HAVAALANI YÖNETİMİ

Ülkemiz sivil havacılık faaliyetlerinin 1912 yılında, bugünkü İstanbul Atatürk Havalimanı civarında Sefaköy’de kurulan hangarlar ve iniş kalkış pistinin bulunduğu bir meydan ile başladığı kabul edilmektedir.

Türkiye’de, 14 Ekim 1983 tarihinde kabul edilen 2920 sayılı Türk Sivil Havacılık Kanunu’nun yürürlüğe girmesi ile monopol bir yapıda olan hava ulaştırma sektörüne yeni özel havayolu işletmelerinin girişine ve faaliyette bulunmasına imkân tanınmış ve sektör rekabete açılmıştır.

STOL havaalanı, kısa mesafede kalkış ve iniş (Short Take-off and Landing) imkânı sağlayan, bölgesel havayolu taşımacılığının gelişiminde önemli unsur olarak kabul edilen küçük havaalanlarıdır.

1960 yılında 700 bini aşan yolcu sayısı, 1970 yılına gelindiğinde 2,5 milyonun üzerine çıkmış, 1980 yılında ise 3,5 milyona yaklaşmıştır. Böylece 20 yılda %385’lik bir oransal artış gerçekleşmiştir.

Yer hizmetleri kapsamındaki istihdam, hava ulaştırma sektörünün doğrudan ekonomik etkilerine örnektir. Diğer seçenekler, dolaylı etkiler kapsamındadır.

Hava ulaştırma sektörünün katalizör ekonomik etkileri kapsamında, bir bölgede hava ulaştırma sektörünün yapılanması o bölgede var olan ve havacılığın başlamasına bağlı olarak o bölgede açılan yeni iş kolları ve sektörlerin büyümesine, verimliliklerinin artmasına yardımcı olmaktadır.

Hava ulaşımı sayesinde her zaman bulunamayan mevsimlik sebze ve meyvelere yılın her döneminde uygun fiyatlarla ulaşma imkanı, bölge halkının refahına katkı sağlar.

Havaalanlarında gerçekleştirilen faaliyetler sonucunda çevreye olan etkiler gürültü, hava kirliliği, su kirliliği, katı atık ile arazi kullanımı ve doğal hayat olmak üzere beş genel başlık altında sınıflandırılabilir. Uçak kazaları çevre kirliliğine yol açmakla beraber, en temel başlıklar arasında değildir.

Havaalanlarının fauna üzerine etkisi, çevrede yaşayan hayvanlar üzerine etkisini ifade eder.

Yer hizmet araçları, havaalanında uçağın yüklenmesi ve boşaltılması esnasında uçağa yer hizmeti vermek amacıyla kullanılır ve uçak çekicilerini, motor çalıştırma ünitesini, yükleyicileri, bagaj arabalarını, iklimlendirme ünitelerini, kargo taşıma araçlarını, bagaj yükleme bantlarını, hizmet araçlarını, otobüsleri, arabaları, kamyonetleri, kar küreyicileri ve süpürme araçlarını kapsar.

17 Aralık 1903 tarihinde, Orville ve Wilbur Wright kardeşlerin Kuzey Caroline, Amerika Birleşik Devletleri’nde (ABD) gerçekleştirdikleri ilk başarılı motorlu uçuşu, havacılığın başlangıç noktası olarak kabul edilmektedir. Henry Farman, dünyada ilk açık arazi ve ilk şehirlerarası uçuşu gerçekleştirmiştir. İlk zeplin uçuşu Ferdinand von Zeppelin tarafından yapılmıştır. Jacques ve Joseph Montgolfier kardeşler, ilk sıcak hava balonunu uçurmuşlardır.  Hazerfen Ahmet Çelebi ise kendi yaptığı kanatlarla Galata’dan Üsküdar’a uçmuştur. Doğru cevap A şıkkıdır.

Türkiye’de, 14 Ekim 1983 tarihinde kabul edilen 2920 sayılı Türk Sivil Havacılık Kanunu’nun yürürlüğe girmesi ile monopol bir yapıda olan hava ulaştırma sektörüne yeni özel havayolu işletmelerinin girişine ve faaliyette bulunmasına imkân tanınmış, sektör rekabete açılmıştır. Doğru cevap E şıkkıdır.

Havaalanlarının ticarileşmesinde, bir kamu teşebbüsünden ticari bir işletmeye dönüşümü ve ticari kurallara uygun bir yönetim felsefesinin benimsenmesinde serbestleşme hareketinin payı yüksektir. Havaalanları yapımı, yönetimine özel sermayenin ve yeni yatırımcıların katılımı, yalnızca gerekli finansal kaynakları sağlamakla kalmamış, havacılık dışı faaliyetlerde yeni iş alanlarının gelişimine ve mevcut etkinliğin artmasına yol açacak yeni bilgi birikimini de beraberinde getirmiştir. Doğru cevap B şıkkıdır.

STOL havaalanı, kısa mesafede kalkış ve iniş (Short Take-off and Landing) imkânı sağlayan, bölgesel havayolu taşımacılığının gelişiminde önemli bir unsur olarak kabul edilen küçük havaalanlarına verilen isimdir. Doğru cevap C şıkkıdır.

Kent ve havaalanının mekânsal olarak ortak bir zemine oturduğu, çok kanallı ulaşımla bütünleştiği ve çevresindeki yerleşim alanlarına ekonomik, sosyal ve çevresel açıdan katkıları ile bölgenin stratejik gelişimi ve planlamasını da etkileyen yapılanma havaalanı kentleri olarak isimlendirilmektedir. 2000 yılında Kasarda ve Lindsay tarafından ortaya atılan bu kavram ‘aero:hava’ ve ‘tropolis:büyük şehir’ kelimelerinin bir araya gelmesinden türemiştir. Doğru cevap A şıkkıdır.

Hava ulaştırma faaliyetlerinin yerine getirilmesinde destekleyici rol oynayan iş kolları dolaylı ekonomik etki yaratmaktadır. Bu grup, havaalanı ve diğer ek tesisleri yapan inşaat firmaları, yakıt ikmal ve her türlü mal tedarikçileri ile bilgi teknolojileri, çağrı merkezleri, muhasebe gibi geniş bir hizmet sektörü faaliyetleri sonucu ortaya çıkan istihdam ve gelir etkilerini içermektedir. Diğer hizmetler ise doğrudan ekonomik etki yaratırlar. Doğru cevap B şıkkıdır.

Havayolu, havaalanı, yer hizmetleri, havaaracı bakım, hava trafik kontrol hizmetleri ile havayolu işletmelerine havaaracı ve yedek parça satan üretici firmaların faaliyetleri sonucu yaratılan istihdam ve gelir seviyesi doğrudan ekonomik etki yaratmaktadır. Diğer hizmetler ise dolaylı olarak ekonomik etki yaratırlar. Doğru cevap B şıkkıdır.

Hava ulaştırma sektöründe doğrudan ve dolaylı olarak istihdam edilen iş gücünün ihtiyaçları doğrultusunda sağlık, eğitim, eğlence gibi alanlarda gerçekleştirilen satın almalar sonucu yaratılan ekonomik etkilerine uyarılmış (çarpan) etkisi adı verilir. Doğru cevap C şıkkıdır.

Arazi kullanımı ve doğal hayata ve flora ve faunaya etkisi havaalanlarının çevresel etkileri arasında değerlendirilir. Sürdürülebilir kalkınmaya etkisi, uluslararası turizmi destekleyerek, yaygınlaşmasına yardımcı olup dünya genelinde yeni iş imkânları yaratılmasına, ülkelerin vergi gelirlerinin artmasına yardımcı olmaktadır. Hava ulaşımı sayesinde her zaman bulunamayan mevsimlik sebze ve meyvelere yılın her döneminde uygun fiyatlarla ulaşma mümkün olabilmesi sosyal etkileri kapsamında ele alınan havaalanlarının bölge halkının refahına etkisidir. Doğru cevap C şıkkıdır.

Verimlilik havaalanlarının katalitik ekonomik etkileri arasında yer alırken, bölge halkının refahına katkı, sürdürülebilir kalkınma, uzak bölgelere ulaşım sosyal etkileri arasında yer almaktadır. Arazi kullanımı ve doğal hayat; havaalanı arazi seçimi, çevresel etkilerin azaltılması konusunda en önemli faktördür. Sözgelimi, havaalanı sulak alanların yakınlarına inşa edildiğinde su kirliliğine, yerleşim alanlarına yakın inşa edildiğinde ise gürültü ve hava kirliliğine olan etkileri artmaktadır. Doğru cevap A şıkkıdır.