HAVAALANI YÖNETİMİ

Kira Gelirleri; havayolu şirketlerine, yer hizmeti şirketlerine, uçak sanayi şirketleri ve ikram (catering) hizmetleri veren işletmelere kiralanan ofis, hangar, araç park alanı ve diğer hizmet kiralarından alınan kira gelirleridir. Kullanım Hakkı Gelirleri (imtiyaz gelirleri), havaalanı içinde faaliyette bulunan işletmelerden, bazı imkânlardan yararlanmaları ya da belirli hizmetleri havaalanı içinde satmaları karşılığında elde edilen paylardır. Bu işletmeler vergili ya da vergisiz (duty free) mağazalar, ikram hizmeti veren işletmeler (restoran, kafeterya vb.), banka, postane, seyahat acenteleri, araba kiralama acenteleri, reklam hizmetleri, oto park yerleri ve eğlence hizmeti sunan ticari işletmelerdir. Doğru yanıt A’ dır.

Havaalanlarında devlet mülkiyeti ve işletiminin üç temel biçimi bulunmaktadır; Merkezi Kamu Mülkiyeti ve            İşletimi, Kamu Mülkiyeti ve Ticari Odaklı Kamu Şirketleşmesi ve Bölgesel veya Yerel Yönetim Mülkiyeti ve İşletimidir. Doğru yanıt B’ dir.

Havaalanlarında yönetsel ve finansal özerkliği sağlamak ve büyük çaplı finansman gereksinimini karşılayabilmek için özel sermaye piyasalarına girişi kolaylaştırmak amacıyla havaalanı kamu şirketleri (airport public corporations) oluşturulmaya başlanmıştır. Hukuki yapısı ülkeden ülkeye değişmekle birlikte, bu şirketlerin temel amacı, daha profesyonel bir yönetim anlayışı ve kadrosunu sağlayabilmektir. Bu şirketler havaalanlarında ticarileşme anlayışının gelişmesi ile yaygınlaşan işletmelerdir. Doğru yanıt E’ dir.

1966 yılında kurulan İngiliz havaalanı kuruluşu BAA, ticari odaklı ilk ulusal havaalanı işletmeciliği şirketidir. TAV Türkiye’de, FAC Avustralya’da, AENA İspanya’da JFK, ABD’de faaliyet gösteren havaalanı işletmeciliği şirketlerindendir. Doğru yanıt C’ dir.

Havaalanı özelleştirmeleri bir yandan etkinlik ve verimlilik artışı, kamuya finansal rahatlık getirme, modernizsayon ve ticari gelir artışı faydalarını sağlarken; diğer yandan havacılık ücretlerinin yükselmesi, yatırımın optimal seviyede gerçekleşmemesi, hizmet kalitesinde düşme ve paydaşlar arasında çatışma gibi olumsuzluklara neden olabilmektedir. Doğru yanıt B’dir.

Hisse senedi arzında, tek bir yatırımcının şirketin önemli bir kısmını ele geçirmesini engellemek için alınabilecek en yüksek hisse miktarı konusunda sınırlar getirilmekte ve ulusal çıkarların korunması gerekçesiyle hükümetlere ait bir “altın pay” (golden share) bırakılmaktadır. Örneğin, bireysel sahip olunabilecek hisse payı %10 olduğunda hissedarlar birbirlerine üstünlük kuramayacaklardır. Doğru yanıt D’ dir.

Kamu ve özel sektör iş birliği ile kurulan şirketlere ortak girişim şirketi denmektedir. Hem yatırımı hem de işletmeciliği gerçekleştiren bu şirket, özerk bir işletme olarak faaliyet göstermekte ve ilgili kamu kuruluşunun gözetim ve denetimi altında bulunmaktadır. Şirket kısıtlı bir yönetsel ve finansal otonomiye sahiptir. Japonya’da 1994 yılında faaliyete açılan Kansai Uluslar arası Havaalanı, bu işletim biçiminin ilk örneği olmuştur. Doğru yanıt A’ dır.

Devlet Hava Meydanları İşletmesi Genel Müdürlüğü ( DHMİ), Türk hava sahasında uçuş yapan ve havalimanlarımıza iniş-kalkış yapan uçaklar ile ülkemiz üzerinden transit geçiş yapan tüm hava araçlarına hava seyrüsefer ve hava trafik hizmetleri verilmesi görevlerini yerine getirmektedir. Doğru yanıt B’dir.

Geleneksel modele göre havaalanının müşterisi yalnızca havayollarıdır. Bu anlayışa göre, yolcular ve kargo sahipleri ise havayollarının müşterisi olarak kabul edilmekte, fakat havaalanları için doğrudan müşteri olarak düşünülmemektedir. Yaşanan ticarileşme hareketi sonunda, yolcular, havayolu işletmeleri ve acentelerin yanı sıra, havaalanı çalışanları, karşılama/uğurlama amaçlı gelen ziyaretçiler, çevredeki yerleşimlerde yaşayanlar ve çevrede bulunan işletmeler de havaalanı müşterileri olarak kabul edilmektedir. Doğru cevap C seçeneğidir.

İlk olarak 1987 yılında İngiliz Havaalanı İdaresi BAA’in (British Airports Authority) özelleştirilmesinin ardından hareket giderek hızlanmış, birçok ülke özelleştirme uygulaması yapıyor duruma gelmiştir. Doğru cevap B seçeneğidir.