HAVAALANI YÖNETİMİ

Havaalanı işleticisi, sistemin temel elemanı olan havaalanının pist, apron, terminal,
hangar gibi ana hizmet alanlarının ve ticari alanların işletiminden sorumludur. Ancak,
havaalanında gerçekleşen faaliyetlerin yapısı gereği, doğrudan havaalanı işleticisinin sorumluluğunda bulunmamakla birlikte havaalanı sınırları içinde gerçekleşen ve havaalanı operasyonel süreçleri içerisinde yer alan gümrük işlemleri, meteorolojik hizmetlerin sunumu, güvenlik ve sağlık hizmetlerinin sağlanması gibi tamamlayıcı hizmetler de havaalanı alt sistemi içerisinde değerlendirilir. Doğru cevap A'dır.

Demografik çevre: Dünya nüfusundaki artış hava taşımacılığı için potansiyel yolcu
sayısında da artış demektir. Göç ve aile yapısının değişimi de insanların özel amaçlı
seyahatlerini artırmaktadır. Yaşlanan nüfusun seyahat gereksinimindeki artış, hava
taşımacılığı talebini artırmaktadır. Doğru cevap B'dir.

ICAO, Avrupa Havacılık Emniyeti Ajansı (The European Aviation Safety Agency - EASA) gibi uluslararası kuruluşlar ile devletler ve Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü (SHGM), Devlet Hava Meydanları İşletmesi (DHMİ) Genel Müdürlüğü gibi ulusal sivil havacılık otoriteleri düzenleyici ve denetleyici kuruluşlardır.

Uluslararası Hava Taşımacılığı Birliği (International Air Transportation Association - IATA) ve Uluslararası Havaalanları Konseyi (Airport Council International - ACI) gibi otorite olmayan ancak hava taşımacılığı sisteminin işleyişinde belirleyici rol oynayan uluslararası ve ulusal kuruluşlar da ilgili kuruluşlar olarak sektörel çevrede yer alır. Doğru cevap C'dir.

A380 gibi yeni geniş gövdeli uçakların faaliyete girmesi ile bu uçaklara hizmet verebilecek havaalanlarını tanımlamak üzere F kodu son yıllarda tabloya ilave edilmiştir. Doğru cevap E'dir.

Orta: Trafiğin en yoğun olduğu ortalama saatte hareket sayısının pist başına sırasına göre 16 ile 25 arasında olduğu veya tipik olarak 20 ile 35 toplam havaalanı hareketi olduğu durumlara denir. Doğru cevap D'dir.

Büyük Bölgesel Havaalanı olarak tanımlanır. Doğru cevap C'dir.

Genel Havacılık Havaalanı: Yıllık olarak 2500’den fazla tarifeli havayolu yolcusuna hizmet veren özel havaalanları bu kapsamda ele alınır. Doğru cevap A'dır.

Hava trafik kontrol operasyonel bir faaliyettir. Diğer seçeneklerde yer hizmetleri veya ticari faaliyetler söz konusudur. Doğru cevap B'dir.

Yük kontrolü ve haberleşme Havaalanı Yer Hizmetleri Yönetmeliği’nde yer alan hizmet türüdür. Doğru cevap D'dir.

Katalizör etki: Havaalanını ekonomik aktiviteyi çekmesi ve genişletmesi sonucu yaratılan istihdam, gelir artışı ve vergi getirisi etkisidir. Doğru cevap E'dir.

Demografik çevre: Dünya nüfusundaki artış hava taşımacılığı için potansiyel yolcu
sayısında da artış demektir. Göç ve aile yapısının değişimi de insanların özel amaçlı
seyahatlerini artırmaktadır. Yaşlanan nüfusun seyahat gereksinimindeki artış, hava
taşımacılığı talebini artırmaktadır

Artan hava taşımacılığı talebinin getirdiği havaalanı yatırımları için çok büyük miktarda kaynak gereksinimi, değişen kamu yönetimi anlayışlarına paralel olarak devletlerin bu finansman yükünü üstlenmek istememeleri ve havacılık endüstrisindeki serbestleşme eğilimleri benzeri nedenler, havaalanlarının daha ticari ve pazar odaklı yönetilmelerini zorunlu kılmaya başlamıştır. Öte yandan havaalanlarında, ticari odaklı yönetim olmasa da kullanılan teknoloji her zaman yüksek seviyede olmuştur. Bu seviye, kamu mantığıyla işletilen havaalanlarında da yüksektir. Çünkü operasyonlar emniyetli ve güvenilir şekilde mümkün olan en az riskte gerçekleşmelidir. Doğru cevap C'dir.

ICAO, Avrupa Havacılık Emniyeti Ajansı (The European Aviation Safety Agency
- EASA) gibi uluslararası kuruluşlar ile devletler ve Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü
(SHGM), Devlet Hava Meydanları İşletmesi (DHMİ) Genel Müdürlüğü gibi ulusal sivil
havacılık otoriteleri düzenleyici ve denetleyici kuruluşlardır. Uluslararası Hava Taşımacılığı Birliği (International Air Transportation Association - IATA) ve Uluslararası Havaalanları Konseyi (Airport Council International - ACI) gibi otorite olmayan ancak hava taşımacılığı sisteminin işleyişinde belirleyici rol oynayan uluslararası ve ulusal kuruluşlar da ilgili kuruluşlar olarak sektörel çevrede yer alır.

Sayfa 10, Tablo 1.1.

Sayfa 10 Tablo 1.1

Sayfa 10 Tablo 1.1

Annex 14’te yer alan ve yukarıda açıkladığımız bu yaygın sınıflandırmanın yanında
ICAO tarafından yapılan diğer bir sınıflandırma ise havaalanı trafiğini havaaracı hareket yoğunluğuna göre kategorilere ayırma şeklindedir. Bu hesaplama ortalama hareket
sayısına ve pist sayısına dayanır. Bir kalkış veya bir inişe bir hareket adı verilir. Trafiğin
en yoğun olduğu ortalama saatteki hareket sayısı, günlük en yoğun saatteki hareketlerin
sayısının yıllık aritmetik ortalamasıdır. Buna göre havaalanları trafik yoğunluğuna göre
üç kategoride ele alınır:
a. Hafif: Trafiğin en yoğun olduğu ortalama saatte hareket sayısının pist başına
15’ten fazla olmadığı veya tipik olarak 20 toplam havaalanı hareketinden az olduğu
durumlarda.
b. Orta: Trafiğin en yoğun olduğu ortalama saatte hareket sayısının pist başına sırasına göre 16 ile 25 arasında olduğu veya tipik olarak 20 ile 35 toplam havaalanı
hareketi olduğu durumlarda.
c. Şiddetli: Trafiğin en yoğun olduğu ortalama saatte hareket sayısının pist başına
sırasına göre 26 veya daha fazla olduğu veya tipik olarak 35 toplam havaalanı hareketinden fazla olduğu durumlarda.

Amerikan Federal Havacılık Dairesi’ne (Federal Aviation Administration - FAA) göre
ise, havaalanı sınıflandırması şu şekildedir:
1. Ticari Hizmet Veren Havaalanı: Yıllık olarak en az 2.500 yolcuya hizmet veren ve
tarifeli taşımacılığa açık havaalanı:
a. Birincil Olmayan Ticari Havaalanı: Yıllık olarak 2.500 ile 10.000 yolcuya hizmet
veren havaalanı.
b. Birincil Ticari Havaalanı: Yıllık olarak 10.000’den fazla yolcuya hizmet veren
havaalanı.
2. Kargo Hizmeti Veren Havaalanı: Diğer hava taşımacılığı hizmetlerinin yanında,
yıllık 100 milyon pounddan fazla yalnızca kargo taşıyan havaaraçlarına hizmet
veren havaalanı. Bir havaalanı hem ticari hizmet veren havaalanı hem de kargo
hizmeti veren havaalanı olabilir.
3. Trafiği Rahatlatıcı Havaalanı: Ticari havaalanlarında yaşanan tıkanıklığı azaltmaya yardımcı olan havaalanları.
4. Genel Havacılık Havaalanı: Diğer tanımlamaların dışında kalan ve kapsamı en
geniş olan havaalanı kategorisidir. Yıllık olarak 2500’den fazla tarifeli havayolu yolcusuna hizmet veren özel havaalanları da bu kapsamda ele alınır.

Operasyonel  
• Hava trafik kontrol
• Meteoroloji
• Haberleşme ve uçuş bilgi
sistemleri
• Polis ve güvenlik
• İtfaiye, ambulans ve
ilkyardım hizmetleri
• Pist, apron ve taksiyolu
bakımı
• Diğer faaliyetler

Yer Hizmetleri
• Temsil
• Yolcu trafik
• Yük kontrolü ve
haberleşme
• Ramp: Ramp, kargo ve
posta, uçak temizlik, birim
yükleme gereçlerinin
kontrolü
• Uçak hat bakım: Uçak hat
bakım, yakıt ve yağ
• Uçuş operasyon
• Ulaşım
• İkram servis
• Gözetim ve yönetim
• Uçak özel güvenlik
hizmet ve denetimi

Ticari
• Vergisiz mağazalar
• Diğer mağazalar
• Restoran ve kafeler
• Eğlence hizmetleri
• Oteller
• Bankalar
• Araba kiralama ve park
hizmetleri
• Toplantı ve iletişim
kolaylıkları
• Kuaför, kuru temizleme
vb. kişisel hizmetler
• Reklâm etkinlikleri
• Diğer faaliyetler

Marjinal maliyet, bir firmanın üretim miktarındaki bir birimlik artış için katlanılması gereken ilave maliyettir.