HAVAALANI SİSTEMİ

Uçaklara yolcuların bindirilmesi ve indirilmesi, posta ya da kargo yüklenmesi ve boşaltılması, yakıt doldurulması, uçakların park etmesi ve bakımları için havaalanlarında tanımlanmış olan bölümler apronlardır.

Örneğin, kritik uçağın referans saha uzunluğu 1000m, kanat açıklığı 16 m, ana iniş takımı dış kenarları arası mesafe 7m ise bu havaalanı 2C sınıfıdır.

Uçak referans saha uzunluğu, bir uçağın belli koşullar altında kalkışını yapabilmesi için ihtiyaç duyduğu en kısa mesafedir.

Referans saha uzunluğu= U ÷ (R × S × E) U: Var olan ya da planlanan saha uzunluğuR: Yerel rakım düzeltme faktörü
S: Yerel sıcaklık düzeltme faktörü
E: Pist eğimi düzeltme faktörü

Pist konumu, yönü ve sayısının belirlenmesinde dikkat edilmesi gereken birçok faktör olmakla birlikte en önemli olanları genel başlıklarıyla:

• Uçuş operasyon tipi,
• Meteorolojik koşullar,
• Havaalanı ve çevresindeki topoğrafya,
• Havaalanı ve çevresindeki hava trafiği ve

• Çevresel sorunlardır.

Yan rüzgâr bileşeniyle bağlantılı olarak pistin yönüne göre değişen “pist kullanım faktörü” %95’in altında olmamalıdır.

Bir pistin genişliğinde;

Uçağın inişte tekerlek koyduğu noktanın merkezden uzak kalması,

Yan rüzgâr koşulları,

Yağmur, kar, buzlanma gibi pist yüzey koşulları,

Pist üzerindeki lastik tortusu,

Uçak yaklaşma hızları,

Pist görüş mesafesi ve

İnsan faktörü gibi birçok faktör belirleyici rol oynamaktadır.

Sıcaklık artışı beraberinde düşük hava yoğunluğunu getirir, bu ise uçağın itiş gü- cünde ve havanın kaldırma kuvvetinde düşüşe neden olur.

Eğer bir pist D veya E sınıfı ve pist genişliği 60 metreden daha az ise; pistin her iki kenarına kaplamalı veya kaplamasız olarak, pist merkez hattından itibaren en az 60 metre sonra sonlanan bir alanın oluşturulması tavsiye edilmektedir.

Ucağın ağırlığı ile pist mesafesi arasında doğru bir orantı vardır. Uçağın ağırlığı arttıkça havalanabilmesi için gereken pist mesafesi de artmaktadır. Bu nedenle doğru cevap B seçeneğidir.

Rüzgâr ve sıcaklık durumu, pist uzunluğunu etkileyen meteorolojik şartlar içinde en önemli iki faktördür. Karşı rüzgâr ne kadar şiddetli
eserse bir uçağın kalkış ve inişte ihtiyacı olan pist uzunluğu o kadar azalmaktadır. Tersine, arka rüzgâr şiddeti arttıkça ihtiyaç duyulan iniş ve kalkış mesafesi ise artmaktadır. Hava sıcaklığı arttıkça iniş ve kalkış için daha uzun bir piste ihtiyaç duyulmaktadır. Çünkü sıcaklık artışı beraberinde düşük hava yoğunluğunu getirir, bu ise uçağın itiş gücünde ve havanın kaldırma kuvvetinde düşüşe neden olur. Bu nedenle doğru cevap C seçeneğidir.

Bir pistin genişliğinde;
• Uçağın inişte tekerlek koyduğu noktanın merkezden uzak kalması,
• Yan rüzgâr koşulları,
• Yağmur, kar, buzlanma gibi pist yüzey koşulları,
• Pist üzerindeki lastik tortusu,
• Uçak yaklaşma hızları,
• Pist görüş mesafesi ve
• İnsan faktörü gibi birçok faktör belirleyici rol oynamaktadır.

Bunlar içerisinde yan rüzgar koşulları ve yağmur, kar, buzlanma gibi pist yüzey koşulları meteoroloji ile ilgilidir.

Apronla pistin birbirine bağlanmasını sağlayan en temel taksiyolu pist bağlantı taksiyoludur.

Pistle bağlantıları da pistin tek veya her iki ucundan dik açılı pist bağlantı taksiyollarıyla veya ara noktalardan dar açılı hızlı çıkış taksiyolları  ile sağlanır. Bu tip taksiyolları daha yoğun trafiğe sahip hava alanlarında uçak rotalarının çakışmasını engelleyerek trafik akış hızının artmasını sağlar. Bu nedenle doğru cevap A seçeneğidir.

Uçak sayısı  apron boyutlarını belirleyen en önemli faktördür.

Mânia sınırlama yüzeyleri şunlardır: 

Bunlar arasında Kalkış tırmanma yüzeyi;  bir uçağın emniyetli kalkışı için mümkünse mânialardan arındırılması, mümkün değilse mâniaların işaretlenip ışıklandırılması gereken bölgeyi tanımlamaktadır. Bu yüzeyin boyutları ve eğimleri havaalanı referans koduna bağlı olarak değişmektedir. Bu nedenle doğru cevap A seçeneğidir.

Bir pistin genişliğinde;
• Uçağın inişte tekerlek koyduğu noktanın merkezden uzak kalması,
• Yan rüzgâr koşulları,
• Yağmur, kar, buzlanma gibi pist yüzey koşulları,
• Pist üzerindeki lastik tortusu,
• Uçak yaklaşma hızları,
• Pist görüş mesafesi ve
• İnsan faktörü gibi birçok faktör belirleyici rol oynamaktadır.

Bu özellikler bağlamında doğru cevap C seçeneğidir. Diğer seçeneklerdeki ifadeler ise pistin uzunluk değerlerini ifade eder.

Havaalanında hizmet verilmesi planlanan kritik uçağın referans pist/saha uzunluğuna karşılık gelen rakam o havaalanının kod numarasını verir; kanat açıklığına karşılık gelen harf sınıfı ile ana iniş takımı dış kenarları arasındaki mesafeye karşılık gelen harf sınıfı kıyaslandığında hangisi daha üst sınıfa aitse, o harf sınıfı havaalanının harf kodunu temsil eder. Doğru cevap C'dir.

Gerekli saha uzunluğu, referans sahasının uzunluğuna göre;
• Her 1000 feetlik (300 metrelik) rakım artışında %7’lik
• Standart sıcaklığın üzerindeki her 1oC’lik artışta %1’lik
• Eğimdeki her %1’lik artışta ise %10’luk bir artış gerektirmektedir.

Doğru cevap A'dır.

Rakım düzeltme faktörü: R = 0,07 × 5 +1= 1,35
Yerel sıcaklık düzeltme faktörü: S = 0,01 × [25 - (15 - 1,981 × 5)] + 1 = 1,199
Pist eğimi düzeltme faktörü: E = 0,10 × 1 + 1 = 1,1

Referans saha uzunluğu = 3000 ÷ (1,35 × 1,199 × 1,1) = 1684 m

Doğru cevap C'dir.