HAVACILIK EKONOMİSİ

Üretim miktarı ile ortalama sabit maliyet ters yönde değişir.

Ortalama toplam maliyet ortalama sabit ve ortalama değişken maliyetlerin toplamından oluştuğu için ortalama toplam ve ortalama değişken maliyetler arasındaki fark ortalama sabit maliyete eşit olur.

Marjinal maliyet toplam maliyetteki değişmenin üretim miktarındaki değişmeye oranıdır.

TC = a + b(Q) şeklinde ifade edilen doğrusal bir toplam maliyet fonksiyonunda yer alan b parametresi marjinal maliyeti ifade eder.

Söz konusu üretim fonksiyonuna göre işletmenin toplam değişken maliyetleri 5(Q) ile belirlenir. Toplam 20 birimlik üretim miktarına göre toplam değişken maliyet 5(20) = 100 liradır.

Söz konusu maliyet fonksiyonundaki sabit terim işletmenin sabit maliyetini ifade ettiği için üretim miktarına bakılmaksızın bu maliyet 50 liradır.

Sabit maliyetlerin değişken maliyetlere oranına işletme kaldıracı denir.

Fiili yük faktörü başa baş yük faktöründen daha büyükse, havayolu sabit maliyetlerini karşılayacak kadar kazanabiliyor demektir. Bununla birlikte, fiili yük faktörü başa baş yük faktöründen daha azsa, havayolu zarar ediyor demektir.

Yük faktörü, yolcu veya kargo talebiyle eşleşen kapasite yüzdesidir.

Gelir yolcu mili (RPM), yolcuların ödeme yaparak katettikleri mil sayısını gösteren ve genellikle ulaşım ve özelde havayolu sektörü metriğidir.

Başa baş noktası, çıktı veya gelir büyüklüğünün firmanın maliyetine eşit olduğu noktayı temsil eder.

Somut bir sayısal örnek olarak, operasyonel kaldıraç derecesi 2 ise bu, bilet satışlarında yüzde 1’lik bir artışın, havayolunun işletme gelirinde yüzde 2’lik bir artışla sonuçlanacağı anlamına gelir.

Dolaylı işletme maliyetleri de şu şekilde gruplanabilir:
• Dağıtım maliyeti (satış ve promosyon)
• İstasyon maliyeti
• Zemin masrafları
• Yolcu hizmetleri
• Yönetim giderleri

Doğrudan İşletme Maliyetleri
Doğrudan işletme maliyetleri (DOC), doğrudan havayolunun faaliyetleriyle ilişkilendirilebilen maliyetlerdir. Doğrudan işletme maliyetlerinin ana kategorileri aşağıda listelenmiştir:
• Yakıt maliyetleri
• Uçuş ve kabin ekibi masrafları
• Doğrudan bakım harcamaları
• Sermaye ekipmanı ücretleri dâhil diğer işletme maliyetleri.

Gelir yolcu mili (RPM),
yolcuların ödeme yaparak katettikleri mil sayısını gösteren ve genellikle ulaşım ve özelde havayolu sektörü metriğidir. Gelir yolcu milleri, ödeme yapan yolcu sayısının katedilen mesafe ile çarpılmasıyla
hesaplanır. Örneğin, 200 mil uçan 180 yolculu bir uçak 36.000 RPM üretmiştir.

RRPM = gelir yolcu mili başına gelir

CASM = kullanılabilir koltuk mili başına maliyet

Başabaş Yükleme Faktörü= CASM/RRPM

Dolaylı işletme maliyetleri de şu şekilde gruplanabilir:
• Dağıtım maliyeti (satış ve promosyon)
• İstasyon maliyeti
• Zemin masrafları
• Yolcu hizmetleri
• Yönetim giderleri

Ancak e şıkkındaki yedek parça maliyetleri Bakım maliyetlerinden biri olmaktadır.

Doğrusal maliyet fonksiyonu aşağıdaki formülle gösterilebilir:
TC (toplam maliyet) = a + b Q,
burada Q çıktı miktarı iken a ve b birer sabittir.

Marjinal maliyetin, çıktıdaki bir birimlik değişiklik için toplam maliyetteki değişime eşit olduğunu hatırlayın. Doğrusal durumda, bu değişiklik basitçe değişken maliyete eşittir çünkü çıktı arttıkça değişken maliyette bir değişiklik olmaz.

Marjinal maliyet eğrisi, hem ortalama değişken maliyeti hem de ortalama toplam maliyet eğrilerini
minimum noktalarında keser ve çıktı arttıkça bunların üzerinde devam eder.

Negatif ölçek ekonomilerinin farklı nedenleri vardır:
• Daha büyük tesisler nedeniyle malzeme akışlarını verimli bir şekilde koordine edememe ve çalışanları yönetememe
• Yavaş bir karar merdiveni
• Çalışanlar ve yönetimin birbirinden kopmasına bağlı olarak iletişimin etkinliğinin azalması
• Katılık ya da az elastikiyet
• Girişimcilik becerilerinde kapasite sınırlamaları.

Bir merkezî ve bağlantı havayolları ağı sisteminde 6 havalimanını bağlamak için gereken uçuş sayısı 5'tir.

Uçuş sayısı = n – 1
burada: n, havaalanı sayısıdır.
Bu formülü kullanarak, Uçuş sayısı = 6 – 1=5

Bakım havayolu maliyetlerini etkileyen ana faktörler şunlardır:
• Yedek parça maliyetleri
• Motor, pervane (varsa), APU (varsa) ve iniş takımı revizyonu maliyetleri
• Uçağın kiralanması durumunda aylık bakım rezervlerinin maliyeti
• Planlı bakım maliyeti
• Planlanmamış bakım maliyeti (uçaktaki her türlü arızanın giderilmesi)
• Bakım tesislerinin, insan gücünün ve bir dizi yedek parça bulundurmanın sabit maliyetleri (bakımın kurum içinde yapıldığı varsayıldığında)
• Teknik nedenlerden dolayı uçağın yere indirilmesiyle ilgili maliyetler.

Ancak II. ve III. maddeler bu faktörlerin dışındadır.

Uçuş/Kabin ekibi masrafları her bir mürettebat üyesinin uçuş saati başına maliyetini ve ayrıca
genellikle uçak başına birden fazla mürettebat bulundurma maliyetini içerir. Mürettebat endeksi (mevcut mürettebat sayısının mevcut uçak sayısına oranı) belirli havayolu operasyonlarınıza bağlı olarak genellikle 2,5 ile 4 arasında bir yere ayarlanır. Mürettebat endeksiniz ne olursa olsun, şu anda uçmayan mürettebatlar için her zaman ödeme yapmanız gerekecektir.