HAVACILIĞA GİRİŞ

1783 yılında Montgolfier kardeşlerin ilk insanlı balonu uçurmasıylainsan yapısı uçabilen makine fikri hayata geçirilmiş oldu. Ondan sonra da hava araçlarının gelişiminde hızlı bir sürece girildi.

HAVA ARACININ TANIMI
Uluslararası Sivil Havacılık Teşkilatı hava aracını havanın yeryüzüne tepkisi dışında kalan tepkileriyle atmosfer içinde tutunabilen makine olarak tanımlamaktadır. Amerikan Federal Havacılık kuralları ise hava aracını havada uçmak için kullanılan veya kullanılması amaçlanan cihaz olarak tanımlamaktadır. Türk sivil havacılık mevzuatı ise hava aracını havalanabilen ve havada seyredebilme kabiliyetine sahip her türlü araç olarak tanımlamaktadır.
Bu tanımların her üçü de doğrudur. Ancak ilk tanım hava araçlarının temel çalışma prensibini de ortaya koyan daha bilimsel bir ifadedir. Hava araçlarının “havadan hafif ” ve “havadan ağır” olmak üzere iki ana türü vardır.

Newton’un Hareket Kanunları
Newton’un birinci hareket kanunu duran bir cismin üzerine herhangi bir dış kuvvet etkimedikçe durmasına devam edeceğini; hareket hâlinde olan bir cismin de üzerine herhangi bir dış kuvvet etkimedikçe hareketine aynı doğrultuda ve hızını değiştirmeden devam edeceğini açıklar. Burada sözü geçen dış kuvvet cisim üzerine etkiyen bütün kuvvetlerin vektör toplamıdır. Eğer cismin üzerine etkiyen kuvvetlerin toplamı sıfır ise bu durumda dış kuvvet sıfırdır ve cisim duruyorsa, durmasına devam eder. Hareket hâlinde ise hızında ve doğrultusunda hiçbir değişiklik olmaz. Eğer cismin üzerine etkiyen kuvvetlerin toplamı sıfırdan farklı ise duran cisim harekete geçer. Hareket hâlinde ise hızını veya doğrultusunu ya da her ikisini de değiştirir.

Bernoulli Prensibi
Bernoulli prensibi hareket hâlindeki akışkanların basıncı ve hızları arasındaki ilişkiyi tanımlar. Bernoulli hızlanan akışkanın basıncının düşeceğini veya yavaşlayan akışkanın basıncının artacağını, ya da basıncı azalan akışkanın hızlanacağını veya basıncı artan akışkanın yavaşlayacağını, kütlenin ve enerjinin korunumu prensiplerine dayanarak ortaya koymuştur.

Uçakların Sınıflandırılması
Uçaklar kalkış ve iniş yaptıkları zeminin türüne göre kara uçağı, deniz uçağı ve amfibi uçak olmak üzere üç ana gruba ayrılırlar. 

Kara uçağı kara üzerinden kalkan ve karaya inen uçaktır.

Deniz uçağı su üstünde manevra yapmak (kalkış ve inişini su üzerinden yapmak) üzere inşa edilmiş uçaktır. Deniz uçakları da dubalı uçak ve uçan tekne olarak iki grupta incelenebilir. Dubalı uçaklarda dubalar iniş takımı görevi yaparlar. Uçan teknelerde ise uçağın gövdesi suda yüzebilecek bir tekne şeklinde yapılmıştır. 
Sea Ranger modeli bir uçan tkne görülmektedir. 

Amfibik uçak ise hem karadaki hava alanlarından kalkabilen ve inebilen hem de suda hareket edebilen uçaktır.

Helikopter
Dünyada en yaygın olarak kullanılan döner kanatlı hava aracı helikopterdir. Helikopter Türk sivil havacılık mevzuatında belli bir piste ihtiyaç göstermeksizin karada ve denizde bir noktaya inen kalkan, motor gücü ile seyreden, havadan ağır hava aracı olarak tanımlanmaktadır.
Amerikan Federal Havacılık İdaresi ve Avrupa Havacılık Emniyet Ajansı ise yatay uçuşunu da motor tarafından tahrik edilen rotor vasıtasıyla yapan döner kanatlı hava aracı olarak tanımlamaktadır.

Balon
Balon batmazlık prensibinden yararlanarak havada tutunabilen motorsuz havadan hafif hava aracıdır. Balonlar serbest ve bağlı olmak üzere iki gruba ayrılır. Serbest balonlar içerisindeki sıcak havanın veya gazın yoğunluğuna bağlı olarak olabildiğince yükselebilirler ve rüzgarın etkisiyle kalkış noktalarından daha uzaklara serbestçe gidebilirler.
Bağlı balon ise yerde belli bir noktaya bağlı olduğundan ancak bağlantı halatının
izin verdiği yüksekliğe çıkabilir veya uzaklığa gidebilir.
Bir sıcak hava balonunun üç ana elemanı vardır . Bunlar zarf adı da verilen ve içinde sıcak havanın muhafaza edildiği kubbe, içinde pilot, yolcular veya yükün taşındığı sepet ve kubbenin içindeki havanın ısıtılmasını sağlayan yakıcıdır.

Türbojet motorunun icadı havacılıkta ve hava ulaşımında bir dönüm noktası olmuştur. Bugün dünyanın en uzak noktalarına dahi bir gün içerisinde gidebilmek türbojet motoru sayesinde olmuştur. Türbojet motoru kompresör denen sistemi vasıtasıyla havayı kendi içine emer. Kompresör aynı zamanda havayı yanma odasına sıkıştırır. Yanma odasına püskürtülen yakıtın yakılmasıyla hava çok yüksek sıcaklıklara ısıtılır. Bunun sonucunda havanın enerjisi çok artar. Yüksek enerjili hava türbinden geçer. Bu geçiş esnasında türbini döndürür. Türbin kompresöre bağlı olduğundan, dönüşü kompresörün de dönmesini
sağlar. Türbinden geçen gazlar çok yüksek enerjiyle egzozdan geçerek motoru terk ederler. Bu şekilde yüksek enerjili gazlar havaya büyük bir etki yapmış olurlar. Bu etkiye karşılık Newton’un üçüncü hareket kanununda açıklandığı üzere bir tepki kuvveti meydana gelir.
Bu kuvvet motoru ve dolayısıyla motorun bağlı olduğu hava aracını ileri doğru hareket ettirir. Yüksek enerjili havanın egzozdan hızla çıkışına jet adı verilir. Bu çevrimde türbin önemli bir rol oynadığından, motora türbinli ve jet akışı sağlayan anlamına gelen türbojet adı verilmiştir. Şekil 1.13’te bir türbojet motoru şematik olarak gösterilmiştir. Türbojet motoru İkinci Dünya Savaşından sonra 1970’li yıllara kadar yüksek hızlı uçuşlar yapacak uçakların güç kaynağı olmuştur. Ancak yüksek yakıt sarfiyatı nedeniyle ve aynı görevi daha az yakıt sarfiyatı ile yerine getirebilecek türbofan motorun geliştirilmesi sonucunda 1970’li yıllardan bu yana kullanımı terk edilmiştir.

Türboprop motor 500 kilometre/saat civarındaki hızlarda uçması istenen, büyük güç gerektiren sivil ve askeri taşımacılık uçaklarında özellikle de 500 kilometreye kadar olan uçuş mesafelerinde yakıt sarfiyatı bakımından ekonomikliği nedeniyle en uygun itme sistemi çözümü olarak kullanılmaktadır

Uçak
Uçak havadan ağır, motor gücüyle seyreden, uçuş sırasında havanın kanatları üzerindeki dinamik reaksiyonundan destek alan sabit kanatlı hava aracıdır.
Uçağın Ana Elemanları
Uçağın başlıca elemanları gövde, kanat, motor, kuyruk (yatay ve dikey), iniş takımları ve kumanda yüzeyleridir.

Orville ve Wilbur Wright kardeşler 17 Aralık 1903’te havadan ağır ve motorlu ilk hava aracını uçurmayı başardılar

Balon ve Hava gemisi havadan hafif olan hava araçlarına birer örnektir. Diğerleri havadan ağır olan hava araçlarıdır.

Yukarıdaki ifadelerden hepsi doğrudur.

Türboprop motor 500 kilometre/saat civarındaki hızlarda uçması istenen, büyük güç
gerektiren sivil ve askeri taşımacılık uçaklarında özellikle de 500 kilometreye kadar olan
uçuş mesafelerinde yakıt sarfiyatı bakımından ekonomikliği nedeniyle en uygun itme sistemi çözümü olarak kullanılmaktadır.

Uçağın başlıca elemanları gövde, kanat, motor, kuyruk (yatay ve dikey), iniş takımları ve kumanda yüzeyleridir.

A400M uçağı hariç diğerleri günümüzde havayolu işletmeleri tarafından kullanılan belli başlı yolcu uçağı tipleridir.

A380 uçağı  standart 550, azami 850 yolcu kapasitesine sahip, iki katlı yolcu kabini bulunan, 4 türbofan motorlu bir yolcu uçağıdır.

Orman yangınlarının ve büyük yangınların söndürülmesi amacıyla kullanılan amfibik bir uçak olan Bombardier CL-415 gösterilmektedir.

Başlıca döner kanatlı hava aracı türleri helikopter, otocayro ve cayrodin’dir

Helikopter Türk sivil havacılık mevzuatında belli bir piste ihtiyaç göstermeksizin karada ve denizde bir noktaya inen kalkan, motor gücü ile seyreden, havadan ağır hava aracı olarak tanımlanmaktadır.