HAVACILIĞA GİRİŞ

Sunulan hava trafik hizmetlerinin amaçları ise şunlardır:
1. Uçaklar arasındaki çarpışmaları önlemek,
2. Manevra sahasındaki uçakların o sahadaki mânialarla çarpışmasını önlemek,
3. Düzenli bir trafik akışını sürdürmek ve hızlandırmak,
4. Uçuşların emniyetli ve etkili bir şekilde yürütülebilmesi için faydalı tavsiye ve bilgileri sağlamak,
5. Arama-kurtarmaya ihtiyaç duyan uçakla ilgili olarak ilgili kuruluşları uyarmak ve
istenildiğinde bu kuruluşlara yardımcı olmak.

Gerek hava alanlarında gerekse de hava sahalarında birçok farklı göreve, farklı performansa, farklı operasyon tipine bağlı hava aracı hareket etmektedir. Farklı görev uçuşu olarak genel havacılık amaçlı uçuşlar, eğitim uçuşları, ticari tarifeli ve tarifesiz uçuşlar, askerî amaçlı uçuşlar sayılabilir. Farklı performanslı hava araçları denildiğinde ise hava araçlarının kendi tasarımları ile belirlenmiş farklı tırmanma-alçalma veya seyahat hızına sahip, farklı optimum uçuş profillerine sahip olmaları akla gelmelidir. Farklı operasyon tipi olarak VFR veya IFR kurallarına bağlı olarak sürdürülen uçuşlar düşünülmelidir.Tüm bu farklı karakteristiklere sahip uçuş operasyonlarının birbirine göre emniyeti sunulan hava trafik hizmetleri ile sağlanmaktadır.

Meydan kontrolörlerinin görevlerini yaparken kullandıkları donanımlar ise iki yönlü haberleşme için telsiz, dürbün, stripler, havaalanı yer ışıkları kontrol paneli, meteoroloji bilgi sistemi, aldiz lambası, yer radarı. Bir hava trafik kontrolörünün görevini yapabilmesi için kullandığı temel donanım hava-yer haberleşmesini sağlayan telsizlerdir. Bir meydan kontrolörü, hava araçları Şekil 7.6’da verilen noktalardayken müsaadelerini verir.

Pozisyon 1. Kalkış uçağının taksi için çağrı yaptığı yerdir. Kullanılan pist bilgisi ve
taksi müsaadesi verilir.
Pozisyon 2. Trafikte sorun varsa kalkış uçağı bu pozisyonda bekletilir.
Pozisyon 3. Pozisyon 2’de verilememişse burada kalkış müsaadesi verilir.

Pozisyon 4. İniş izni burada verilmektedir.
Pozisyon 5. Aprona taksi izni burada verilmektedir.
Pozisyon 6. Gerekli görüldüğünde, park bilgisi burada verilmektedir.

Hava araçlarının tırmanma ya da alçalma uçuşu yaparken birbirine göre emniyetinin sağlanması için radar yardımı ile verilen hizmettir. Hava araçlarının hareket hâlinde olduğu bu hava sahasına Terminal Kontrol Alanı denir. Yaklaşma kontrolörünün kullandığı temel donanımlar radar ekranı, çift yönlü haberleşme için telsizdir.

1. Stratejik Akış Yönetimi: Uçuş gününden 7 gün veya daha öncesinden (aylar öncesinden) başlayan ve araştırma, planlama ve koordinasyon faaliyetlerinin yapıldığı aşamadır. Bu aşamada EUROCONTROL’ün birçok ünitesi Hava Trafik Yönetiminde yer alan ortaklarla (seyrüsefer hizmet sağlayıcıları, hava alanları, hava sahası kullanıcıları ve askerî seyrüsefer hizmet sağlayıcıları) iş birliği içinde çalışır. Bu aşamanın çıktısı Ağ Operasyon Planı’dır. Ağ Operasyon Planı; sezonluk, aylık, haftalık ve günlük tıkanıklık tahminlerini ve bunları çözecek hava trafik akış ve kapasite yönetimi ve hava sahası yönetimi önlemlerini gösteren trafik talep ve kapasite planlarını içeren bir dokümandır.
2. Ön-Taktik Akış Yönetimi: Uçuştan 6 gün öncesinden başlayıp uçuş gününe kadar süren bu aşamada, planlama ve koordinasyon faaliyetleri gerçekleştirilmektedir. Bu aşamada mevcut kapasite kaynaklarının yönetilmesi için en iyi yöntemin ve İçerisinde uçuş bilgi ve uyarı hizmetlerinin sağlandığı boyutları belirli ana hava sahasıdır. uygun olan çeşitli hava trafik akış ve kapasite yönetimi önlemlerinin uygulanma gereksinim analizi yapılır ve uygulanma kararı verilir. Bu aşamanın çıktıları hava trafik akış ve kapasite yönetimi Bilgilendirme Mesajı/Ağ Haberleri ve Ağ Operasyon Planı portalı vasıtasıyla yayımlanan hava trafik akış ve kapasite yönetimi Günlük Planıdır.
3. Taktik Akış Yönetimi: Uçuş günü gerçekleştirilen aşamadır. Bu aşamada gerçek trafiğe, kapasiteye ve gözlem değerlerine göre günlük planlar güncellenir. Trafiğin yönetimi slot tahsisi ve rota değişikliği ile sağlanır.
4. Operasyon Sonrası Analiz: Uçuş gününden sonra yapılan bu aşamada operasyon günü ile ilgili analizler yapılır ve önceki üç aşamayla ilgili geri besleme alınır.

Hava trafik akış ve kapasite yönetimi bu anlamda yaptığı stratejik planlamalar ile talep kapasite dengesini kurmaya çalışır. Hava yolu ulaşımına talebin zamana göre değişiklik göstermesi dolayısıyla hava trafik sisteminde problemler yaşanmasının nedenleri şu şekilde özetlenebilir:

1. Tatiller ve toplumun seyahat alışkanlığından dolayı belirli zamanlarda görülen trafik yığılmaları,
2. Çeşitli hava trafik yönetim sistemlerinin kapasitelerindeki farklılıklar,
3. Olası trafik talepleri ile ilgili olarak yetersiz bilgi toplanması,
4. Tıkanıklıkları çözümleyebilecek uygun teknik ve usullerin yetersizliği.

Hava trafik kontrol sistemi kapasite problemlerinin sonuçları ise hava yolu işletmelerine yansırken sistem verimsizliği olarak şu istenilmeyen sonuçları doğurmaktadır:

1. Kalkıştan önce veya inişten sonra yerde beklemeler,
2. Uçuşta beklemeler,
3. Uçakların kendileri için ekonomik olmayan yörüngelerde uçmaları,
4. Uçuş yörüngesi değişikliği,

5. Uçuş programı ve filo planlamasında aksaklıklar,
6. Uçak işleticisi için maliyet riskleri,
7. Hava alanları ve terminal binalarında tıkanıklıklar,
8. Yolcu tatminsizliği.

Prosedür Kısıtlayıcıları: Hava sahasının kullanımını belirleyen temel faktördür. Uçakların birbirine göre emniyetli uçuşunu sağlamak amacı ile bırakılan ayırma mesafeleri tüm hava sahası ve havaalanı sisteminin kapasitesini belirleyecektir.

Hava trafik yönetimi üç bileşenden oluşmaktadır. Bunlar; hava trafik hizmetleri, hava sahası yönetimi, hava trafik akış ve kapasite yönetimidir.

İlk uçağın 1903 yılında uçuşundan bu yana hava trafik kontrol hizmeti olarak hizmet sektörü kapsamında verilmeye başlamıştır.

Hava trafik kontrol hizmetleri, meydan kontrol hizmetleri, yaklaşma kontrol hizmetleri ve saha kontrol hizmetleri olmak üzere 4 tür hizmet vermektedir.

Bir adayın lisans sınavına girebilmesi için 30 yaşından gün almamış olması gerekmektedir.

Tırmanma ve alçalma hareketlerini gerçekleştirdiği hava sahaları içerisindeki uçuş emniyeti ise yaklaşma kontrol hizmetleri ile sağlanır.

Hava trafik kontrolörü uçağın üç parametresini değiştirebilir. Bunlar; uçuş başı, uçuş hızı ve uçuş irtifasıdır.

Kulede yer alan hava trafik kontrolörlerinin dört farklı görevi vardır. Bunlar; kule çalışma pozisyonu, yer çalışma pozisyonu, müsaade dağıtım çalışma pozisyonu ve yardımcı çalışma pozisyonudur.

Yaklaşma kontrolörünün kullandığı temel donanımlar radar ekranı, çift yönlü haberleşme için telsizdir.

Stratejik Akış Yönetimi, uçuş gününden 7 gün veya daha öncesinden (aylar öncesinden) başlayan ve araştırma, planlama ve koordinasyon faaliyetlerinin yapıldığı aşamadır.

Hava sahası kontrollü, kontrolsüz ve özel kullanımlı hava sahaları olmak üzere üçe ayrılır.