HAVAALANI YÖNETİMİ - Deneme Sınavı - 16

Milas-Bodrum Havaalanı Dış Hatlar Terminali Yap-İşlet-Devret modeli kapsamında yapılmıştır. Doğru cevap C'dir.

Eğer havayolları önceki yıl elde tuttukları kullanım haklarından yararlandılarsa, mevcut yılın yaz veya kış dönemlerinde de aynı kullanım haklarına sahip olurlar. Bu durum “büyükbaba hakları” olarak adlandırılır.

Uyum Fonu Avrupa Birliği'nde uygulanan bir yöntemdir. Doğru cevap D'dir.

Hava taşıtları tescil vergisi, akaryakıt vergisi, pilot tescil vergileri, havaalanı lisans vergileri ve havaalanı işletmesinden alınan gelir vergisi gibi finansman araçları havaalanı projelerinin finansmanında kullanılabilmektedir. Toplam finansman miktarı eyaletler arasında farklılık göstermekle birlikte, bu miktarlar daha çok küçük projelerde kullanılmaktadır. Doğru cevap E'dir.

Havaalanlarında verilen hizmetlerin, emniyetli, güvenli ve tam zamanında verilmesi gereği nedeniyle paydaşlar ile sürekli bir ilişki sağlanmalıdır. Bu, hem paydaşların beklentilerini karşılamak hem de havaalanı hizmetlerinin kalite ve kârlılığı açısından önemlidir.

Yolcular ve yolcuları uğurlamaya/karşılamaya gelenler havaalanı kullanıcılarının en önemlileridir.

Çevre sakinleri, havaalanı faaliyetlerinden etkilenen diğer bir grubu oluşturmaktadırlar. Diğer paydaşların aksine, bu paydaş grubu havaalanlarının faaliyetlerinin artmasından olumlu etkilenmelerinin yanı sıra olumsuz olarak da etkilenebilmektedirler. Bu olumsuz etkilerin başında, gürültü, hava ve su kirliliği gelmektedir.

Havaalanı yönetsel kararlarını ve faaliyetlerini belki de en çok yönlendiren paydaş grubu düzenleyici ve denetleyici kurumlardır.

Yönetim bir yandan bilimsel ve akılcı düşünce yöntemiyle mantık çerçevesinde hareket etmeyi içermekte; diğer yandan öngörülü olma, davranışsal beceriler, iletişim becerileri ve sezgilerden yararlanmayı gerektirmektedir.

Havaalanlarının büyüme ve genişleme ile ilgili kararları, yeni yatırım kararları ve kârlılığı artıracak yeni stratejiler geliştirilmesi gibi kararlardan üst yönetim sorumludur.

Planlama, en genel anlamıyla, işletme amaçlarının ve bu amaçlara ulaşma yollarının belirlenmesi sürecidir.

Yürütme süreci en temelinde üç ögeyi barındırmaktadır. Bunlar, güdüleme, liderlik ve iletişimdir.

Sanayileşme haricinde gösterilen eğilimler havaalanı sektöründe görülen yeni eğilimler olarak göze çarpmaktadır.

Hava taşımacılığı sektörünün büyümesi ile birlikte havaalanları kapasitelerinin yetersiz hale gelmesi özelleştirme çabalarının artmasına sebep olmuştur.

Bu büyüme ile birlikte talep artmış, hava alanı kapasiteleri yetersiz kalmış, hava alanı altyapılarına gerekli yatırımların yapılmaması
durumunda koşulların kötüye gideceği anlaşılmış ve hedef olarak öncelikle hava alanı ve hava trafiği yetersizliklerinin çözülmesi belirlenmiştir.

Hava alanı özelleştirmesine yol açan faktörler 4 grupta toplanabilir:

• Kamu harcamalarında kısıtlamalara gidilmesi yönündeki artan baskılar sonucunda, hem doğrudan yatırım/sermaye harcamaları hem de sübvansiyonlar kısıtlanmıştır.
• Dünyada sürekli artan hava trafiğine cevap verebilecek hava alanı altyapısı için ihtiyaç duyulan finansman miktarı da gitgide artmaktadır. Dünyada 2000-2010 yılları arasında ikiye katlanacağı tahmin edilen hava trafiğine cevap verebilecek hava alanı altyapısı için ihtiyaç duyulan finansman miktarı ICAO tahminlerine göre 350 milyar dolar olarak tahmin edilmiştir. Bu rakamın kamu tarafından karşılanabilmesi
yönündeki zorluklar yüzünden, özel teşebbüsün hava alanı yatırımlarına yönlendirilebilmesi üzerine alternatifler düşünülmeye başlanmıştır. Günümüzde de bu artış devam etmektedir. Boeing’in tahminlerine göre, 2015-1034 yılları arasında hava taşımacılığı yolcu pazarı yılda ortalama %4,9 büyürken, 38.050 yeni uçak hizmete girecektir. Kargo pazarı ise 1980 yılından bu yana yıllık ortalama %5,3’lük bir oranda büyümüş ve büyümeye de devam etmektedir. Kargo pazarı içi 20 yıllık öngörülen yıllık ortalama büyüme %4,7’dir. Bu talep artışları, hava alanı finansman gereksiniminde de artış anlamına gelmektedir.
• Devletin her zaman en iyi hizmet sunucusu olmadığına dair anlayışın giderek yaygınlaşmasıyla hizmetlere özel kesimin dâhil edilerek daha esnek yönetim anlayışının kurulabileceği de tartışılmaya başlanmıştır.
• Hava alanlarının da bir ticaret ya da iş merkezi haline dönüştürülebileceğinin anlaşılması, bu yatırımlara özel şirketlerin ilgisini artırmıştır. Hava yolu şirketlerinin liberalizasyon içinde bulunmaları, hava alanlarını da daha fazla müşteri odaklı olmaya itmiş, ticari hale gelen hava alanları özel şirketlerin de yatırım yapma konusunda ilgisini çekmiştir. İlk olarak 1987 yılında İngiliz Hava alanı İdaresi BAA’in (British Airports Authority) özelleştirilmesinin ardından hareket giderek hızlanmış, birçok ülke özelleştirme uygulaması yapıyor duruma gelmiştir.

Havaalanı ticarileşmesi, kamu elindeki ve kamu hizmeti anlayışı ile idare edilen havaalanlarındaki yönetim anlayışının, ticari hedef ve amaçların belirlendiği ticari
iş odaklı yönetim anlayışına dönüşmesini ifade eder

Belediye gibi yerel yönetimlerin havaalanı mülkiyeti ve işletimine sahip olması, özellikle ABD, Avustralya ve İngiltere’de oldukça yaygın olarak kullanılan bir
modeldir.

Havaalanları için özelleştirme, devletin, mülkiyetindeki mal ya da hizmetlerden sadece satış yoluyla değil, aynı zamanda kamu/özel ortaklığı ve kiralamalar yoluyla
feragat etmesini ifade etmektedir.

Farklı sınıflandırmalar olmakla birlikte; genel olarak havaalanlarında uygulanan
özelleştirme yöntemlerini altı başlık altında incelemek olanaklıdır. Bunları şu şekilde
sıralayabiliriz:
• Hisse senedi arzı,
• Blok satış,
• İmtiyaz devri,
• Proje finansmanı yoluyla özelleştirme ve
• Yönetim sözleşmeleri,
• Ortak girişim şirketleri