HAVAALANI YÖNETİMİ

Havayolları tarafından üs (hub) olarak kullanılan havalimanları birincil merkezli havalimanlarıdır.

Ağ uyumluluğu, pazarlama desteği, slot mevcudiyeti ve havaalanı ücretleri havayollarının tercihlerini etkileyen faktörlerdir. Yolcu için uçuş sıklığı etkili bir faktördür.

Havaalanına erişim kolaylığı ve uçuş saatlerinin uygunluğu yolcular açısından etkili faktörlerdir.

Havayolu işletmeleri ile birlikte yolcular, ziyaretçiler, çalışanlar vb. havalimanı ürününün muhatabıdır.

Kullanım hakkı gelirleri terminal binasındaki iş yerlerinin kiralanması sonucu elde edilen gelir olarak tanımlanmaktadır.

Havalimanında bulunan pist sayısı havayolu işletmelerinin havalimanı seçimindeki kriterleri arasında yer almamaktadır.

Yolcuların yaş ortalaması dışındaki tüm unsurlar yolcu trafiğinin özellikleri kapsamında geliri etkileyebilmektedir.

Değişik ülkelerden insanların alışveriş alışkanlıkları farklı olduğu gibi, havaalanlarında tercih ettikleri ürünler ve hizmetler de değişiklik göstermektedir” ifadesi ile Yolcu milliyeti ve kültürel faktörlere dikkat çekilmektedir.

Günümüzde devletler, yüksek yatırım ve işletim maliyetlerini üstlenmek yerine, havaalanlarını kendi kendilerine yetebilen birer işletmeye dönüştürmeye başlamışlardır. Bundan sonra havaalanları ticari bakış açısıyla yönetilmeye başlanmıştır. Ticarileşme, havaalanı endüstrisindeki ilk ve belki de en büyük dönüşüm hamlesidir. Ticarileşme ile birlikte, havaalanı endüstrisine karşı tüm bakış açıları değişmiş ve havaalanı endüstrisi, özel yatırımcıların dikkatini çeken bir endüstri haline gelmeye başlamıştır.

Örgütlerde genel olarak strateji geliştirmenin temel basamakları vardır. İlk olarak, örgütlerin misyon ve vizyonunun belirlemesi gerekmektedir. Sonra, çevre analizi ile birlikte diğer örgütsel amaç ve hedefler ortaya konulur. Bugünkü durumun da belirlenmesiyle birlikte amaç ve hedefler ile bugün aradaki fark, strateji belirleyicilerinin gerçekleştirmek istediklerini belirtir.

Bir işletmede strateji geliştirme süreci, eğer tanımlanmamışsa işletme misyon ve vizyonunu ortaya koymasıyla başlar. Misyon ve vizyon, işletmeye bir yön çizerek o doğrultuda gitmesine olanak sağlar. Misyon kısaca, bir işletmenin varlık sebebini; vizyon ise gelecekte olunması istenen yeri tarif eder. Misyon ve vizyon cümleleri strateji geliştiricilerin stratejilerine yön vermesi, o örgütün yaşam felsefesini ve hareket noktasını göstermesi açısından önemlidir.

SWOT analizi, kısaca bir işletmenin Güçlü ve Zayıf yanları ile pazardaki Fırsat ve Tehditlerin değerlendirilmesinde kullanılan bir planlama ve strateji geliştirme aracıdır. Türkçe karşılığı GZFT analizi olan bu analiz yöntemine göre, bir işletme strateji geliştirmeden önce kendisinin güçlü ve zayıf yönlerini ve bunlarla birlikte dış çevredeki fırsatları ve tehditleri analiz ederek bugünkü durumunu ortaya koymuş olur.

Bir işletmenin sağladığı ürün ve hizmetlerin alternatiflerinin bulunması ve müşterilerin tercihini ikame ürünler tarafında kullanmaları işletmeler için risk oluşturmaktadır. Hava taşımacılığı uzak mesafeler için alternatifi olmayan bir taşımacılık modudur. Ancak kısa içerisinde ve bölgesel coğrafya içerisinde kısa mesafeli yolculuk yapacaklar için hızlı trenler ve karayolu ulaşımı önemli bir alternatif olarak karşımıza çıkmaktadır.

Havaalanlarının sunduğu temel hizmet, yolcuların ve hava araçlarının hava ve kara ulaşım modları arasında emniyetli bir şekilde geçişlerinin sağlanmasıdır. Günümüzde havaalanları temel operasyonel hizmetlerin yanında, tüm müşterilerinin istek ve gereksinimlerini karşılayan daha birçok karmaşık hizmetler sunmaktadır.

Havaalanı ücretleri havayolu işletmelerinin havaalanı seçimini etkileyen faktörlerden biridir. Bilet fiyatı, uçuş sıklığı, araba park mevcudiyeti, havaalanı erişim maliyeti ise yolcuların havaalanı seçimlerini etkileyen faktörler arasında yer alır.

Havacılık dışı gelirler büyük oranda kullanım hakkı gelirleri, araç parkı, araç kiralama, yer tahsisi, sinema ve film çekimleri ve reklam gelirlerinden oluşmaktadır. Havacılık gelirleri ise doğrudan uçak operasyonu ile yolcu ve kargo işlemlerinden elde edilmektedir. İniş, yolcu, körük ve hizmet ücretleri bu kapsamda yer alır.

Havaalanında vergili-vergisiz her türlü mağazanın faaliyetlerini kârlı bir şekilde sürdürmesinde en önemli değişken toplam yolcu hacmidir. Yolcu trafiğinin hacmi dışında havaalanlarının gelirini belirleyen diğer faktörlerin başında uluslararası-iç hat yolcu oranı, yolcu milliyeti ve kültürel faktörler, trafikteki zirvelerin sayısı ve yoğunluğu ile iş amaçlı-eğlence amaçlı yolcu oranı gelmektedir.

Mağazaların sattıkları ürünlerin kalite ve fiyat açısından cazip olmaları, küresel ölçüde marka olarak bilinirliği, mağazaların tasarımı, personelin donanımlı olması gibi birçok değişken satış miktarını etkilemektedir. Bu kapsamda mağaza iç tasarımı, hizmet sunum biçimi, ürün çeşitliliği ve ürün fiyatı, havayolu mağazalarının doğrudan satış miktarını etkileyen faktörler arasında yer alır. Havaalanı ücretleri ise havayolu işletmelerinin havaalanı seçimini etkileyen faktörler arasında yer alır.

Zaman içerisinde, biri diğerini de etkileyecek şekilde yaşanan bu değişim süreci, ticarileşme, özelleştirme ve uluslararasılaşma olarak üç kısımdan oluşmaktadır.

Önceleri havaalanlarının birer kamu teşebbüsü olarak inşa edilmeleri ve işletilmeleri o zamanın şartlarına göre gerekli ve olağan bir durumdu.