HAVAALANI SİSTEMİ - Deneme Sınavı - 15

Avrupa Seyrüsefer Emniyeti Teşkilatı’nın (EUROCONTROL, European Organization for

the Safety of Air Navigation), merkezi Brüksel’de olup, 1960 yılında kurulmuştur. Amacı, Avrupa’da hava trafik yönetimini ve emniyetini geliştirmektir.

Çevre ve Şehircilik Bakanlığının hizmet birimleri arasında;

• Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü,

• Çevresel Etki Değerlendirmesi,

• İzin ve Denetim Genel Müdürlüğü,

• Tabiat Varlıklarını Koruma Genel Müdürlüğü bulunmaktadır.

1933 yılından bugüne farklı isim ve statülerde hizmetlerini sürdürmektedir. Devlet Hava

Meydanları İşletmesi Genel Müdürlüğü (DHMİ)’nin amaç ve faaliyet konuları arasında;

hava taşımacılığı, havaalanlarının işletilmesi, meydan yer

hizmetleri ve hava trafik kontrol hizmetlerinin yerine

getirilmesi; seyrüsefer sistem ve yardımcılarının kurulması ve işletilmesi; söz konusu faaliyetler ile ilgili tesis

ve sistemlerin kurulması, işletilmesi ve modern havacılık

düzeyine çıkarılması yer almaktadır.

Havaalanı çevresinde yaşayanların yaşam kalitesini olumsuz yönde etkilemeyecek şekilde gürültünün azaltılması konusunda farklı yöntemler uygulanmaktadır. Sözgelimi; hava ulaştırma kaynaklı gürültünün düzenlenmesi ve denetimi; gürültüyü kaynağında azaltmak; uçak faaliyetlerinde gürültü azaltma uygulamaları; gece uçuşu kısıtlamaları; uygun pist kullanımı; gürültü izleme ve ölçümü; arazi kullanım planlaması bu önlemlerden birkaçıdır.

Nitrojen oksit, (NOx), karbon monoksit (CO), karbondioksit (CO2 ), metan (CH4 ), yanmamış hidrokarbon (HC), sülfür dioksit (SO2 ), Ozon (O3 ), buharlaşan organik bileşenler (VOC), su buharı, duman ve toksik kirleticiler hava ulaştırma faaliyetleri sonucu ortaya çıkan hava kirleticileri arasında bulunmaktadır. Aşağıda havaalanında yerel hava kirliliğine yol açan kaynaklar ele alınmaktadır. Bunlar; inşaat çalışmaları, uçak motor egzozu, uçak yakıt ikmal sistemleri, havaalanı şehir bağlantısında kullanılan motorlu araçlar, yer hizmeti ekipmanları ile havaalanı ısıtma ve soğutma sistemleridir.

Aşağıda havaalanında hava kirliliğine yol açan kaynaklar ele alınmaktadır. Bunlar; havaalanı inşaat çalışmaları, uçak motor egzozu, uçak yakıt ikmal sistemleri, havaalanı şehir bağlantısında kullanılan motorlu araçlar, yer hizmeti ekipmanları ile havaalanı ısıtma ve soğutma sistemleridir.

Havaalanında su ve toprak kirliliğine yol açan kaynaklara bakıldığında; havaalanı inşaat çalışmaları, buzlanmayı önleyici ve buz çözücü işlemler, terminal binası atıkları, araçların yıkanması, yakıt depoları, yağ ve yakıt sıçramaları, yangın söndürme eğitimleri, ilaçlamalar ve acil durum hizmetleri görülmektedir

Her havaalanının çevresinde, iklim koşulları birbirinden farklı olduğu için su ve toprak kirliliği etkisinin azaltılmasına yönelik farklı yöntemler geliştirilmektedir. Genel olarak başvurulan yöntemler arasında: • Otomatik olarak su akışını izlemek, • Yıllık su tüketimini azaltmak, • En az zararlı kimyasal maddeleri kullanmak, • Denetlemek için sıkı kurallar uygulamak, • Kullanılan yakıt, yağ ve kimyasal maddelerin asfaltlı alanlardan çevredeki toprak ve su kaynaklarına akışını önlemek, • Kirli su atıklarının çevreye yayılmasını önlemek için bu atıkları biriktirecek dengeleme havuzlarını yapmak, • Çevreye daha az zararlı alternatif buzlanma önleyici ve çözücü maddeler kullanmak, • Yakıtın depolanması ve yakıt ikmal sistemlerinin korunarak sürekli izlenmesini sağlamak, • Terminal binası için uygun su arıtma tesisleri inşa etmek, • Uçaklarda kullanılan buzlanma çözücü ve önleyici zararlı maddelerin ve bakım hangarlarındaki atık suların toprağa sızmasını önlemek için drenaj sistemi ve toplama havuzları yaparak su kaynaklarına ulaşmadan önce arıtma işleminden geçirmek yer almaktadır.

Çevre Yönetim Sistemi, ISO 9001 Kalite Yönetim Sisteminin Deming Modeli ile paralellik göstermektedir. Bu model işletmelerin faaliyetlerini 4 sürece ayırmaktadır: • Planlama süreci: İşletmenin amaç ve hedefleri belirlenir, uygulama yöntemleri geliştirilir. • Uygulama süreci: Plan uygulanır ve üzerinde anlaşılan önlemler işletmenin hedefleri doğrultusunda alınır. • Değerlendirme süreci: Plan dâhilindeki faaliyetler etkinlik ve yeterlilik açısından kontrol edilip sonuçlar planlananlar ile karşılaştırılır. • İyileştirme süreci: Belirlenen eksiklikler giderilir. Sistem düzeltici, önleyici faaliyetler uygun şekilde yeniden yapılandırılır.

Uygulama ve operasyon: • Kaynaklar, görevler, sorumluluk ve yetki: İnsan kaynağı, altyapı, teknoloji ve finans gibi kaynaklar yönetim tarafından sağlanmalı; görev, sorumluluk ve yetkiler belirlenip, ilgili birimlere duyurulmalıdır. • Uzmanlık, eğitim ve farkında olma: Faaliyetler ile çevre boyutları belirlendikten sonra ilgili personelin yetkinlikleri; eğitim, deneyim ve öğrenim açısından tanımlanmalıdır. • İletişim: Çevre boyutları ve ÇYS ile ilgili taraflar arasında bilgi akışı sağlanmalıdır. • Dokümantasyon: Çevre politikasından başlayıp denetime kadar her adım belgelendirilmelidir. • Dokümanların kontrolü: ÇYS’nin talep ettiği dokümanlar kontrol edilmelidir. • Faaliyetlerin kontrolü: Önemli çevre boyutları ile ilişkili faaliyetler belirlenmeli, prosedürler oluşturulmalı, işletim kuralları belirlenmeli, uygulanmalı ve sürdürülmesi sağlanmalıdır. • Acil duruma hazır olma ve müdahale: Olası acil durum ve kazalarla karşılaşıldığında müdahale yöntemleri belirlenmelidir.

Bu doğrultuda havaalanı hizmetleri temel olarak aşağıdaki gibi ele alınabilir:

• Havaalanı operasyonel hizmetleri,

• Hava trafik yönetimi hizmetleri,

• Havaalanı yer hizmetleri,

• Havaalanı ticari hizmetleri

Havaalanı operasyonel hizmetleri, bir uçağın havaalanına inişi için yaklaşma aşamasında başlayarak kalkışına kadar devam eden bir dizi hizmeti içermektedir. Bunlar: İniş, taksi, park ettirme, yolcu ve yükün boşaltılıp yüklenmesi, uçağın park yerini terk etmesi ile kalkış yapması işlemlerinin emniyetle, güvenle ve hızla yapılabilmesi adına verilen hizmetlerdir.

Oldukça kapsamlı olan havaalanı operasyonel hizmetlerinin;

• Kurtarma ve yangınla mücadele,

• PAT sahasının operasyona elverişli tutulması,

• Yabani hayvan çarpma riskinin azaltılması (yabani hayat kontrolü),

• Acil durum planının oluşturulması,

• Hareket kabiliyetini kaybetmiş uçakların kaldırılması,

• Apron yönetimi ve apron emniyeti,

• Sağlık hizmetleri,

• Görsel yardımcıların kontrolü,

• Yer gürültüsünün kontrolü (Mania kontrolü),

• Yükseltilerin kontrolü,

• Havaalanı güvenliği başlıkları altında incelenmesi mümkündür.

Ana söndürücü malzeme olarak köpük kullanılmaktadır.

Kurtarma ve yangınla mücadele hizmetlerinin sunumunda en önemli kriter, olaya en kısa sürede müdahale edilmesidir. Müdahale süresi için uluslararası standartlar bulunmaktadır. Bu standartlara göre, bir olay haberi veya alarmı alındığında RFF hizmetinin, her bir pist başına 2–3 dakikada ulaştırılması gerekmektedir.

FOD olarak adlandırılan (FOD-Foreign Object Damage: Yabancı Madde Hasarı) bu cisimler ile tüm kalıntıların hızlıca ve tamamen temizlenmesi gerekmektedir. Kalıntı ve atıkların temizlenmesi için mekanik ve kimyasal metotlar kullanılmaktadır

PAT sahası mümkün olduğunca sık denetlenmelidir. Denetlemeler sırasında;

• Herhangi bir sebepten oluşmuş FOD’ler,

• Lastik izleri ve kalıntıları,

• Beton veya asfalttaki çatlamalar ve kabarmalar dâhil kaplama yüzeyindeki deformasyonlar,

• Aydınlatma sistemlerindeki yapısal hasarlar,

• Pist işaretlerinin görünürlüğü,

• Mazgalların durumu ve yerlerinde tespit edilmiş olarak durduğu,

• Otların ve bitki örtüsünün ışıkları, işaretleri ve diğer donanımın görünürlüğünü engellemediği,

• Otların ve bitki örtüsünün belirlenmiş boyu geçmediği,

• Yağmur sonrasında su birikintisi oluşan alanlar,

• Kar yağışı sonrası, karın hangi alanları kapladığı ve derinliği,

• Hava sıcaklığın 0°C’ye yaklaştığı ve altına indiği durumlarda buzlanma oluşan alanlar kontrol edilerek, tespit edilen aksaklığın en kısa zamanda giderilmesi sağlanmalıdır.

Yüzey sürtünmesi: Bir yüzeyle temas hâlinde olan bir nesne ile yüzey arasında oluşan ve harekete karşı koyan kuvvettir.

NOTAM: Geçici karakterli, kısa süreli (en fazla 3 ay) bilgiler veya operasyonel açıdan önem arz eden kalıcı değişiklikler veya uzun süreli geçici değişikliklerden kısa bir süre içerisinde bildirilmesi gereken bilgileri içeren özel formatta bir yayımdır.

SNOWTAM: Havaalanı PAT sahasındaki kar, buz, sulu kar ve su birikintisi nedeniyle oluşan tehlikelere ait bilgiler içeren özel formatta bir yayımdır.

Statik kapasite, bir tesisin, alanın depolama potansiyelini tanımlamak için kullanılan kapasitedir. Belirlenen bir alanın bir anda barındırabileceği en fazla kişi ya da trafik sayısı için kullanılabilir.