HAVACILIĞA GİRİŞ

Bir uçağın emniyetli uçuşundan yalnızca o uçağın pilotu sorumludur.

Bir uçağın emniyetli uçuşundan yalnızca o uçağın pilotu sorumlu iken hava sahalarında ve hava alanları üzerinde hareket eden tüm uçakların birbirine göre
emniyetli uçuşundan hava trafik yönetimi sistemi sorumludur.

Hava trafik yönetimi hava seyrüsefer hizmetleri kapsamında değerlendirilir. Hava seyrüsefer hizmetleri haberleşme, seyrüsefer-izleme, meteoroloji hizmetleri, hava trafik yönetimi ve diğer yardımcı havacılık hizmetlerinden oluşur.

Uçuş emniyetini temin eden bu hizmetler ülkelerin hava seyrüsefer hizmet sağlayıcıları tarafından verilir. Ülkemizde bu görev Devlet Hava Meydanları İşletmesi tarafından sağlanmaktadır.

Hava trafik yönetimi uçuşların birbirine göre emniyetini sağlamak amacıyla eldeki
kaynakların optimum kullanımıdır. Amacı hava sahası ve hava alanlarındaki tüm uçuşların emniyetli, düzenli ve ekonomik sürdürülmesini sağlamaktır. Hava trafik yönetimi bu amaçlarını üç bileşeni ile birlikte gerçekleştirir.

Hava trafik yönetimi oldukça yeni bir bilim alanıdır. İlk uçağın 1903 yılında uçuşundan bu yana hava trafik kontrol hizmeti olarak hizmet sektörü kapsamında verilmeye başlamıştır.

Uluslararası Sivil Havacılık Teşkilatının (ICAO – International Civil Aviation Organization)

Sunulan hava trafik hizmetlerinin amaçları ise şunlardır:
1. Uçaklar arasındaki çarpışmaları önlemek,
2. Manevra sahasındaki uçakların o sahadaki mânialarla çarpışmasını önlemek,
3. Düzenli bir trafik akışını sürdürmek ve hızlandırmak,
4. Uçuşların emniyetli ve etkili bir şekilde yürütülebilmesi için faydalı tavsiye ve bilgileri sağlamak,
5. Arama-kurtarmaya ihtiyaç duyan uçakla ilgili olarak ilgili kuruluşları uyarmak ve istenildiğinde bu kuruluşlara yardımcı olmak.

Aletli uçuş koşulları IFR (Instrument Flight Rules) harfleri kullanılarak kısaltılmış kod olup görerek uçuş koşulları dışında görsel yardım alınmadan yalnızca hava aracındaki bordo aletleri kullanılarak sürdürülen uçuşlardır.

Bir adayın lisans sınavına girebilmesi için 30 yaşından gün almamış olması, Uluslararası Sivil Havacılık Teşkilatının 1.Ekinde hava trafik kontrolörü için belirlenmiş sağlık koşullarını sağlaması ve İngilizce dilini belirli bir düzeyde bilmesi gereklidir.

Hava trafiğine sunulan hava trafik hizmetlerinin amaçları ise şunlardır:

Doğru cevap E'dir.

Meydan kontrol hizmetleri, hava trafik kontrol hizmetlerinin görünen yüzüdür. Hava alanlarında ilk bakışta göze çarpan hava trafik kontrol kulelerinde görev yaparlar. Kontrol kuleleri tüm havaalanı hava tarafına hakim olacak bir konumda bulunur. Burada çalışan hava trafik kontrolörlerinin dört farklı görevi, çalışma pozisyonu vardır:

Doğru cevap E'dir.

Birbirine problem olan hava trafiklerinin birbirinden ayrılması için hava trafik kontrolörü uçağın üç parametresini değiştirebilir:

Hangi aracının yörüngesini bu üç seçenekten bir tanesini veya daha fazlasını kullanarak değiştireceğine hava trafik kontrolörü karar verir. Doğru cevap D'dir.

Meydan turu herhangi bir hava meydanında iniş-kalkış yapan uçakların izledikleri dikdörtgen güzergâhtır. Uçakların inişe yönelik olarak pist etrafında yerden belirli bir yükseklikte izledikleri trafik paternidir. Meydan turunun her bir aşamasına “bacak” denir. Meydan turu -meydan koşulları aksini zorunlu kılmadıkça- neredeyse her zaman sola dönüşlü yapılır. Doğru cevap C'dir.

290 derece uçuş başını seçen IFR bir uçağın uçuş seviyeleri şunlardan biri olabilir:

FL 20, 40, 60, 80, 100, 120, 140, 160, 180, 200, 220, 240, 260, 280, 300, 320, 340, 360, 380, 400, 430,470

Doğru cevap A'dır.

160 derece uçuş başını seçen VFR bir uçağın uçuş seviyeleri şunlardan biri olabilir:

FL 35, 55, 75, 95, 115, 135, 155, 175, 195, 215, 235, 255, 275. Doğru cevap A'dır.

Hava trafik kontrol sisteminin kapasitesini belirleyen faktörler;

Faktörler sıralanırken dikkat edilmesi gereken konu, yalnızca bir veya iki faktörde yapılacak iyileştirmelerin toplam kapasiteyi değiştirmeyeceğidir. Yapılan iyileştirmeler tüm faktörler ile birlikte düşünülmelidir. Doğru cevap B'dir.

Uçakların hız kategorileri şunlardır:

Yaklaşma kontrolörü uçakların emniyetli uçuşunu sağlamak amacı ile ayırma işlemini yaparken ağırlık parametresinin yanında diğer önemli parametresi uçakların yaklaşma hızıdır. Uçakların gösterge hızı olarak yaklaşma hızlarına göre sınıflaması yukarıda verilmiştir. Bu hız limitleri uçakların havada tutunma hızlarına göre belirlenmiştir. Havada tutunma hızının kendisini almak yerine bu hızları 1,3 katı alınarak emniyet artırılmıştır. Doğru cevap E'dir.

Hava sahası hava araçlarının seyrüseferlerini yaptıkları yerdir. İçerisinde hava trafik hizmetlerinin sağlandığı daha önce tanımlanmış olan en büyük hava sahası uçuş bilgi bölgesi olmak üzere kontrollü, kontrolsüz ve özel kullanımlı hava sahaları olmak üzere üçe ayrılır.

İçerisinde IFR uçuşlara kontrol hizmeti verilen kontrollü hava sahaları standart hava yolları, yol noktalarından oluşur. Kontrollü sahalar kontrol zonu, terminal kontrol alanı ve hava yollarından oluşur. Kontrolsüz hava sahaları içerisinde kontrol hizmetinin verilmediği sahalardır. Özel kullanımlı sahalar ise çoğunlukla askerî havacılık amaçlı tesis edilmiş hava sahalarıdır. Yasak sahalar içerisinde sivil uçuşlara izin verilmeyen sahalardır. Sınırlı kullanımlı hava sahaları ise içerisinde belirli koşullara bağlı kalınarak sivil hava trafiğinin kullandığı sahalardır. Tehlikeli hava sahaları ise içerisinde hava trafiğine tehlike oluşturabilecek aktivitelerin olduğu yine boyutları belirli hava sahalarıdır. Doğru cevap D'dir.

Stratejik Akış Yönetimi: Uçuş gününden 7 gün veya daha öncesinden (aylar öncesinden) başlayan ve araştırma, planlama ve koordinasyon faaliyetlerinin yapıldığı aşamadır. Bu aşamada EUROCONTROL’ün birçok ünitesi Hava Trafik Yönetiminde yer alan ortaklarla (seyrüsefer hizmet sağlayıcıları, hava alanları, hava sahası kullanıcıları ve askerî seyrüsefer hizmet sağlayıcıları) iş birliği içinde çalışır. Bu aşamanın çıktısı Ağ Operasyon Planı’dır. Ağ Operasyon Planı; sezonluk, aylık, haftalık ve günlük tıkanıklık tahminlerini ve bunları çözecek hava trafik akış ve kapasite yönetimi ve hava sahası yönetimi önlemlerini gösteren trafik talep ve kapasite planlarını içeren bir dokümandır. Doğru cevap A'dır.