HAVAALANI YÖNETİMİ - Deneme Sınavı - 4

Havaalanlarında uygulanan özelleştirme yöntemleri; 
• Hisse senedi arzı,
• Blok satış,
• İmtiyaz devri,
• Proje finansmanı yoluyla özelleştirme ve
• Yönetim sözleşmeleri,
• Ortak girişim şirketleridir.

Kullanım hakkı gelirleri ticarileşme ile ilgili bir kavramdır.

Uluslararası Havaalanları Konseyi'nin havaalanlarında uygulanan özelleştirme çeşitleri;

- Kalıcı İmtiyaz/Ticari Satış

- Satın al-Yap-İşlet

- Yap-İşlet-Devret

- Yap-Mülk edin-İşlet-Devret

- Yap-Devret-İşlet

- Kısmî Finansman

- Kirala-Geliştir-İşlet

- Yönetim Ortaklığı

Yönetim sözleşmeleri havaalanlarında uygulanan özelleştirme yöntemlerinden biridir.Uluslararası Havaalanları Konseyi'nin özelleştirme çeşitleri kapsamında yer almamaktadır.

Havaalanlarında yapılan özelleştirmelerin olumsuz sonuçları;

- Havacılık ücretlerinde atış

- Gereğinden az ya da fazla yatırım

- Hizmet kalitesi problemleri

- Farklı paydaşlar arasında çıkar çatışmalarıdır.

Diğer seçenekler havaalanlarında yapılan özelleştirmenin olumlu sonuçlarıdır.

Havaalanı işleticilerinin üye olduğu ve havaalanı yönetimi ve operasyonlarına profesyonelliği getirmeyi hedefleyen kâr amacı gütmeyen bir kuruluş ; Uluslararası Havaalanları Konseyidir.

İngiltere'deki özelleştirmenin temel amaçları;

- Verimliliğin arttırılması

- Sübvansiyonların azaltılması

- Kamu üzerindeki finansman yükünün azaltılması

- Özel teşebbüsün yatırımlara teşvik edilmesi

- Ticari işletim ve yönetim anlayışının elde edilmesidir.

Havacılık ücretlerinin düşük tutulması Federal Havaalanları İşletmesi'nin kuruluş amaçlarından biridir.

Airport Use Agreementi havaalanı kullanım anlaşmasıdır. Majority In Interest yönetim yapısı ile anlaşma yapılan havayolu şirketinin onayı alınmadan yeni yatırım veya proje düzenlemesi yapılamamaktadır.  Doğru Cevap  B'dir.

Devlet Hava Meydanları İşletmesi Genel Müdürlüğü'nün ünitenin 81. sayfasında verilen organizasyon şemasında İnsan Kaynakları Dairesi Başkanlığı'nın doğrudan bağlı olduğu görülmektedir.  Doğru Cevap E'dir.

Tokat,Diyarbakır,Kastamonu ve Mardin havalimanları DHMİ tarafından işletilen yalnızca iç hat seferlere açık havaalanlarıdır. Kars Havalimanı ise hem iç hat hem de dış hat seferlere açık havaalanıdır. Doğru cevap D'dir.

Geleneksel modele göre havaalanının müşterisi yalnızca havayollarıdır.

Blok satış yönteminde havaalanının tamamı ya da bir bölümü ticari bir ortağa ya da yatırımcılar konsorsiyumuna satılmaktadır. Bu satışlarda yatırımcının finansal yeterliliği yanında yönetim ve teknoloji uzmanlığına sahip olması da göz önünde tutulmaktadır. Böylece pasif yatırımcılar yerine stratejik ortaklarla iş birliği yapılmakta ve havaalanının daha etkin yönetimi sağlanmaktadır.

Yap-İşlet-Devret yaygın modeldir. Özel şirkete verilen imtiyaz ile belli bir yatırımın yapılması karşılığında, finansman ve işletim hakkı belli bir süre (genellikle 50 yıla kadar) devletten özel kesime geçer.

Gereğiden az veya fazla yatırım ile havacılık ücretlerinde artış özelleştirmenin olumsuz etkileridir. Ticari odaklanma ise gelirlerde artışa sebep olur.

1987 yılında İngiliz Havaalanı İdaresi BAA’in hisselerin halka arzı yöntemiyle özelleştirilmesi, dünyada havaalanı özelleştirme hareketinin başlangıcı kabul edilir.

1996 yılında Federal Hükümet, Havaalanı Özelleştirmesi Pilot Programı (Airport Privatization Pilot Program–APPP) başlatmıştır. Ancak özel sektör tarafından işletilen havaalanı sayısını artırmada APPP pek fazla başarı elde edememiştir.

Trabzon, Muş, Elazığ ve Batman Havalimanları hem iç hat hem dış hat hizmeti vermektedir. Diyarbakır Havalimanı ise yalnızca iç hat seferleri düzenlenen bir havaalanıdır.

Sabiha Gökçen Havalimanı, Havaalanı İşletme ve Havacılık Endüstrileri A.Ş. tarafından işletilmektedir.

Humphreys tarafından yapılan tanıma göre ticarileşme, kamu elinde bulunan işletmelerde ticari hedef ve amaçların yönetim anlayışına dahil edilmesidir.

Genel anlamda havaalanı özelleştirmesine yol açan faktörler arasında sübvansiyonların azaltması, finansman gereksinimlerin artması, özel şirketlerin yatırım yapma isteği ve devletin her zaman en iyi hizmet sunucusu olmadığına dair anlayışın giderek yaygınlaşması yer almaktadır.

Kamu özet İş Birliği (KÖİ) terimi, son yıllarda özelleştirme terimi yerine kullanılmaktadır.

Hisse senedi arzı, havaalanı ilave finansman ihtiyacı için kullanılan bir modeldir. Havaalanı hisselerinin tamamının ya da bir bölümünün hisse senedi piyasalarında işlem görmesi ile yatırımlar için ekonomik riskin yeni yatırımcılarla paylaşılması olanaklı hale gelmektedir.