HAVAALANI YÖNETİMİ - Deneme Sınavı - 17

İşletme dış ve iç çevresinin analizinde en çok kullanılan yöntemlerden birisi GZFT
analizidir. GZFT analizi, kısaca bir işletmenin Güçlü ve Zayıf yanları ile pazardaki Fırsat
ve Tehditlerin değerlendirilmesinde kullanılan bir planlama ve strateji geliştirme aracıdır.
Yöntemin, İngilizce ismi olan SWOT (Strengths, Weaknesses, Opportunities and Threats) Analizi olarak da anıldığına şahit olabilirsiniz. Buna göre, bir işletme strateji geliştirmeden önce kendisinin güçlü ve zayıf yönlerini ve bunlarla birlikte dış çevredeki fırsatları
ve tehditleri analiz ederek bugünkü durumunu ortaya koymuş olur.

Ayrıca, bir işletme strateji geliştirirken, faaliyet gösterdiği endüstrideki var olan dinamikleri ve eğilimleri incelemelidir. Endüstri yapısının analizi için yaygın olarak kullanılan model Michael Porter tarafından geliştirilen “beş güç faktörü” analizidir. Buna göre,bir işletmenin endüstrideki rekabet gücünü ve endüstrinin yapısını belirleyen beş güç faktörü bulunmaktadır. Bunlar Şekil 5.1’de de görüldüğü üzere, işletmeler arası rekabetin şiddeti, alıcıların gücü, tedarikçilerin gücü, ikame ürünler ve yeni rakiplerin pazara girme potansiyelidir.

Sayfa 121 şekil 5.2

Havaalanları stratejik konumlama sonucu kendilerine değer yaratacak iş modellerini
ortaya koymak durumundadırlar. Bunun için hedef müşterilerini, bu müşterilere sunulacak hizmetlerin neler olduğunu ve ne şekilde sunulacağını öncelikle belirlemesi gerekmektedir.
İş modeli ile uyumlu faaliyet ve üretim alanları belirlendikten sonra, bunların hangilerinin havaalanı tarafından gerçekleştirileceğine ve hangilerinin dış kaynak kullanımı (outsourcing) yoluyla temin edileceğine karar verilmelidir. Bazı havaalanları için yer hizmetleri ve mühendislik gibi hizmetlerin konularında uzman işletmelere devredilmesi, bu hizmetlerin daha etkin ve verimli şekilde gerçekleştirilebilmesini sağlayabilmektedir. Bu amaçla ticari stratejiyi benimseyen bazı havaalanlarının, geleneksel olarak benimsenen “tam-hizmet” (full-service) prensibinden vazgeçerek, bu hizmetlerden kendileri için daha az kârlı olanlarını dış kaynak kullanımı yoluyla temin etmeye yöneldikleri görülmektedirler.

Güçlü Yanlar: İşletmelerin iç çevre unsurlarının analizi neticesinde işletmeye avantaj
sağlayabilecek alanlar işletmelerin güçlü yanları olarak görülür. Bunlar işletmenin sahip
olduğu varlıklardan kaynaklanabileceği gibi, işletmenin yeteneklerinden de kaynaklanabilir. İşletmelerin güçlü yanlarının belirlenerek bunların işletmeleri gelecekte daha iyi bir yere getirmek için kullanılmaları gerekmektedir. İşletmeler, güçlü yanlarının farkında olmaları kadar, güçlü yanlarının sayısını da artırmaya çalışmalıdırlar. Havaalanı işletmelerinin güçlü yanlarına örnek olarak büyük havayollarının merkez üssü olmak, önemli bir uluslararası düğüm noktası olmak, havacılık dışı gelirlerde lider olmak ve önemli maliyet avantajlarına sahip olmak gibi özellikler olabilir.

Pazarlama, geleneksel olarak, bir alışveriş süreci içinde yer alan, müşteri veya tüketici
gereksinim ve beklentilerini belirlemeye ve karşılamaya yönelik tüm faaliyetler olarak tanımlanabilir

Havayolu işletmelerinin havaalanı seçimini etkileyen faktörleri şu şekilde sıralayabiliriz:
• Havaalanının kapsamaerişim alanı ve potansiyel talep,
• Slot mevcudiyeti,
• Rekabet,
• Ağ uyumluluğu,
• Havaalanı ücretleri,
• Diğer havaalanı masraĘarı örneğin yakıt ve yer hizmetleri
• Pazarlama desteği,
• Ticari tesislerinin çeşitliliği ve kalitesi,
• Transfer bağlantıları kolaylığı ve
• Bakım tesisleri

Kullanım haklarının verilmesi de çeşitli yöntemlerle olabilir. Bunlardan en yaygın olanı yıllık belirli bir ücret ve buna ek olarak aylık satışların belirli bir yüzdesinin havaalanına ödenmesi şeklinde olan, kullanım hakkı diğer bir deyişle imtiyaz sözleşmeleridir.
Ödenecek yıllık ücret ve satışlar üzerinden alınacak yüzde, havaalanından havaalanına ve işin hacmine göre değişkenlik göstermektedir. Bu sözleşmelerin süresi de genellikle 5 yılcivarında olmaktadır.
Diğer bir yöntem de çoğunlukla araç park yerleri için kullanılan yönetim sözleşmeleridir. Buna göre işletmeciye, her ay olmak üzere havaalanı tarafından belirli standartların
sağlanması karşılığında bir ücret ödenmekte ve işletmeci tarafından havaalanı adına araç park yerleri işletilmektedir.
Üçüncü yöntem ise havaalanlarının bazı ticari faaliyetleri, alanında uzman olan işletmelerle ortak olarak işletmesidir. Buna göre, her iki ortağın da yararlanabileceği bir
şekilde ortak kurulan üçüncü bir şirket tarafından ticari tesisler işletilmektedir.
Bu yöntemler arasında en çok tercih edilen yöntem, kullanım haklarının ihale yoluyla
verilmesidir. Böylece havaalanları hem yeni fikirlerden ve yeni işletmelerden haberdar
olabilmekte hem de ihale sonucu elde edeceği gelirleri artırabilmektedir

Ticarileşme havaalanı endüstrisindeki ilk ve belki de en büyük dönüşüm hamlesidir.

geleneksel havaalanı yönetim anlayışında ticari odaklı yönetim anlayışı esas değildir.

Ticari odaklı yönetim anlayışı  günümüz havaalanı yönetim anlayışını gelenekselden ayıran özelliklerden biridir.

Bir işletmede strateji geliştirme süreci misyon ve vizyonunu ortaya koymasıyla başlar.

Teknolojik ekipmanlar işletme yakın dış çevresinde, işletmeyi daha çok etkileyen endüstri çevresi elemanlarından biri değildir.

SWOT işletme dış ve iç çevresinin analizinde en çok kullanılan yöntemlerden birisidir.

Ticari bakış açısı ile yönetilen havaalanları için müşteriler sıralamasında ilk sırada havayolu işletmeleri vardır.

Hepsi yolcuların havaalanı seçimlerini etkileyen faktörlerden biridir.

Havaalanları için pazar konumlandırması 5 kategoride incelenir.

Üçüncül merkez havaalanı havaalanı pazar konumlandırılmasında incelenen kategorilerden biri değildir.

Risk kavramı, istenmeyen olayların olma olasılığı ve beklenen kayıpların ölçülmesi olarak tanımlanabilir. ICAO’ya göre risk, olasılık ve şiddet açısından ölçülen, belirli bir işlevi yerine getirme yapabilirliğinin azalmasına, materyalin kaybedilmesine, donanım ya da yapıların hasar
görmesine ve personelin yaralanmasına neden olma olasılığıdır. Buna göre doğru yanıt C'dir.

Emniyet ve Güvenlik Yönetim Sistemlerinde Süreçler Şekil 7.1 incelendiğinde E seçeneğinin doğru olduğu görülecektir.