HAVACILIK EMNİYETİ - Deneme Sınavı - 14

Havacılığın ilk yıllarında emniyeti artırma çabalarının odak noktası teknik faktörler olmuştur. 1900’lu yılların ortalarından 1960’lı yılların sonlarına kadar devam eden bu evrede güvenirliği daha yüksek hava aracı ve hava aracı parçaları ile seyrüsefer sistemlerinin tasarlanıp üretilmesi hedeflenmiştir. Doğru cevap D'dir.

Reason’ın 1997 yılında yayınlanan Örgütsel Kaza Risklerinin Yönetilmesi (Managing the Risks of Organizational Accidents) adlı ünlü eseri Örgütsel Faktörler evresinde yayınlanmış ve büyük ses getirmiştir. Doğru cevap E'dir.

Birlemiş Milletlerin bir kuruluşu olan ICAO dünya genelindeki en kapsayıcı uluslararası sivil havacılık otoritesidir. Doğru cevap D'dir.

SHGM’nin teknik konularda düzenleyici otorite rolü çerçevesindeki temel görevleri şunlardır: Düzenleme yapmak, düzenlemelerin uygulanmasını sağlamak, düzenlemelere uyumu denetlemek, denetleme sonuçlarına göre yaptırım uygulamak. Doğru cevap E'dir.

Doğru cevap A şıkkıdır. Diğer seçenekler farklı kavramlardır.

Cevap E şıkkıdır. Diğerleri stres sınıflandırmasında yer alır.

Cevap D şıkkıdır. Diğer seçenekler stres türleridir.

Cevap A şıkkıdır. Diğer seçenekler konuya ilişkin değildir.

C seçeneği Psikolojik etkilerdendir.

Doğru cevap E şıkkıdır. Diğer seçenekler olumlu etkilerdendir.

Cevap D şıkkıdır. Diğer seçenekler yöntemlerdendir.

Doğru cevap C şıkkıdır. Diğer seçenekler yorgunluğu etkilerindendir.

Stres, Türk Dili Sözlüğü tarafından “ruhsal gerilim” olarak tanımlamaktadır. Gerilim ise “İhtiyaçların karşılanamadığı veya bir hedefe yönelmiş davranışlar engellendiğinde ortaya çıkan coşkulu durum” olarak ifade edilmektedir (Türk Dil Kurumu). Stres, içeriden veya dışarıdan gelen ve kişinin mevcut dengesini ya da duygusal, bilişsel, toplumsal işleyişini bozma eğilimi gösteren ve bozulan bu dengeyi yeniden kurmaya yönelik yeni davranışlara zorlayan, gerçek ya da algılanan uyarıcılara verdiği fiziksel, ruhsal ve bilişsel tepkiler olarak tanımlanabilir.

Fiziksel stres dışsal faktörlerin etkisi ile meydana gelmekte ve vücudun temel yaşam koşullarına uyumunu sağlayan homeostatik mekanizmanın çalışmasını kısmen engellemekte ya da bazı durumlarda tamamen işlevsiz hâle getirebilmektedir. Psikolojik stres ise algılanan taleplerin algılanan kaynakları aşmasından dolayı ortaya çıkmaktadır. Böyle bir durumda birey, kendisinden talep edilen görevlerin sahip olduğu kaynakları (örneğin bilgi ve beceri seviyesi ve zaman gibi) aştığını düşünmektedir.

Birey üzerinde olumsuz etkiler yaratan stres tipi olumsuz stres-distres (distress) olarak tanımlanırken organizma üzerinde olumlu etkilere neden olan stres tipi olumlu stres-östres (eustress) olarak ifade edilmektedir. Terfi etmek, ünlü olmak, evlenmek gibi insanlar tarafından arzulanan olaylar olumlu strese (östres) örnektir. Ölüm, işsiz kalmak, meslekte gereken ilerlemeyi sağlayamamak gibi kısıtlamalar ve kayıplar ise olumsuz strese (distres) örnek olabilir. Olumlu stres kişiyi güdüleyip amaçlara ulaşma konusunda teşvik ederken, olumsuz olanı, fizyolojik ve psikolojik açıdan zarar verici sonuçlara neden olabilir.

Stresörlerin varlığı devam ettiğinde organizmanın verdiği tepkilerin yoğunluğu zaman içerisinde değişmektedir. Organizmanın strese üç farklı dönemde farklı tepkiler geliştirdiği bilinmektedir. Bunlar; alarm dönemi, direnç dönemi ve tükenme dönemi olarak sıralanmaktadır.

Baş ağrısı strese maruz kalan organizmada gözlenen fizyolojik etkilerden biridir.

Uçuşun taahhüt edilen zamanda gerçekleşmesi olarak ifade edilen zamanında kalkış performansının (on-time performance) yüksek olması gecikmeden kaynaklanan yolcu tazminatlarının, terminal ve havaalanı kullanım giderleri gibi maliyet kalemlerinin azaltılmasına ve diğer uçuşların zamanında yapılmasına yardımcı olmaktadır. Zamanında kalkış başarısını artırma çabası da hem örgüt hem de çalışanlar üzerindeki zaman baskısını artırmaktadır.

Havacılık çalışanları aynı anda birçok farklı görevi yürütmek durumunda kalabilmektedirler. Fakat bireylerin bilişsel ve fiziksel olarak kısıtları bulunmaktadır. İş yükü kavramı, işin bireyin bilişsel ve fiziksel kapasitesini kullanma talebi üzerindeki etkisini ifade etmektedir. İş yükü bir işin bireyde yarattığı, bu işin yapılabilmesi için gerekli olan kaynaklarla ilgili talep derecesine işaret eder. Başka bir ifade ile işin gerektirdiği kaynakların işi görecek çalışanın o andaki mevcut kaynaklarına oranı iş yükü olarak görülür.

Uykusuzluk; ruh hâli, bilişsel ve motor becerilerin olumsuz yönde etkilenmesine neden olmaktadır. Performans açısından değerlendirildiğinde ise uykusuzluk en çok bilişsel performansın düşmesine neden olmaktadır. Bilişsel performanstaki düşüş; algılama, bilgi işleme ve dolayısıyla karar verme süreçlerinin kalitesini düşürebilmektedir. Sonuç olarak insan performansı ve havacılık emniyeti üzerinde olumsuz bir etki söz konusudur.