyet yönetim yaklaşımının başarısı emniyeti doğru bir şekilde ölçebilmeye bağlıdır. Bu nedenle doğru cevap B seçeneğidir.

Verilerin toplanması ve göstergelere yüklenmesi aşamasında tasarlanan göstergeler işlerlik kazanmakta ve kullanıma girmektedir. Bu nedenle doğru cevap B seçeneğidir.

Gösterge tasarımı ve ölçümün asıl amacı sonuçları analiz edip emniyeti artıracak bilgilere ulaşmaktır. Bunun için elde edilen sonuçların çözümlenerek ne anlama geldikleri ortaya konmalıdır. Bu nedenle ölçüm değerlerinin analiz edilmesi önemlidir. Bu bağlamda doğru cevap A seçeneğidir.

Gelecekte emniyet performansının nasıl seyredeceğine ilişkin fikir veren göstergelere ve bunların alacağı değerlerin etkili bir analizine ihtiyaç vardır. Bu tür özellikleri taşıyanlar öneylemci gösterge (proaktif) olarak tanımlanmaktadır. Bu nedenle doğru cevap C seçeneğidir.

Faaliyet göstergeleri ise, öncü göstergelerde olduğu gibi, emniyeti artırma faaliyetlerinin başarısını ölçmeye çalışır. Örneğin, havacılık örgütünün emniyet yönetim sistemini kâğıt üzerinde bırakmadan gerçek hayat şartlarında ne ölçüde uyguladığı bu tür göstergelere örnek olarak verilebilir.

Öncü göstergeleri, geçmişteki olaylarla ilgilenmek yerine henüz ortaya çıkmamış fakat gelecekte ortaya çıkma ihtimali olan zararlı olaylar hakkında ya da başka bir deyişle emniyet performansı hakkında fikir
veren göstergeler olarak tanımlamak mümkündür. Bu nedenle doğru cevap B seçeneğidir.

Yüksek riskli örgütlerde bugüne değin en fazla kullanılan gösterge türü gecikmeli (lagging) göstergeler olagelmiştir.Bu nedenle doğru cevap E seçeneğidir.

Göstergenin  belirsizliğe yol açmayacak, yoruma açık olmayacak, kolayca anlaşılacak ve paydaşlara kolayca iletilecek şekilde tasarlanması ve isimlendirilmesi nesnel olma niteliği taşır. Bu nedenle doğru cevap yanlız I olan A seçeneğidir.

Emniyet bir hava aracının uçuş faaliyetleri ile ilgili olarak dolaylı ya da doğrudan ortaya çıkacak risklerin kabul edilebilir seviyelerde tutulabilmesidir.

Havayolu işletmelerinin yürüttükleri uçuş operasyonlarının özelliklerine göre uçuş planlama ve uçuş izleme konularında çalışanlara ihtiyaç duyulmaktadır. Havacılık sektöründe bahsedilen iş tanımlarına sahip olan kişiler İngilizcedeki “dispatcher” sözcüğünün dilimize uyarlanmış şekli olan “Dispeçer” ya da ülkemizin sivil havacılık otoritesi konumunda olan Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü (SHGM) tarafından yayınlanan “SHD: T-44” numaralı düzenlemede belirtildiği şekli ile “Uçuş Harekat Uzmanı” olarak isimlendirilmektedir. Sözü edilen düzenlemede uçuş harekat uzmanları, uçuşun herhangi bir safhasında mesul (sorumlu) pilotun talebi veya ele ulaşan bilgiler ışığında uçuşun emniyetli ve etkin bir şekilde devamını sağlamak için uçuş ekibini bilgilendiren, uçuş hakkındaki bilgilerin gerekli birimlere aktarılması için uçuşu izleyen, acil durum (sabotaj, kaza kırım, uçak kaçırma vb.) bilgilerinin gerekli birimlere iletilmesini sağlayan ilgili otorite tarafından lisanslandırılmış kişiler olarak tanımlanmaktadır.

Dispeçerler, sorumlu (mesul) pilot ile birlikte sorumluluk alarak gerek yasal gerekse işletme tarafından oluşturulmuş düzenlemeler çerçevesinde uçuşun emniyetli bir biçimde devam etmesi konusunda çalışır ve uçuşu takip (flight watch) ederler.

Gelişmelere paralel olarak hızla gelişen teknoloji sayesinde havaaraçlarının tasarım ve teknik özelliklerindeki problemlerin kazalara sebep olma derecesi giderek azalmaktadır. Buna karşın, kazaların oluşumunda insanların rolü giderek artmaktadır. Hava aracı üreticisi Boeing, havacılığın gelişmeye başladığı yıllarda meydana gelen emniyetsiz olaylarda teknik nedenlerin %80 oranında rol oynadığını belirtmektedir. Günümüzde ise bu oran tersine dönmüş durumdadır. Artık yaşanan kazaların nedenleri arasında % 80 oranında insan hataları (pilot, hava trafik kontrolörü, teknisyen, dispeçer gibi) yer almaktadır. Teknik faktörlerin rolünün ise %20 oranında olduğu belirtilmektedir.

Ekip Kaynak Yönetimi, 1979 yılında NASA’nın öncülüğünde düzenlenen ve “Kokpit Kaynak Yönetimi-KKY” adı altında yapılan ortak çalışmalara dayanmaktadır. Bu çalışmalar sonucunda “pilot hatalarını” azaltmak için kokpitte insan kaynağını en etkin şekilde kullanma amacını güden “Kokpit Kaynak Yönetimi (Cockpit Resource Management- CRM)” uygulamaları oluşturulmuştur. KKY kapsamında özellikle kokpit ekibinin iletişim, karar verme ve liderlik becerilerinin geliştirilmesi amaçlanmıştır. Diğer yandan, kapsamlı bir KKY programının geliştirilmesi ise ABD’deli United Havayolları tarafından 1981 yılında gerçekleşmiştir. Bu dönemde baskın ve otoriter liderlik yaklaşımlarının yarattığı olumsuzlukların kaptan pilotlara açıklanması ve kokpitte katılımcı liderlik tiplerinin benimsetilmesi amaçlanmıştır.