HAVACILIĞA GİRİŞ - Deneme Sınavı - 5

Hava Ulaştırma Birliği' nin MSG-3 dokümanına göre bozulma durumunda emniyet ve güvenirliği temin ederek tasarım seviyesini referans alarak bakım yapmak düzeltici bakım olarak adlandırılır. Doğru cevap D' dir.

ICAO Ek-6, hava aracının bakım sorumluluğunu havayolu işletmesine yükler. Ayrıca bunların kontrolü, uçuştan önce yapılmak üzere kaptan pilot sorumluluğundadır. Doğru cevap B' dir.

Havayolu işletmelerinin üstlenmesi gereken birçok gider kalemi vardır. Bunlardan en önemlisi yaklaşık %40' lık orana sahip olan yakıt maliyetidir. Doğru cevap A' dır.

Balık ve benzeri şekilde canlı hayvan taşıyan havayolu işletmelerinin yapısal bakım maliyetlerinin artışı söz konusu uçuş operasyonlarına ilişkindir. Doğru cevap C' dir.

Tarife (dispeç) güvenilirliği hava araçlarının uçuşa elverişli bir şekilde tutulmasını ifade eder. Bir işletmenin bakımlarını aksatmasından dolayı uçuşa elverişliliği kaybetmesi tarife güvenilirliğine büyük zarar verir. Doğru cevap C' dir.

Temelde, bir bakım kuruluşunun havaaracı ve komponentlerin işletilmesi, havacılık kuralları ve emniyet standartlarına riayet edilmesi, etkin bakım ile operasyon verimiliğini artırmak gibi birçok işlevi vardır. Fakat kabin ekibinin planlanması gibi görevler bakım kuruluşlarının görev sahalarından biri değildir. Doğru cevap D' dir.

Bakım işletmesinin büyüklüğünden bağımsız olarak birtakım temel birimlerin var olması gereklidir. Öbür yandan, seçenekler içerisindeki iç denetim bunlardan biri değildir. Doğru cevap B' dir.

Güvenilirlik bir nesnenin (bu nesne havacılık anlamında bir komponent, ekipman ya da bir sistemi temsil eder) karakteristik bir özelliğidir ve o nesnenin

yerine getirme olasılığıdır. Genelde İngilizce reliability kelimesinin baş harfi olan R harfi ile gösterilir. Nitel  açıdan bir nesnenin işlevsel kalma yeteneği olarak tanımlanabilir. Nicel anlamda ise güvenilirlik, belirli bir zaman aralığında herhangi bir operasyonel aksaklığın oluşmaması olasılığıdır. Doğru cevap A'dır.

Hava araçlarının yapısı ve sistemleri zaman içinde çevresel etkiler, korozyon, yorulma, aşınma gibi nedenlerden dolayı bozulmaya uğrarlar. Ancak tasarımın bir şekilde uçuşa elverişli bir durumda tutulması gerekir. Bakım; hava aracının bütünlüğünün ve performansının sürdürülmesi ya da yeniden kazandırılması için gerekli işlemlerdir. Bu işlemler hava aracının sertifikasyona uyumunun sağlanması için yapılan kontrol, tamir, yenileme,
koruma ve parça değiştirme işlemleridir. Doğru cevap E'dir.

Önleyici bakım, ekipmanın emniyetli ve güvenilir bir şekilde çalışmasını sağlamak için yapılan programlı (scheduled) bakım işlemleridir.

Önleyici bakım kavramı ile programlı bakım kavramı iç içe geçmiş iki kavramdır. Çünkü önleyici bakımlar belirli bir program çerçevesinde planlanırlar. İşletmenin uçuş harekat birimi ile koordineli bir şekilde planlandığından hava aracının yayınlanmış uçuş tarifesini aksatmazlar. Programlı bakımlar, rutin ve tekrarlı önleyici bakım faaliyetlerinden oluşurlar. Doğru cevap C'dir.

Düzeltici bakımlar herhangi bir programa göre yapılan işlemler değildir ve bu nedenle programsız bakım faaliyeti olarak nitelendirilirler. Düzeltici ya da programsız bakım gerektiren durumlar; yıldırım çarpması, sert iniş, türbülansta uçuş, ani motor durması, volkanik kül olan bir bölgede uçuş, yüksek şiddetli radyasyon bölgesine (HIRF: High Intensity Radiated Field) maruz kalma gibi anormal olaylar ya da acil gelen AD’lerdir.

Üs bakımını adından da anlaşılacağı üzere hangar, atölye ve destek faaliyetleri şeklinde üçe ayırmak mümkündür.

Hangar bakımı, hava aracı uçuş hattından ya da başka bir deyişle uçuş tarifesinden çıkarıldığında yapılır.

Atölye bakımı hava aracından sökülen komponentlerin (komple bir motor, bir pompa, bir gösterge vb.) tamir, yenileme ve test işlemlerini kapsar.

Destek işlemleri ise; planlama, iş kontrol, bakım kontrol, mühendislik, eğitim gibi normal iş aktivitelerini ve mutat idari işleri kapsamaktadır.

Doğru cevap E'dir.

Bakımın amacına ulaşılabilmesi için ne yapmak gereklidir? Bu sorunun cevabı Hava Ulaştırma Birliği (ATA: Air Transport Association) tarafından yayınlanmış MSG3 dokümanı tarafından şu şekilde verilmektedir:

1. Ekipmanın tasarımdan gelen emniyet ve güvenilirlik seviyelerine ulaşılmasını sağlamak (önleyici bakım),

2. Herhangi bir bozulma olduğunda emniyet ve güvenilirliği tasarım seviyesine geri getirmek (düzeltici bakım),
3. Tasarım güvenilirliğinin düşük olduğu saptanan parçalarda, tasarımın iyileştirilmesi için gerekli veriyi sağlamak (veri toplama, işleme, depolama),
4. Bunları yaparken maliyetleri minimumda tutmak.
Bazı kaynaklarda bu dört maddeye bir beşincisi eklenmektedir:
5. Tasarım seviyelerine ulaşılamadığında bakım programının ayarlanması ve optimizasyonu için gerekli verileri sağlamak.

Özetle; bir havayolu tarafından işletilen hava araçlarının yayınlanmış tarifelerini gerçekleştirebilmeleri için sürekli olarak uçuşa elverişli bir şekilde tutulmaları, güvenilirlik ve emniyetin tasarım seviyelerinde tutulması bakımın operasyonel bir gerekliliğidir. Doğru cevap D'dir.

Hava aracı bakımı maliyetli bir iştir. Bakım maliyetleri, havayolu işletme maliyetlerinin %10-20 (yüzde on- yüzde yirmi)’sini oluşturmaktadır. Bu orandaki değişikliğin sebebi, maliyetlerin hesaplanma yöntemi, toplam işletme maliyetleri ya da direkt işletme maliyetlerine oranlandığı, maliyetlere hava aracının edinim maliyetinin katılıp katılmaması, hava aracı yaşı ve büyüklüğü gibi etkenlerdir.

Bir bakım kuruluşu temelde aşağıdaki konularla ilgilenir:

Doğru cevap C'dir.

Hava aracı bakım kuruluşlarının faaliyetleri esnasında karşılaşacakları diğer ulusal havacılık mevzuatımız şu şekildedir:

Doğru cevap A'dır.

Bakım kuruluşlarının örgütsel yapısı; hizmet verilen hava araçlarının sayısı, çeşitliliği, yönetsel politikalar, bakım yetkisinin kapsamı gibi birçok etkene bağlı olarak değişim gösterebilmektedir. Ancak ister büyük, ister küçük olsun bir hava aracı bakım kuruluşunda birtakım temel bölümler bulunmalıdır. Bu bölümler kuruluşun büyüklüğüne göre bazen birleştirilebilir, bazen de daha fazla bölüme ayrılabilirler. Bu temel birimler şunlardır:

Doğru cevap E'dir.

MRO kısaltması bakım, tamir ve yenileme terimlerinin İngilizceleri olan Maintenance, Repair ve Overhaul kelimelerinin baş harflerini temsil etmektedir ve ülkemizde sivil havacılık sektöründe yaygın bir şekilde kullanılmaktadır.

psi, havacılıkta yaygın olarak kullanılan bir basınç birimidir ve 1 inç² ’lik alana düşen pound cinsinden kuvveti belirtir.

Verilen işlemlerin hepsi bakım çalışmaları arasındadır.