HAVAALANI SİSTEMİ

Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü (International Civil Aviation Organization-ICAO) tarafından yayınlanan bir doküman (Doc 7910) ile havaalanlarına 4 harften oluşan ve birbirine benzemeyen kodlar verilmiştir. İlk harf, havalimanının dünya üzerinde bulunduğu bölgeyi simgelemektedir. 

Örneğin yeni İstanbul  Havalimanının ICAO kodu “LTFM”dır.
• L → Havaalanının Avrupa Bölgesinde olduğunu ifade etmektedir.

Havaalanı tesis ve donanımlarının teknik standartları ICAO’nun yayınlamış olduğu eklerden 14’ünde yer almaktadır (Annex 14). Havaalanı tesis ve donanımları hava tarafı ve kara tarafı olmak üzere 2 ana bölüme ayrılmaktadır.

AB Mekânsal Planlama Enstitüsü (The Institute of Spatial Planning –IRPUD) 581 uluslararası havaalanını ulaşım sistemindeki rollerini dikkate alarak sınıflandırmıştır. Avrupa Komisyonunun yayınlamış olduğu yönetmelik ile IRPUD, havaalanlarını temel işlevlerine göre 4 gruba ayırmıştır:
• Uluslararası havaalanları,
• Bölgesel havaalanları,
• Yerel havaalanları,
• Diğer havaalanları.

AB içerisinde yapılacak istatistik çalışmaları için yolcu kapasitelerine göre havaalanları 4 kategoriye ayrılmıştır (EC 1358/2003 sayılı yönetmelik gereği):
• Kategori 0: Yıllık 15.000 yolcuya kadar hizmet veren havaalanları,
• Kategori 1: Yıllık 15.000 - 150.000 arası yolcuya hizmet veren havaalanları,
• Kategori 2: Yıllık 150.000 - 1.500.000 arası yolcuya hizmet veren havaalanları,
• Kategori 3: Yıllık 1.500.000’dan fazla yolcuya hizmet veren havaalanları şeklinde
ayrılmıştır.

Dolayısıyla yıllık 1.000.000 yolcuya hizmet veren bir havaalanı bu sınıflamaya göre  kategori 2 havaalanıdır.

FAA, havaalanlarını yıllık yolcu kapasitelerine ve kullanım amaçlarına göre sınıflandırmıştır. Entegre Havaalanı Sistemleri Ulusal Planı (National Plan of Integrated Airport Systems-NPIAS) ile yapılan sınıflandırmada havaalanları 4 gruba ayrılmıştır:
• Ticari hizmet veren havaalanları: Kamuya açık, her takvim yılında en az 2.500 tarifeli yolcunun çıkış yaptığı havaalanlarıdır.
• Birincil olmayan ticari hizmet veren havaalanları: Bu kategoriye giren ticari havaalanları, yıllık en az 2.500 en fazla 10.000 yolcunun çıkış yaptığı havaalanlarıdır.
• Birincil havaalanları: Bu kategoriye giren havaalanları, yıllık 10.000’den fazla yolcunun çıkış yaptığı havaalanlarıdır.
• Kargo hizmeti veren havaalanları: Diğer hava taşımacılık hizmetlerine ek olarak yıllık toplam 100 milyon pound (yaklaşık 220.000 ton) ve üzerinde kargo inişi gerçekleşen havaalanlarıdır.
• Trafiği rahatlatıcı havaalanları: Ticari havaalanlarında yaşanan tıkanıklığı hafifletmek ve genel havacılığın gelişimine katkı sağlamak için kullanılan havaalanlarıdır. Bu havaalanları kamu veya özel sahiplikte olabilir.
• Genel havacılık havaalanları: Genel havacılık havaalanları tarifeli olmayan veya yıllık 2.500 yolcudan az çıkışı olan havaalanlarıdır.

ICAO havaalanı referans kodlarına göre havaalanları 6 kategoriye ayrılmıştır. Her kategori bir referans kodu ile gösterilir. Bu kod, bir sayı ve bir harften oluşur. Havaalanı kod rakamları (1-4) havaalanını kullanması muhtemel en büyük uçağın havaaracı referans saha uzunluğunu gösterir. Buna göre referans saha uzunluğu;

NOTAM’lar aşağıda görüldüğü gibi 2 temel bölümde yayınlanır:
12 Havaalanı Sistemi
• Uluslararası NOTAM serileri
- A Serisi NOTAM
- B Serisi NOTAM
- C Serisi NOTAM
- D Serisi NOTAM
- S Serisi NOTAM (SNOWTAM)
• Ulusal NOTAM serileri
- E Serisi NOTAM
- G Serisi NOTAM
- H Serisi NOTAM
- M Serisi NOTAM (MILITARY)

AIP, ülkelerin havacılık bilgilerinin uluslararası alanda karşılıklı değişimini amaçlayan havacılık yayınlarından biridir. AIP’de uluslararası hava seyrüseferine temel teşkil eden kalıcı nitelikteki havacılık bilgileri yer alır. Ayrıca bir havaalanında yeni pist inşaatı veya yeni terminal binası yapımı gibi uzun süren geçici değişiklikler de AIP’de yayınlanır. AIP, Türk hava sahası ve havaalanlarına ilişkin, hava seyrüseferine temel teşkil eden ve işletme açısından önem arz eden tüm havacılık bilgilerini içermektedir. AIP’ler kâğıda dayalı, CD ve web olmak üzere 3 ayrı ortamda  yayınlanmaktadır

NOTAM’lar Avrupa AIS veri tabanına (EAD) gönderilerek Avrupa hava sahasına ve dünyaya yayınlanır. Türkiye’de NOTAM’lar aşağıda görüldüğü gibi 2 temel bölümde yayınlanır:
• Uluslararası NOTAM serileri
- A Serisi NOTAM
- B Serisi NOTAM
- C Serisi NOTAM
- D Serisi NOTAM
- S Serisi NOTAM (SNOWTAM)
• Ulusal NOTAM serileri
- E Serisi NOTAM
- G Serisi NOTAM
- H Serisi NOTAM
- M Serisi NOTAM (MILITARY)

Yönetmeliğe göre havaalanları için ICAO doküman 9774 AN969’da öngörülen standartlara göre “Havaalanı Kılavuzu” hazırlanır. Bu kılavuzda havaalanına ait aşağıdaki bilgiler yer alır:
• Havaalanı sahası,
• Tesisleri,
• Servisleri,
• Ekipmanları,
• İşletme prosedürleri,
• Organizasyon yönetimi,
• Emniyet yönetim bilgi sistemi.
Bu bilgilere ek olarak havacılık bilgileri ve bunların yayınlanmasına ilişkin prosedürler, uçak bilgileri kayıt sistemi ve havaalanı işletmecisinin yükümlülükleri de bu kılavuzda
bulunmalıdır.

Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü (International Civil Aviation Organization-ICAO) tarafından yayınlanan bir doküman (Doc 7910) ile havaalanlarına 4 harften oluşan ve birbirine benzemeyen kodlar verilmiştir.İlk harf, havalimanının dünya üzerinde bulunduğu bölgeyi simgelemektedir. Avrupa bölgesi ise L harfiyle ifade edilmektedir. Doğru cevap D'dir.

Havaalanı tesis ve donanımları hava tarafı ve kara tarafı olmak üzere 2 ana bölüme ayrılmaktadır.

Kara tarafı (land-side): Havaalanlarının karayolu taşımacılığı ile bağlantısını sağ­layan; havaalanına erişim imkânları, yolcu terminal binaları, kargo tesislerinin bu­lunduğu bölümdür.

Hava tarafı (air side): Uçakların iniş, kalkış ve yerdeki manevralarını yapabilme­leri için tasarlanmış pist, apron ve taksi yollarının (PAT) bulunduğu alandır.

Doğru cevap D'dir.

Ulusal: Toplumun ulusal ve uluslararası pazarlara erişimini sağlayarak ulusal ve eyalet sistemini destekleyen havaalanlarıdır. Bölgesel: Eyalet çapındaki toplulukları eyalet içi pazarlara bağlayarak bölgesel eko­nomiyi destekleyen havaalanlarıdır.

Yerel: Öncelikli eyalet içi pazarlardan diğer eyalet içi pazarlara erişim sağlayarak kamuyu destekleyen havaalanlarıdır.

Temel: Toplumu ulusal havaalanı sistemine bağlayan ve genel havacılık faaliyetle­rini destekleyen havaalanlarıdır.

Tanımlanmamış: Havacılık sistemine erişim sağlayan diğer havaalanlarıdır.

Doğru cevap C'dir.

AB içerisinde yapılacak istatistik çalışmaları için yolcu kapasitelerine göre havaalanla­rı 4 kategoriye ayrılmıştır.

kategori 0: Yıllık 15.000 yolcuya kadar hizmet veren havaalanları

kategori 1: Yıllık 15.000 - 150.000 arası yolcuya hizmet veren havaalanları

kategori 2: Yıllık 150.000 - 1.500.000 arası yolcuya hizmet veren havaalanları

kategori 3: Yıllık 1.500.000’dan fazla yolcuya hizmet veren havaalanları şeklinde ayrılmıştır.

Doğru cevap C'dir.

Türkiye’de Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü (SHGM), ICAO’nun havaalanı sınıflandırmasına göre Havaalanları;

"Diğer havaalanları" ise SHGM'nin sınıflandırması içerisinde yer almamaktadır.

Doğru cevap C'dir.

A Grubu Havaalanları: Havaalanı işletmecisi dışında Yap İşlet Devret Modeli kap­samında veya diğer bir şekilde işletilen, yıllık terminal yolcu kapasitesi 3.000.000 ve üzerinde olan havaalanlarıdır.

B Grubu Havaalanları: Havaalanı işletmecisi dışında Yap İşlet Devret Modeli kap­samında veya diğer bir şekilde işletilen, yıllık yolcu kapasitesi 2.999.999’a kadar olan havaalanlarıdır. 

C Grubu Havaalanları: Genel Protokol kapsamında sivil-askeri müşterek olarak kullanılan yolcu terminalleri ile diğer sivil tesis ve hizmetleri içeren havaalanlarıdır.

D Grubu Havaalanları: Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı tarafından özel amaçlar için işletilmesi uygun görülen terminalleri içeren havaalanlarıdır.

Doğru cevap D'dir.

Havalanı klavuzunda Havaalanı sahası, tesisleri, servisleri, ekipmanları, işletme prosedürleri, organizasyon yönetimi, emniyet yönetim bilgi sistemi yer almaktadır.Hizmet verecek havayolları yer almaz.

Doğru cevap E'dir.

Ulusal ve uluslararası hava seyrüsefer bilgileri, ülkelerde bulunan Havacılık Enfor­masyon Hizmetleri (Aeronatical Information Services-AIS) birimi tarafından verilir. Türkiye’de Ankara Esenboğa ve İstanbul havalimanlarında iki merkezde “Merkez AIS Birimi” vardır.

Doğru cevap A'dır.

Ulusal NOTAM serileri; E Serisi NOTAM, G Serisi NOTAM, H Serisi NOTAM, M Serisi NOTAM (MILITARY) olarak sıralanmaktadır. S Serisi NOTAM ise uluslararası NOTAM serilerinden biridir.

NOTAM’ların büyük bölümü doğrudan veya dolaylı olarak havaalanı bilgilerini içerir. Uluslararası trafiğe açık havalimanlarına ilişkin tüm bilgiler A serisi NOTAM ile yayınlanır. C serisi NOTAM’larda ise heliportlar ve/veya yalnızca görerek uçuş usullerinde uçuşlara izin verilen havaalanlarına ilişkin bilgiler vardır. Doğru cevap A'dır.