HAVACILIĞA GİRİŞ - Deneme Sınavı - 14

Tarifeli yolcu taşımacılığına hizmet veren ve yıllık 50.000 ile 1.000.000 arasında yolcu kapasitesine sahip havaalanları ise ticari hizmet veren havaalanları olarak adlandırılmaktadır.

Genel havacılık havaalanları özellikle iş ve özel amaçlı uçuş operasyonları için kullanılan ve yılda 2.500’den az yolcuya hizmet veren havaalanlarıdır.

Havaalanında özellikle hava tarafında kalan pek çok tesis havaalanı referans kodu esas alınarak planlanır, tasarlanır ve işletilir.

Uluslararası Sivil Havacılık Teşkilatı dünyadaki her havaalanına dört harften oluşan ve konum göstergesi adı verilen bir kod verir. Havaalanı konum göstergesine çoğunlukla ICAO havaalanı kodu da denilmektedir.

Uluslararası Hava Taşıma Birliği (IATA-International Air Transport Association) da her havaalanına üç harften oluşan bir kod vermiştir. IATA havaalanı kodlarında da sadece İngiliz alfabesinin harfleri kullanılır.

Havaalanlarının hava tarafı doğrudan uçak operasyonlarının gerçekleştiği; pist, apron ve taksi yolu sisteminden oluşur. Üçüne bir arada PAT sahası da denilir.

Yolcu indirme ve bekleme alanları, bilet kontuarları, bagaj işleme alanları, restoranlar, alışveriş alanları, araba kiralama büroları ve bunun gibi yerleri içinde bulunduran terminal binaları kara tarafını oluşturur.

Hava tarafı tesisleri, uçakların üzerinde operasyonlarını gerçekleştirdiği alanlardır. Pistler, taksi yolları, hangar, yolcuların indirilip bindirildiği ve uçakların park ettiği apron ve kapılardan meydana gelmektedir.

Pist veya pistlerin konumunu etkileyen faktörler şunlardır:
a. Hava koşulları, hakim rüzgâr ve yan rüzgâr,
b. Yaklaşma ve pas geçme hatlarındaki arazinin yapısı, coğrafi koşullar,
c. Havaalanı trafik durumu ve yoğunluğu,
d. Havaalanını kullanacak uçak karması,
e. Havaalanı çevresindeki kısıtlamalar, gürültü etkileri, değişmez yerleşim birimleri
göz önünde bulundurularak pist veya pistler konumlandırılır.

Uzak mesafeli paralel pistler: Aralarındaki mesafe en az 4300 feet olan pistlerdir. Bu tip pistlerde, IFR şartlarda aynı anda her iki pist de iniş ve kalkış için kullanılabilir.

Paris Sözleşmesi: I. Dünya Savaşı sonundaki Paris Barış Konferansında, savaşta yenilen Almanya’ya ticari havacılık alanında verilecek izinlerin sınırlarını belirlemek amacıyla Müttefikler Arası Havacılık Komisyonu kurulmuştu. Bu komisyonun barış zamanlarında uygulanabilecek uluslararası hava seyrüseferine dair bir Sözleşme hazırlaması da istendi. Resmi adı “Hava Seyrüseferinin Düzenlenmesine Dair Anlaşma” olan Paris Sözleşmesi 13 Ekim 1919 tarihinde 27 devlet tarafından imzalanmıştır.

Montreal Sözleşmesi: Resmî başlığı Hava Yoluyla Uluslararası Taşımacılığa İlişkin Belirli Kuralların Birleştirilmesine Dair Sözleşme olan Montreal Sözleşmesi 28 Mayıs 1999’da imzalanmış ve 4 Kasım 2003 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Sözleşmeyi bu ünitenin yazım tarihine kadar 113 ülke kabul etmiştir. Türkiye 2 Nisan 2009 tarih ve 5866 sayılı Kanun ile sözleşmenin onaylanmasını uygun bulmuştur. Bunun üzerine Bakanlar Kurulunca 13 Eylül 2010 tarihinde 2010/895 karar sayısıyla onaylanan sözleşme, 1 Ekim 2010 tarih ve 27716 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanmıştır. Sözleşmenin Türkiye’de yürürlüğe giriş tarihi 26 Mart 2011’dir. Montreal Sözleşmesi Varşova Sözleşmesinin yerini almıştır.

Ek 13: Hava Aracı Kaza ve Olaylarının İncelenmesi Hava aracı kazalarını bildirme, inceleme ve raporlama yöntemlerinde eşgüdüm sağlanmasına ilişkin düzenlemeler bu ekte yer almaktadır. İlk baskısı 1951 yılında yapılan ekin günümüzde 2010 yılında yapılan 10. Baskısı yürürlüktedir.

Ek 1: Personel Lisansları Tüm sivil havacılık personelinin (pilot, hava trafik kontrolörü, teknisyen vb.) lisanslandırılma koşulları bu ekte yer almaktadır. Ek ilk baskısı 1948 yılında yapılmıştır. Günümüzde 2011 yılı Temmuz ayında yayınlanan 11. Baskısı yürürlüktedir.

Uluslararası Sivil Havacılık Teşkilatı (ICAO): ICAO sivil havacılık faaliyetlerini en geniş anlamda düzenleyen uluslararası kuruluştur. Günümüzde ülkeler yapmış oldukları düzenleme ve faaliyetlerde ICAO’nun belirlemiş olduğu standart ve düzenlemeleri kullanmaktadır. Sivil havacılık otoritelerinin kuruluşunda, sivil havacılık faaliyetlerinde yapılacak bütün düzenleme ve denetlemelerde ülkeler öncelikle ICAO tarafından belirlenen düzenlemelere uymak zorundadır. ICAO’nun yaptığı düzenlemelerin bir kısmı zorunluluk bir kısmı ise tavsiye niteliği taşımaktadır.

EUROCONTROL’e dâhil olan faaliyetlerin toplandığı merkezler şunlardır: a. Hava Trafik Kontrol Merkezi (Maastricht, Hollanda) b. Deney Merkezi (Brétigny-sur-Orge, Fransa) c. Merkezî Yol Ücretleri Ofisi (Brüksel, Belçika) d. Merkezî Akış Yönetimi Birimi (Brüksel, Belçika) e. Hava Seyrüsefer Hizmetleri Enstitüsü (Lüksemburg) f. Merkez Büro (Brüksel, Belçika).

EASA’nın kurulmasına 15 Temmuz 2002 tarihinde karar verilmiştir. Ajans faaliyetlerine 28 Eylül 2003 tarihinde başlamıştır. EASA’nın üye sayısı 32’dir. Bu üyelerden AB üyesi olmayan İzlanda, Liechtenstein, Norveç ve İsviçre’nin toplantılarda oy hakkı bulunmamaktadır. EASA sadece AB üyelerinin üye olabileceği bir ajans niteliğindedir. EASA’nın merkezi Almanya Köln’dedir.

20 Mayıs 1933 tarihinde Millî Savunma Bakanlığına bağlı olarak Devlet Hava Yolları İşletmesi 5 uçaklık bir filoyla kurulmuştur. İşletme uzun yıllar hem havayolu işletmeciliği hem de havaalanı işletmeciliği faaliyetlerini yürütmüştür. II. Dünya Savaşı sonrasında sivil havacılık faaliyetlerinin düzenlenmesi ve uluslararası kurumların oluşturulması faaliyetleri dünyada hız kazanmıştır. Bu bağlamda ülkemizin ulusal çıkarlarının korunması ve uluslararası faaliyetlerin düzenli bir şekilde yürütülmesi için 1954 yılında Ulaştırma Bakanlığı bünyesinde Sivil Havacılık Dairesi Başkanlığı kurulmuştur. Devlet Hava Yolları İşletmesi 1955 yılında çıkarılan 6623 sayılı Kanun’la Türk Hava Yolları Anonim Ortaklığı adını almıştır. Havaalanlarının işletimi, yer hizmetleri, hava trafik kontrol ve havacılık haberleşmesi işlevleri 1956 yılında 6686 Sayılı Kanun ile DHMİ’ne verilmiştir. Böylelikle Türk Hava Yolları (THY) ülkemizin iç ve dış hatlarda havayolu hizmeti sunan taşıyıcısı olmuştur.

2920 Sayılı Türk Sivil Havacılık Kanunu

Kanun’un birinci kısmında amaç, kapsam ve tanımlara yer verilmiştir. İkinci kısmı Türk hava egemenliği hükümleri, sivil hava aracı kazaları, ticari hava işletmeleri, havaalanları ve tesisleri, hava araçları ve sicillerin tutulması, hava araçlarına ilişkin uçuş kuralları, sivil havacılık personeli ana başlıkları altında hava seyrüseferinin genel hükümlerini belirtmektedir. Üçüncü kısmı ise iç hat taşıma sözleşmesi, hava araçları kullanma sözleşmeleri ana başlıkları altında havayolu taşımalarının hükümlerini ortaya koymaktadır. Dördüncü kısımda sorumluluk hâlleri ve üçüncü kişilere karşı sorumluluk ana başlıklarıyla taşıma sözleşmesinden doğan sorumluluklara dair esaslar konmaktadır. Beşinci kısımda ceza hükümleri, altıncı kısımda çeşitli hükümler ve yedinci kısımda yürürlük ve yürütme hükümleri yer almaktadır

SHGM’nin kurallar ve standartlar koymak görevi ve yetkisi kapsamında çıkardığı yönetmeliklerden bazıları şunlardır:

• SHY-1 Uçak Pilotu Lisans Yönetmeliği

• SHY-6A Ticari Hava Taşıma İşletmeleri Yönetmeliği

• SHY-6B Genel Havacılık Yönetmeliği

• SHY-14A Hava Alanı Yapım, İşletim ve Sertifikalandırma Yönetmeliği • SHY-21 Hava Aracı ve İlgili Ürün, Parça ve Cihazın Uçuşa Elverişlilik ve Çevresel Sertifikasyonu Yönetmeliği