HAVAALANI YÖNETİMİ

Örgütlerde genel olarak strateji geliştirmenin temel basamakları vardır. İlk olarak, örgütlerin misyon ve vizyonun belirlenmesi gerekmektedir. Sonra, çevre analizi ile birlikte diğer örgütsel amaç ve hedefler ortaya konmaktadır. Doğru cevap C'dir.

İşletmelerin iç unsurlarının analizi neticesinde işletmeye avantaj sağlayabilecek alanlar işletmelerin güçlü yanları olarak görülmektedir. Bunlar işletmelerin varlıklarından kaynaklanabileceği gibi yeteneklerinden de kaynaklanabilmektedir. Havaalanı işletmelerinin güçlü yanlarına büyük havayollarının merkez üssü olmak, örnek olarak verilebilir. Doğru cevap E'dir.

Bir işletmenin sağladığı ürün ve hizmetlerin alternatiflerinin bulunması ve müşterilerin tercihini ikame ürünler tarafında kullanmaları işletmeler için risk oluşturmaktadır. Hava taşımacılığı uzak mesafeler için alternatifi olmayan bir taşımacılık modudur. Ancak kıta içerisinde ve bölgesel coğrafya içerisinde kısa mesafeli yolculuk yapacaklar için hızlı trenler ve karayolu ulaşımı önemli bir alternatif olarak karşımıza çıkmaktadır ve havaalanı talebi için risk oluşturmaktadır.  Doğru cevap A’dır.

Porter tarafından önerilen modele göre, işletmeler maliyetlerini rakiplerine göre daha düşük tutmak ya da sunmakta olduğu ürün ya da hizmetlerini rakiplerinden farklılaştırmak yoluyla rekabet avantajı elde edebilirler. Doğru cevap D’dir.

Küçük havaalanları  bölgesel havaalanı grubunda yer almaktadır. Bölgesel havaalanları, bulundukları bölgenin küresel uçuş ağına bağlanabilmesi için tek çıkış noktası olduklarından oldukça önemlidirler. Gün içerisinde birincil merkez havaalanlarına ve noktadan noktaya uçuşları mevcuttur. Genellikle trafik hacimleri düşüktür. Ancak bazı büyük şehirlerin içinde kalan şehir havaalanları, gerek genel havacılık gerekse de küçük bölgesel uçaklar tarafından kullandıklarından, yeterli miktarda uçak ve yolcu trafiğine sahiptirler. Doğru cevap A'dır.

Havayolu işletmelerinin havaalanı seçimini etkileyen faktörleri su şekilde sıralayabiliriz: Havaalanının kapsama erişim alanı ve potansiyel talep,slot mevcudiyeti, rekabet, ağ uyumluluğu, havaalanı ücretleri, diğer havaalanı masrafları örneğin yakıt ve yer hizmetleri, pazarlama desteği, ticari tesislerinin çeşitliliği ve kalitesi, transfer bağlantıları kolaylığı ve bakım tesisleri olarak sıralanmaktadır. Doğru cevap E'dir.

Ticari bakış açısıyla yönetilen havaalanları için en önemli müşteri grubu yolculardır. Yolcular, gelen yolcu, giden yolcu ve transit yolcular olarak üç bölüme ayrılabilir. Her bir yolcu bölümünün havaalanı için taşıdıkları değer de birbirinden farklıdır. Doğru cevap A'dır.

Havacılık dışı gelirler büyük oranda şunlardan oluşmaktadır: Kullanım hakkı gelirleri, araç parkı, Araç kiralama, yer tahsisi, sinema ve film çekimleri,  reklam gelirleri olarak sıralanmaktadır.  Doğru cevap B'dir.

Misyon ve vizyon, işletmeye bir yön çizerek o doğrultuda gitmesine olanak sağlarlar. Misyon kısaca, bir işletmenin varlık sebebini; vizyon ise gelecekte olunması istenen yeri tarif eder. Doğru cevap A’dır.

HAVAALANLARININ TİCARİLEŞMESİ
Önceleri havaalanlarının birer kamu teşebbüsü olarak inşa edilmeleri ve işletilmeleri
o zamanın şartlarına göre gerekli ve olağan bir durumdu. Bunun sebebi, büyük altyapı
yatırımı gerektiren projeler olmaları, yüksek işletim maliyetlerine sahip olmaları ve bulundukları bölgenin ve hatta ülkenin ulaşımı için önem taşımalarıdır. Diğer bir deyişle
havaalanları, topluma hizmet vermek amacıyla devlet kontrolünde ve devlet politikaları
gereği inşa edildiler ve işletildiler. Yeni bir pist ve terminal binası yapımı gibi ek yatırım
maliyetleri de uzun yıllar boyunca kamu tarafından sağlanmaktaydı.

Misyon bir işletmenin varlık sebebini; vizyon ise gelecekte olunması istenen yeri tarif eder.

İşletme dış ve iç çevresinin analizinde en çok kullanılan yöntemlerden birisi GZFT
analizidir. GZFT analizi, kısaca bir işletmenin Güçlü ve Zayıf yanları ile pazardaki Fırsat
ve Tehditlerin değerlendirilmesinde kullanılan bir planlama ve strateji geliştirme aracıdır.
Yöntemin, İngilizce ismi olan SWOT (Strengths, Weaknesses, Opportunities and Threats) Analizi olarak da anıldığına şahit olabilirsiniz. Buna göre, bir işletme strateji geliştirmeden önce kendisinin güçlü ve zayıf yönlerini ve bunlarla birlikte dış çevredeki fırsatları
ve tehditleri analiz ederek bugünkü durumunu ortaya koymuş olur.

Ayrıca, bir işletme strateji geliştirirken, faaliyet gösterdiği endüstrideki var olan dinamikleri ve eğilimleri incelemelidir. Endüstri yapısının analizi için yaygın olarak kullanılan model Michael Porter tarafından geliştirilen “beş güç faktörü” analizidir. Buna göre,bir işletmenin endüstrideki rekabet gücünü ve endüstrinin yapısını belirleyen beş güç faktörü bulunmaktadır. Bunlar Şekil 5.1’de de görüldüğü üzere, işletmeler arası rekabetin şiddeti, alıcıların gücü, tedarikçilerin gücü, ikame ürünler ve yeni rakiplerin pazara girme potansiyelidir.

Sayfa 121 şekil 5.2

Havaalanları stratejik konumlama sonucu kendilerine değer yaratacak iş modellerini
ortaya koymak durumundadırlar. Bunun için hedef müşterilerini, bu müşterilere sunulacak hizmetlerin neler olduğunu ve ne şekilde sunulacağını öncelikle belirlemesi gerekmektedir.
İş modeli ile uyumlu faaliyet ve üretim alanları belirlendikten sonra, bunların hangilerinin havaalanı tarafından gerçekleştirileceğine ve hangilerinin dış kaynak kullanımı (outsourcing) yoluyla temin edileceğine karar verilmelidir. Bazı havaalanları için yer hizmetleri ve mühendislik gibi hizmetlerin konularında uzman işletmelere devredilmesi, bu hizmetlerin daha etkin ve verimli şekilde gerçekleştirilebilmesini sağlayabilmektedir. Bu amaçla ticari stratejiyi benimseyen bazı havaalanlarının, geleneksel olarak benimsenen “tam-hizmet” (full-service) prensibinden vazgeçerek, bu hizmetlerden kendileri için daha az kârlı olanlarını dış kaynak kullanımı yoluyla temin etmeye yöneldikleri görülmektedirler.

Güçlü Yanlar: İşletmelerin iç çevre unsurlarının analizi neticesinde işletmeye avantaj
sağlayabilecek alanlar işletmelerin güçlü yanları olarak görülür. Bunlar işletmenin sahip
olduğu varlıklardan kaynaklanabileceği gibi, işletmenin yeteneklerinden de kaynaklanabilir. İşletmelerin güçlü yanlarının belirlenerek bunların işletmeleri gelecekte daha iyi bir yere getirmek için kullanılmaları gerekmektedir. İşletmeler, güçlü yanlarının farkında olmaları kadar, güçlü yanlarının sayısını da artırmaya çalışmalıdırlar. Havaalanı işletmelerinin güçlü yanlarına örnek olarak büyük havayollarının merkez üssü olmak, önemli bir uluslararası düğüm noktası olmak, havacılık dışı gelirlerde lider olmak ve önemli maliyet avantajlarına sahip olmak gibi özellikler olabilir.

Pazarlama, geleneksel olarak, bir alışveriş süreci içinde yer alan, müşteri veya tüketici
gereksinim ve beklentilerini belirlemeye ve karşılamaya yönelik tüm faaliyetler olarak tanımlanabilir

Havayolu işletmelerinin havaalanı seçimini etkileyen faktörleri şu şekilde sıralayabiliriz:
• Havaalanının kapsamaerişim alanı ve potansiyel talep,
• Slot mevcudiyeti,
• Rekabet,
• Ağ uyumluluğu,
• Havaalanı ücretleri,
• Diğer havaalanı masraĘarı örneğin yakıt ve yer hizmetleri
• Pazarlama desteği,
• Ticari tesislerinin çeşitliliği ve kalitesi,
• Transfer bağlantıları kolaylığı ve
• Bakım tesisleri

Kullanım haklarının verilmesi de çeşitli yöntemlerle olabilir. Bunlardan en yaygın olanı yıllık belirli bir ücret ve buna ek olarak aylık satışların belirli bir yüzdesinin havaalanına ödenmesi şeklinde olan, kullanım hakkı diğer bir deyişle imtiyaz sözleşmeleridir.
Ödenecek yıllık ücret ve satışlar üzerinden alınacak yüzde, havaalanından havaalanına ve işin hacmine göre değişkenlik göstermektedir. Bu sözleşmelerin süresi de genellikle 5 yılcivarında olmaktadır.
Diğer bir yöntem de çoğunlukla araç park yerleri için kullanılan yönetim sözleşmeleridir. Buna göre işletmeciye, her ay olmak üzere havaalanı tarafından belirli standartların
sağlanması karşılığında bir ücret ödenmekte ve işletmeci tarafından havaalanı adına araç park yerleri işletilmektedir.
Üçüncü yöntem ise havaalanlarının bazı ticari faaliyetleri, alanında uzman olan işletmelerle ortak olarak işletmesidir. Buna göre, her iki ortağın da yararlanabileceği bir
şekilde ortak kurulan üçüncü bir şirket tarafından ticari tesisler işletilmektedir.
Bu yöntemler arasında en çok tercih edilen yöntem, kullanım haklarının ihale yoluyla
verilmesidir. Böylece havaalanları hem yeni fikirlerden ve yeni işletmelerden haberdar
olabilmekte hem de ihale sonucu elde edeceği gelirleri artırabilmektedir

Ticarileşme havaalanı endüstrisindeki ilk ve belki de en büyük dönüşüm hamlesidir.