HAVAALANI YÖNETİMİ - Deneme Sınavı - 2

ABD’deki çok az havaalanı yolcu ve bagaj hizmetlerini kendi personeliyle yapması ABD’deki havaalanlarının maliyet yapısının farklılık göstermesinin nedenlerinden biridir

Havaalanı ücretleri, kısa mesafe uçan havayollarına göre uzun mesafe uçan havayollarının operasyonel maliyetlerinin daha küçük bir kısmını oluşturur. Bu nedenle uzun mesafe uçan havayolları ve yolcuları daha yüksek havaalanı ücretleri ödeyebilirler. Birçok havaalanı iniş ve yolcu ücretlerine, mesafeye bağlı ek ücretler eklemişlerdir.

Diğer uçakların gecikmesine ve işletme giderlerinin artışına yol açtığı için, havaalanı kapasitesini ve ortalama hızını düşürdüğü için ek maliyetler (marjinal maliyetler) oluşmasına neden olmaktaydı. Böylece, havaalanları için “zirve fiyatlandırması” alternatif bir fiyatlandırma yaklaşımı olarak ortaya çıkmıştır.

Bu durumun çözümü için iki alternatif değerlendirilebilir. Bunlar kullanım haklarının düzenlenmesinin devletlere bırakılması yani idari düzenleme veya fiyatlama mekanizmasının devreye sokulması yani ekonomik yaklaşımdır.

Havaalanlarının özelleştirilmesinde bu programın sağlamış olduğu fonlar kullanılmamaktadır.

Bu kalkınma fonu Avrupa Birliği bölgelerindeki sıkıntıları en aza indirmek amacıyla kurulduğundan farklı kıtalarda bulunan havaalanlarının arasındaki sosyal ve ekonomik eşitsizlikleri gidermesi söz konusu değildir.

ICAO Havaalanı Referans Kodlarından D’nin kanat açıklığı 36-52 m’dir.

Avrupa Komisyonu ise havaalanlarını yıllık yolcu sayısına göre dört kategoride ele almaktadır:

Avrupa Komisyonu ise havaalanlarını yıllık yolcu sayısına göre dört kategoride ele almaktadır. Kategori B-Ulusal Havaalanı, Yıllık 5 ila 10 milyon arasında yolcuya hizmet veren havaalanıdır.

Havaalanları için pazarlama geçmişten beri ihmal edilen bir işletme işlevi olmuştur. Bunun nedenleri arasında havaalanlarının çoğu zaman doğal ya da ekonomik nedenlerle oluşan tekel (monopol) konumunda olmaları nedeniyle rekabetin ya hiç olmaması ya da kısıtlı olması, uluslararası trafiğe hizmet verecek havaalanlarının ikili anlaşmalarla belirlenmesi ve havaalanları için gelir yaratma yöneliminin eksikliği sıralanabilir.

Katalizör etki: Havaalanını ekonomik aktiviteyi çekmesi ve genişletmesi sonucu yaratılan istihdam, gelir artışı ve vergi getirisi etkisidir.

Bölgesel havaalanı, genellikle şehir havaalanları bu grupta yer almaktadır. Bölgesel havaalanları noktadan noktaya olan uçuşlara hizmet vermekte ve genellikle de iş amaçlı trafiğe odaklanmaktadır.

Zonguldak Çaycuma, Antalya Gazipaşa ve Zafer Havalimanları DHMİ denetimli özel şirket tarafından işletilmektedir. İstanbul Sabiha Gökçen Havaalanı Savunma Sanayi Müsteşarlığı denetiminde özel şirket tarafından, Eskişehir Hasan Polatkan Havaalanı, Eskişehir Anadolu Üniversitesi Rektörlüğü tarafından işletilmekte olup havayollarının kullanımına açıktır. İstanbul Hezarfen Havaalanı ise genel havacılık havaalanı olarak özel şirket tarafından işletilmektedir.

Terminal İşletmecileri, işletecekleri terminaller için Havaalanı Terminal İşletme Ruhsatı almak zorundadır. Havaalanı Terminal İşletmeciliği Talimatına göre Terminal İşletmecileri tarafından;

Geçmişte havaalanlarının hizmet sunumu, tamamen “kamu hizmeti” olarak görülmekte ve havaalanlarının sunmuş oldukları bu hizmet için herhangi bir gelir elde etmeleri beklenmemekte ya da uygun bulunmamaktaydı. Günümüzde havaalanları gitgide kâr amacı gütmeyen devlet kuruluşları olmaktan çıkarak, modern işletmecilik anlayışını benimseyen işletmelere dönüşmektedir.

Havaalanı işleticisi, sistemin temel elemanı olan havaalanının pist, apron, terminal, hangar gibi ana hizmet alanlarının ve ticari alanların işletiminden sorumludur. Ancak, havaalanında gerçekleşen faaliyetlerin yapısı gereği, doğrudan havaalanı işleticisinin sorumluluğunda bulunmamakla birlikte havaalanı sınırları içinde gerçekleşen ve havaalanı operasyonel süreçleri içerisinde yer alan gümrük işlemleri, meteorolojik hizmetlerin sunumu, güvenlik ve sağlık hizmetlerinin sağlanması gibi tamamlayıcı hizmetler de havaalanı alt sistemi içerisinde değerlendirilir.

Sektörel çevre, işletmenin iş çevresi olarak da ifade edilir ve işletmenin yakın çevresindeki müşteriler, tedarikçiler, rakipler, ikame ürünler ve emek piyasası gibi unsurlardan oluşur. Yakın çevredeki unsurlar, işletme üzerinde dolaysız/direkt etki yapabilen fırsat ve tehditleri oluşturur.

Ekolojik çevre: Hava taşımacılığı ve havaalanları çevresel etkileri nedeniyle sürekli gözlem altındadır. Gürültü ek ücretleri gibi ek maliyete yol açan çevresel politikalar hava taşımacılığı talebini etkilemektedir.

Kamu yönetiminin havaalanlarına karşı tutum değişikliği: Havaalanı finansmanının kamunun kıt kaynakları üzerinde gitgide daha ağır baskılar yaratması ile bu yükün tüm vatandaşlara paylaştırılması yerine, doğrudan kullanıcıları tarafından finanse edilmesi gerektiği konusunda görüşler güçlenmektedir.