HAVAALANI YÖNETİMİ

Vroom’un Beklenti Teorisine göre insanlar, sonucunda arzuladığı amacı elde edecekse bunun için daha çok çaba harcayacaktır. Bunun için çalışanları güdülemek isteyen yöneticiler, çalışanların en nihayetinde arzuladıkları amaçlara ulaşabilecekleri konusunda onları ikna etmelidir.

Kategori A, B, C yılda bir milyondan fazla yolcuya hizmet eden hava alanı kategorileridir. Kategori D-Küçük bölgesel Havaalanı yıllık 1 milyondan az yolcuya hizmet veren havaalanıdır.

IATA’nın havaalanları üzerinde düzenleyici bir otoritesi yoktur. Ancak ilgili kuruluş olarak karar süreçlerinde etkili olabilmektedir.

İmtiyaz devri havaalanının bir kısmının ya da tamamının bir ya da bir grup havaalanı işletmecisine belirli bir süre işletmesi için devredilmesidir. Anlaşma şartlarının titizlikle hazırlanması gereken, aslında karmaşık bir özelleştirme yöntemidir. Genellikle havaalanı yönetimini devralan işletmeler başlangıçta ödenen paraya ek olarak yıllık gelirlerinden belirli bir miktar para öderler. Aynı zamanda havaalanlarının da yenilenmesi ve büyütülmesi söz konusu ise bu yatırım, yapılan anlaşmaya dâhil edilebilir.

Havaalanlarında planlar hiyerarşisinin en üst basamağında yer alan stratejik planların en önemlisi Havaalanı Master Planıdır. Havaalanı master planı havaalanlarında yapılan en uzun süreli plandır. Daha havaalanının kuruluş aşamasında yapılan master plan gelecek 30-50 yılı kapsayacak şekilde büyük bir titizlikle hazırlanmaktadır. Master plan diğer bir deyişle ana plan, havaalanlarının büyüme ve gelişmesi için olası tüm ihtiyaçlara cevap verecek nitelikte olmalıdır. Havaalanlarında yapılacak tüm planların bu master plana uyumlu olması ve bunu destekler nitelikte olması gerekmektedir.

Hissedarların havaalanı yönetiminden beklentisi, diğer tüm işletmelerde olduğu gibi havaalanı hizmetlerinin kârlı bir şekilde sürmesinin yanında, kanun ve kurallara da uyulmasıdır.

Klasik Yönetim ve Neoklasik yönetim teorileri yönetim teorileridir. İşletme ve motivason teorileri yoktur Havaalanları çevreleri ile sürekli bir etkileşim içerisindedirler. Yönetsel açıdan bakıldığında işletme olarak havaalanlarının çevre ile etkileşimini en iyi açıklayan teorilerden biri paydaş teorisidir.

Amerikan Federal Havacılık Dairesine (FAA) göre ticari havaalanlarında yaşanan tıkanıklığı azaltmaya yardımcı olan havaalanları, ticari rahatlatıcı havaalanı olarak tanımlanmaktadır. Kargo hizmeti veren havaalanı yolcu taşımacılığı hizmeti yanında kargo taşımacılığı hizmeti de sunar. Ticari hizmet veren havaalanı yılda 2500 yolcudan fazla yolcuya hizmet veren tarifeli taşımacılığa açık olan havaalanıdır. Genel havacılık ahavalanı ise yılda 2500 yolcudan fazla tarifeli yolcuya hizmet veren özel havalanıdır.

Havaalanı yönetimi açısından paydaşlar şu şekilde sıralanabilir: yolcular ve ziyaretçiler, çalışanlar, havayolları ve diğer havacılık işletmeleri, diğer havaalanları, diğer hizmet sağlayıcılar, çevre sakinleri, düzenleyici ve denetleyici kurumlar.

Temel havaalanı hizmetleri uçağın yaklaşma ve inişinde gerekli olan hava trafik, meteoroloji, iletişim, polis, özel güvenlik, itfaiye, ambulans, polis, arama/kurtarma, pist ve binaların bakım faaliyetlerini kapsar. Yer hizmetleri, doğrudan uçağa (temizlik, güç kaynağı sağlanması vb.) ya da yolcu/kargoya (bagaj veya kargonun yüklenip boşaltılması gibi. ) verilen hizmetleridir. Uçak yükleme ve boşaltma hizmeti, uçak temizliği ile ramp hizmetleri yer hizmetlerinin birer parçasıdır.

Havaalanı diğer hizmet sağlayıcıları: ikram (catering) işletmeleri, havaalanında kullanılan güvenlik amaçlı ve hava tarafında kullanılan diğer donanım tedarikçileri ve bunların bakımlarından sorunlu işletmeler ile uçak bakım işletmeleri ve benzeri işletmelerdir.

ICAO, EASA Eurocontrol ve FAA ulusal olmayan havacılık otoriteleridir. Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü (SHGM) ulusal sivil havacılık otoritesi olup düzenleyici ve denetleyici paydaş grubu altındadır.

Yönetim, en genel tanımıyla, organizasyonların amaçlarına ulaşabilmesi için iş gücü, sermaye, bilgi, teknoloji ve ham madde gibi gerekli kaynakların etkili ve verimli bir biçimde bir araya getirilerek planlanması, örgütlenmesi, yönetilmesi ve denetlenmesi sürecidir. Denetim yönetimin aldığı kararların uygulanıp uygulanmadığının kontrol edilmesi faaliyetidir. Geri bildirim yapılan faaliyetlerin sonuçlarının istenilen hedefler ile ne kadar uyuştuğunun kontrol edilmesidir. Kontrol ise süreçlerin izlenmesi olarak tanımlanabilir.

Planlama, örgütleme, yöneltme ve denetleme yönetimin dört temel işlevidir.

Muhasebe giderlerin parasal karşılıklarının kayıt edilmesi ve raporlanmasıdır. Örgütleme bir amaca ulaşmak için kaynakların birlikte kullanılmasının sağlanmasıdır. Yöneltme planlara göre bir işletmenin yürütülmesidir. Planlama, en genel anlamıyla, işletme amaçlarının ve bu amaçlara ulaşma yollarının belirlenmesi sürecidir. Denetleme belirlenen hedeflere ulaşılıp ulaşılmadığının belirlenmesidir.

Havaalanları hiyerarşisinde en üst basamağında bulunan ve en uzun süreli plan olan Havaalanı master (ana plan) planıdır. Ana plan, havaalanlarının büyüme ve gelişmesi içim olası tüm ihtiyaçlara cevap vermelidir. Operasyonel planlar günlük iş akışları ile ilgili planlardır. Stratejik planları destekleyen orta vadeli planlardır. Sürekli planlar sürekli olarak uygulanan planlardır.

Örgütleme, işletme faaliyetlerinin etkin bir biçimde yürütülebilmesi ve planlanan hedeflere kararlaştırılan yollardan ulaşabilmesi için işler ve kişiler arasında ilişkilerin kurulması ve işletme yapısı ile görev ve sorumlulukların belirlenmesi sürecidir.

Güdüleme, Liderlik ve İletişim yürütme sürecinin temelindeki üç ögedir.

Hissedarların havaalanı yönetiminden beklentisi, diğer tüm işletmelerde olduğu gibi havaalanı hizmetlerinin kârlı bir şekilde sürmesinin yanında, kanun ve kurallara da uyulmasıdır. Ayrıca tüm havaalanı faaliyetlerinin uygun olarak denetlenmesi, hissedarların yapılan faaliyetlerden haberdar olmaları açısından önemlidir. Hissedarlar doğru bilgilere ihtiyaç duymaktadır ve yatırımlarının güvence altında olduğundan emin olmak istemektedirler. Çevre sakinleri, hizmet sağlayıcılar, diğer havaalanları, havacılık işletmeleri ise havaalanı yönetimi açısından diğer paydaşlar gruplarını temsil etmektedir. Doğru cevap A şıkkıdır.

Avrupa Havacılık Emniyeti Ajansı (EASA), havacılıkta uluslararası düzenleyici otoritelerden biridir ve havaalanı yönetiminin paydaş gruplarından biridir. Devlet Hava Meydanları İşletmesi (DHMİ) ve Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü (SHGM) ulusal sivil havacılık otoriteleridir. Uluslararası Hava Taşımacılığı Birliği (IATA) ve Uluslararası Havaalanları Konseyi (ACI), hava taşımacılığı sisteminin işleyişinde düzenleyici ve belirleyici rol oynayan kuruluşlardır. Doğru cevap B şıkkıdır.