HAVAALANI YÖNETİMİ - Deneme Sınavı - 8

Güdüleme, Liderlik ve İletişim yürütme sürecinin temelindeki üç ögedir.

Ürün, mal ve hizmetleri kapsayan bir sözcüktür. İş yaşantısında bu mal ve hizmetler ürün olarak adlandırılmaktadır.

Hastahane sağlık hizmeti sunar. Havaalanları birer hizmet işletmesidir. Havaalanları hava ulaşım sisteminde altyapı hizmeti sunan hizmet kuruluşlarıdır. Üniversite eğitim, hizmeti suanr. Barolar avukatların örgütlendiği meslek kuruluşudur. Ticaret ve sanayi odaları ise ticari faaliyetlerde bulnuan kuruluşların örgütlendiği meslek kuruluşlarıdır.

Havaalanı işleticisi, sistemin temel elemanı olan havaalanının pist, apron, terminal, hangar gibi hizmet alanlarının ve ticari alanların işletiminden sorumludur. Radar ve yer kolaylıkları ise havaalanı işletmecisinin sunduğu hizmetler değildir.

Yönetim süreci, işletme amaçların saptanmasından başlayarak bunların gerçekleştirilmesine yönelik eylem kararlarını içerir. Eylem kararları da planlama, örgütleme, yöneltme ve kontrol gibi yönetim işlevlerini içermektedir.

Stratejik kararlar, işletmelerin geleceğini ilgilendiren ve içerisinde çoğunlukla kalıcı ve yapısal ögeler barındıran, işletmenin gerek çevresi ile olan ilişkileri ile ilgili gerekse de tümünü ilgilendiren kararlardır.

Genel çevre yasal, ekonomik, teknolojik, sosykültürel, ekolojiik, demografik, uluslararası gibi işletmeye uzak alanlardan oluşur. İç çevre işletmeyi oluşturan sistemlerin tümüdür. Dış çevre sektörel ve genel çevreden oluşur. Sektörel çevre, işletmenin iç çevresi olarak da ifade edilir ve müşteriler, tedarikçiler, rakipler, ikame ürünler ve emek piyasası gibi unsulardan oluşur. Yakın çevre tedarikçiler, müşteriler, rakipler, ikame ürünler, ve emek piyasası gibi unsurlardan oluşmaktadır.

ACI ve IATA düzenleyici otorite olmaksızın ilgili kuruluşlar statüsündedir. ICAO, EASA, ulusalar arası DHMİ ise ulusal düzenleyici otoritedir.

Uluslararası Hava Taşımacılığı Birliği (IATA) otorite olmayan ancak hava taşımacılığı sisteminin işleyişinde belirleyici rol oynayan uluslararası kuruluşlardan biridir. ICAO, EASA uluslararası denetkeyici ve düzenleyici kuruluşladır. FAA ve SHGM havacılık sektöründe hem düzenleyici hem de denetleyici olan ulusal kuruluşlardır.

Havaalanlarında yönetim, temelde havaalanı süreçlerinin etkin ve verimli bir biçimde yerine getirilebilmesi için verilen tüm kararlardan oluşmaktadır. Bu kararlar, yönetim piramidinin her aşamasındaki yöneticiler tarafından verilmektedir. Havaalanı amaçlarına ulaşılması yönetim işlevlerinin yerine getirilmesiyle mümkün olabilmektedir. Yönetimin dört temel işlevi bulunmaktadır. Bunlar; planlama, örgütleme, yöneltme ve denetlemedir.

ICAO havaalanları sınıflandırılmasında kullanılan kodlama sisteminde, havaalanı referans pist uzunluğuna dayanan 1-4 arasında rakamlardan oluşan kodlama sistemi, kod elemanı 1’dir. Kod elemanı 2 uçak kanat ve dış ana tekerlek açıklığını belirtir. Kategori A, B ve C ise havaalanı pist uzunluğunu belirtir.

Bir işletmenin gelecekteki rol ve hedefleriyle ilgili resim, vizyon kavramı ile ifade edilir. Bu ifade de vizyonu temsil etmektedir.

Vroom’un Beklenti Teorisine göre insanlar, sonucunda arzuladığı amacı elde edecekse bunun için daha çok çaba harcayacaktır. Bunun için çalışanları güdülemek isteyen yöneticiler, çalışanların en nihayetinde arzuladıkları amaçlara ulaşabilecekleri konusunda onları ikna etmelidir.

Kategori A, B, C yılda bir milyondan fazla yolcuya hizmet eden hava alanı kategorileridir. Kategori D-Küçük bölgesel Havaalanı yıllık 1 milyondan az yolcuya hizmet veren havaalanıdır.

IATA’nın havaalanları üzerinde düzenleyici bir otoritesi yoktur. Ancak ilgili kuruluş olarak karar süreçlerinde etkili olabilmektedir.

İmtiyaz devri havaalanının bir kısmının ya da tamamının bir ya da bir grup havaalanı işletmecisine belirli bir süre işletmesi için devredilmesidir. Anlaşma şartlarının titizlikle hazırlanması gereken, aslında karmaşık bir özelleştirme yöntemidir. Genellikle havaalanı yönetimini devralan işletmeler başlangıçta ödenen paraya ek olarak yıllık gelirlerinden belirli bir miktar para öderler. Aynı zamanda havaalanlarının da yenilenmesi ve büyütülmesi söz konusu ise bu yatırım, yapılan anlaşmaya dâhil edilebilir.

Havaalanlarında planlar hiyerarşisinin en üst basamağında yer alan stratejik planların en önemlisi Havaalanı Master Planıdır. Havaalanı master planı havaalanlarında yapılan en uzun süreli plandır. Daha havaalanının kuruluş aşamasında yapılan master plan gelecek 30-50 yılı kapsayacak şekilde büyük bir titizlikle hazırlanmaktadır. Master plan diğer bir deyişle ana plan, havaalanlarının büyüme ve gelişmesi için olası tüm ihtiyaçlara cevap verecek nitelikte olmalıdır. Havaalanlarında yapılacak tüm planların bu master plana uyumlu olması ve bunu destekler nitelikte olması gerekmektedir.

Hissedarların havaalanı yönetiminden beklentisi, diğer tüm işletmelerde olduğu gibi havaalanı hizmetlerinin kârlı bir şekilde sürmesinin yanında, kanun ve kurallara da uyulmasıdır.

Klasik Yönetim ve Neoklasik yönetim teorileri yönetim teorileridir. İşletme ve motivason teorileri yoktur Havaalanları çevreleri ile sürekli bir etkileşim içerisindedirler. Yönetsel açıdan bakıldığında işletme olarak havaalanlarının çevre ile etkileşimini en iyi açıklayan teorilerden biri paydaş teorisidir.

Amerikan Federal Havacılık Dairesine (FAA) göre ticari havaalanlarında yaşanan tıkanıklığı azaltmaya yardımcı olan havaalanları, ticari rahatlatıcı havaalanı olarak tanımlanmaktadır. Kargo hizmeti veren havaalanı yolcu taşımacılığı hizmeti yanında kargo taşımacılığı hizmeti de sunar. Ticari hizmet veren havaalanı yılda 2500 yolcudan fazla yolcuya hizmet veren tarifeli taşımacılığa açık olan havaalanıdır. Genel havacılık ahavalanı ise yılda 2500 yolcudan fazla tarifeli yolcuya hizmet veren özel havalanıdır.