HAVAALANI SİSTEMİ

“Karada veya suda, içerisindeki bina, tesis ve teçhizat dâhil olmak üzere kısmen veya tamamıyla uçağın iniş, kalkış ve yer hareketini yapması için belirlenmiş alanlardır.” şeklinde tanımlayabiliriz.

Havaalanı ve havalimanı terimleri birbiri yerine kullanılsa da hukuksal açıdan iki terim arasında farklılıklar söz konusudur. Havalimanı; uluslararası hava trafiğinin geliş ve gidişlerine hizmet vermek amacıyla tesis edilmiş havaalanlarıdır. Havalimanlarında gümrük, göçmenlik, halk sağlığı, bitki ve hayvan karantinası gibi uluslararası hudut işlemlerinin yapılabileceği tesisler vardır.

Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü (International Civil Aviation Organization-ICAO) tarafından yayınlanan bir doküman (Doc 7910) ile havaalanlarına 4 harften oluşan ve birbirine benzemeyen kodlar verilmiştir.

Havaalanı isimlerinin yerel hâliyle kullanılması, telaffuz farklılıkları gibi problemlere yol açabilmektedir. Bu nedenle Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü (International Civil Aviation Organization-ICAO) tarafından yayınlanan bir doküman (Doc 7910) ile havaalanlarına 4 harften oluşan ve birbirine benzemeyen kodlar verilmiştir.

• İlk harf, havalimanının dünya üzerinde bulunduğu bölgeyi simgelemektedir. ICAO tarafından dünya, bölümlere ayrılarak harfler ile ifade edilmiştir.

• İkinci harf ülkeyi belirtmek için kullanılır.

• Son iki harf ise o ülkedeki havaalanını göstermektedir.

Son iki harf o ülkedeki havaalanını göstermektedir. Yani, ICAO kodu LTFM olan havaalanı için FM → Türkiye'deki İstanbul Havalimanını ifade etmektedir.

Heliportlar: Helikopterlerin iniş ve kalkışı için kullanılması öngörülen, bir yapı veya zemin üzerinde tanımlanmış alanlara heliport denir.

Birbirleriyle karşılaştırılabilmesi, sosyo-ekonomik yapıya etkilerinin tanımlanabilmesi ve çevresel etkilerinin ölçülebilmesi gibi nedenlerle havaalanları sınıflandırılmaktadır.

ABD’de NPIAS’da genel havacılık havaalanlarının her birine işlevsel ve ekonomik olarak ulusal havacılığa katkıları doğrultusunda roller tanımlanmıştır. Havaalanlarının tesis ve faaliyetlerini geliştirecek yatırım planlamaları NPIAS’daki rollerine bağlı olarak yapılır. Bu roller 5 gruba ayrılmıştır:

• Ulusal: Toplumun ulusal ve uluslararası pazarlara erişimini sağlayarak ulusal ve eyalet sistemini destekleyen havaalanlarıdır.

• Bölgesel: Eyalet çapındaki toplulukları eyalet içi pazarlara bağlayarak bölgesel ekonomiyi destekleyen havaalanlarıdır.

• Yerel: Öncelikli eyalet içi pazarlardan diğer eyalet içi pazarlara erişim sağlayarak kamuyu destekleyen havaalanlarıdır.

• Temel: Toplumu ulusal havaalanı sistemine bağlayan ve genel havacılık faaliyetlerini destekleyen havaalanlarıdır.

• Tanımlanmamış: Havacılık sistemine erişim sağlayan diğer havaalanlarıdır.

AB içerisinde yapılacak istatistik çalışmaları için yolcu kapasitelerine göre havaalanları 4 kategoriye ayrılmıştır (EC 1358/2003 sayılı yönetmelik gereği):

• Kategori 0: Yıllık 15.000 yolcuya kadar hizmet veren havaalanları,

• Kategori 1: Yıllık 15.000 - 150.000 arası yolcuya hizmet veren havaalanları,

• Kategori 2: Yıllık 150.000 - 1.500.000 arası yolcuya hizmet veren havaalanları,

• Kategori 3: Yıllık 1.500.000’dan fazla yolcuya hizmet veren havaalanları şeklinde ayrılmıştır

Orta büyüklükteki havaalanları: kod numarası 3 olan, kod harfi A, B, C, D olarak tarif edilen, referans saha uzunluğu 1.200m ile 1.800m arasında olan havaalanlarıdır. Orta büyüklükteki havaalanları, en az iki uçak kapasiteli apronu olan ve uçuş emniyeti bakımından asgari uçuş ünitelerine sahip havaalanlarıdır. Bu havaalanlarında uçakların manevra yapabileceği ebatlarda pist, apron ve taksi yolu olmalıdır. Ayrıca yolcu ve personel ihtiyacını karşılayabilecek terminal, teknik blok, kule, seyrüsefer cihazları, donanım yapıları, güvenlik ve benzeri üstyapı binaları da yer almalıdır. Gece uçuşları düşünüldüğü hâllerde ise, gerekli pist aydınlatma ve yeterli enerji teminine yönelik tesisleri de içeren ünitelere sahip olması beklenmektedir. Bu havaalanlarının gerektiğinde üst grup uçakların fiziki ihtiyaçlarını dikkate alarak tasarlanması zorunludur.

“Karada veya suda, içerisindeki bina, tesis ve teçhizat dâhil olmak üzere kısmen veya tamamıyla uçağın iniş, kalkış ve yer hareketini yapması için belirlenmiş alanlar havaalanlarıdır.''

L → Havaalanının Avrupa Bölgesinde olduğunu gösterir

Hava Taşımacılığı Birliği (International Air Transport Association IATA) tarafından yayınlanmış olan 3 harften oluşan havaalanı kodları; Ticari anlaşmalarda, biletleme, bagaj ve rezervasyon işlemlerinde  kullanılmaktadır. Haritacılık kısaltmalarında kullanılmamaktadır.

Havaalanı ve pist rakımları altimetre ile ölçülmektedir. Uçakların piste inebilmesi için ne kadar alçalması gerektiğinin belirlenebilmesi için altimetre ile ölçüm yapılması gerekmektedir. Bu nedenle havaalanlarında uçuş öncesinde uçakların altimetrelerini kalibre etmeleri gerekmektedir.

Ticari hizmet veren havaalanları: Kamuya açık, her takvim yılında en az 2.500 tarifeli yolcunun çıkış yaptığı havaalanlarıdır.

AB içerisinde yapılacak istatistik çalışmaları için yolcu kapasitelerine göre havaalanları 4 kategoriye ayrılmaktadır. Bunlar şöyle sıralanmaktadır: 
• Kategori 0: Yıllık 15.000 yolcuya kadar hizmet veren havaalanları,
• Kategori 1: Yıllık 15.000 - 150.000 arası yolcuya hizmet veren havaalanları,
• Kategori 2: Yıllık 150.000 - 1.500.000 arası yolcuya hizmet veren havaalanları,
• Kategori 3: Yıllık 1.500.000’dan fazla yolcuya hizmet veren havaalanlarıdır. 

Doğru cevap E'dir.

C Grubu Havaalanları: Genel Protokol kapsamında sivil-askeri müşterek olarak kullanılan yolcu terminalleri ile diğer sivil tesis ve hizmetleri içeren havaalanlarıdır.

Doğru cevap B'dir.

Havaalanı kılavuzunda yer alması gereken bilgiler;

Doğru cevap A'dır.

Türkiye’de Ankara Esenboğa ve İstanbul havalimanlarında iki merkezde “Merkez AIS Birimi” vardır. Diğer havaalanlarında merkez AIS’lere bağlı “Havaalanı AIS Birimleri” bulunmaktadır. Doğru cevap A'dır.

Entegre Havacılık Bilgi Paketleri şunlardır:
• Havacılık Enformasyon Yayını (AIP),
• AIP Ekleri (AIP SUP/AIRAC SUP),
• AIP Düzeltmeleri (AIP AMDT/ AIRAC AMDT),
• Havacılık Enformasyon Genelgeleri (AIC),
• NOTAM,
• Uçuş Öncesi Bilgi Bültenleri (PIB),
• NOTAM Kontrol Listesi ve Özeti.

Doğru cevap E'dir.