HAVA TRAFİK KONTROL HİZMETLERİ

Kol uçuşu yapılmak isteniyorsa uygun hava trafik hizmetleri otoritesi tarafından
belirlenmiş olan aşağıdaki şartlara uyulmalıdır:
• Uçakların kaptan pilotları arasında ön anlaşma yapılmalı,
• Seyrüsefer ve pozisyon raporlama tek bir uçak gibi yapılmalı,
• Uçaklar arası ayırma sorumluluğu uçuş lideri ve diğer uçakların kaptan pilotlarında olmalı. (Bu sorumluluk, kol uçuşunda yer alan uçaklar arası ayırmayı sağlamak, formasyona katılmak ve çıkmak için uçakların yaptıkları manevra sırasındaki geçiş sürecini de kapsamaktadır.)
• Her uçak tarafından uçuş lideri ile arasında yanlamasına ve uzunlamasına 1 km., dikey olarak ise 30 m.’lik bir mesafe korunmalıdır.
• Uçuş, kontrolsüz hava sahalarında olmalıdır.

İrtifa, bir nesnenin, noktanın ya da seviyenin ortalama deniz seviyesinden dikey mesafesini ifade eder.

Bir uçuşun gerçekleştirildiği seyir seviyeleri “uçuş seviyesi” veya “irtifa” türünden
ifade edilir. Uçuş seviyesi, kullanılabilir en alçak uçuş seviyesi ve üzerindeki veya geçiş irtifası üzerindeki uçuşlar için kullanılmalıdır. İrtifa ise, en alçak uçuş seviyesinin altındaki veya geçiş irtifası ve altındaki uçuşlar için kullanılmalıdır. Genellikle düz uçuşlarda uçuş seviyesi, iniş ve kalkışlar sırasında ise irtifa kullanılır.

En temel hava kuralı, uçakların diğerlerinin mallarını ve canlarını tehlikeye atacak şekilde dikkatsizce ya da tedbirsizce kullanılmamasıdır.

Aşağıdaki durumlar haricinde yaklaşık aynı seviyede birbirlerine kesişen rotalardan yaklaşırken, soldaki uçak sağındakine yol vermelidir:
• Güç kaynağı olan havadan ağır uçaklar hava gemileri, planörler ve balonlara yol vermelidir.
• Hava gemileri planör ve balonlara yol vermelidir.
• Planörler balonlara yol vermelidir.
• Güç kaynağı olan uçaklar, uçak ya da başka bir nesne çeken uçaklara yol vermelidir.

Gün batımından gün doğumuna kadar olan süre içinde meydan hareket sahası üzerindeki (yerdeki) uçaklar;
• Hareket hâlindeyken; seyrüsefer ışıklarını,
• Sabit ışıklandırma ile yeterince aydınlatma olmadığı takdirde; uçakların yapısal
sınırlarını göstermeye yarayan ışıklarını,
• Uçakların dikkatlerini çekmeye yarayan ışıklarını,
• Motorları çalışmakta olan uçaklar, bunu belirten ışıklarını yakmalıdır.

Uçak tarafından verilen varış raporu aşağıdaki bilgileri içermelidir:
• Uçak kimliği,
• Kalkış hava alanı,

• Son varış hava alanı (sadece iniş hava alanı değiştirildiği durumda),
• Varış hava alanı,
• Varış zamanı.

Bir uçuş planı, uygun hava trafik hizmetleri tarafından gerekli görülen şu maddeler ile ilgili bilgileri barındırmalıdır:
• Uçak tanımlaması (kimliği),
• Uçuş kuralları ve uçuş tipi,
• Uçak sayısı ve tipleri ile dümen suyu türbülans kategorileri,
• Ekipman,
• Kalkış hava alanı (uçuş planı uçuş sırasında çekilmişse, kalkış hava alanı yerine, uçuş hakkında ek bilginin temin edilebileceği bir konum belirtilmelidir),

Tahmini takoz çekme saati (EOBT) (eğer uçuş planı uçuş sırasında sunulmuşsa,
tahmini takoz çekme saati yerine uçuş rotası üzerindeki ilk noktaya olan tahmini
varış zamanına dair bilgi verilmelidir),
• Seyir hızları,
• Seyir seviyeleri,
• Takip edilecek rota,
• Varış hava alanı ve uçuş operasyonu boyunca geçecek tahmini toplam süre,
• Yedek hava alanları,
• Yakıtın ne kadar sürelik uçuşa yeteceği,
• Uçaktaki kişi sayısı,
• Acil durum ve kurtarma ekipmanı,
• Diğer bilgiler.

Hava trafik kontrol hizmetleri ile ilişkili kurallar; hava trafik kontrol müsaadeleri, uçuş planına bağlılık, pozisyon raporları, kontrolün sonlanması ve iletişimin
sonlanması ile ilişkili kurallardan oluşmaktadır. Herhangi bir kontrollü uçuştan önce mutlaka hava trafik kontrol müsaadesi alınmalıdır. Hava trafik kontrolörünün izni olmadan bir uçak hava alanında taksi bile yapamaz. Uçak işleticisi ya da pilot, uçuş hakkındaki gerekli tüm detayları içeren bir form olan uçuş planını doldurup hava trafik hizmetleri birimine sunarak bir müsaade almalıdır. Zorunda kalması, hatayla olması, vb. hâller dışında uçağın pilotu uçuş planına uymalıdır. Uyamadığında durumuyla ilişkili uygun prosedürü uygulamalıdır. Kontrollü uçuşlar hava trafik hizmet yolunun merkez hattı boyunca gerçekleştirilmeli, pilot her bir zorunlu rapor noktasında ilgili hava trafik hizmetleri birimine pozisyon raporu vermelidir. Eğer uçak ile hava trafik hizmetleri birimi arasında iletişim koparsa, bu ünitede anlatılan uygun prosedürleri uygulayarak uçuşuna devam etmelidir.

Hava kuralları, Uluslararası Sivil Havacılık Kuruluşu (ICAO: International Civil Aviation Organisation) tarafından yayımlanan Annex 2’de tanımlanmıştır. Ülkemiz de dünyadaki ülkelerin çoğu gibi bu kuruluşa üyedir. Dolayısıyla bu kurallara uymakla mükelleftir.

Genel kurallar şu başlıklar altında incelenecektedir;

Uçak operasyonunun hava kurallarına uyumlu olmasından uçağın kaptan pilotu sorumludur. Uçağı bizzat kullanan kişinin başka pilot (yardımcı pilot) olması bu durumu değiştirmez. Ancak emniyet için gerekli olduğuna kanaat getirdiği durumlarda kaptan pilot bu kuralların dışına çıkabilir.

Uçuşa başlamadan önce kaptan pilot uçuşla ilgili olan gerekli her şeyi bilmelidir. Bir hava alanının uzağına gerçekleşecek olan uçuşlardan ve tüm aletli uçuş kuralları uçuşlarından önce güncel hava raporları ve tahminleri üzerinde titiz bir inceleme yapılmalıdır. Bu inceleme, eğer uçuş planlandığı gibi tamamlanamazsa gerekli olacak yakıt ve alternatif bir eylem planını göz önünde bulundurarak yapılmalıdır.

Uçağın kullanılması konusunda en üst yetki ilgili uçuşta görevli olan kaptan pilota aittir.

İnsan performansını düşürdüğü için psikoaktif maddelerin etkisi altındayken havacılığın emniyetinde kritik bir işleve sahip olan hiç kimse ilgili görevi üstlenemez. Bu kişiler böyle bir problemli madde kullanımına kalkışmamalıdır.

Uygun otorite tarafından belirtilen bazı şartların oluşup uygun hava trafik hizmetleri biriminin bilgilendirme, tavsiye veya müsaadesine göre yapılması haricinde:

Eğer kol uçuşu yapılmak isteniyorsa uygun hava trafik hizmetleri otoritesi tarafından belirlenmiş olan aşağıdaki şartlara uyulmalıdır:

Aşağıdaki durumlar haricinde yaklaşık aynı seviyede birbirlerine kesişen rotalardan yaklaşırken, soldaki uçak sağındakine yol vermelidir:

Bir diğerinin simetri düzlemine 70 dereceden daha küçük bir açı oluşturan hat boyunca arkadan yaklaşan uçak sollayan uçaktır. Böyle bir pozisyonda arkadaki uçak gece saatlerinde diğerinin sol ya da sağ seyrüsefer ışıklarından birini göremez. Sollanan uçak yol hakkına sahiptir ve sollayan uçak uçuş başını sağa çevirerek diğer uçağın yolundan çekilmelidir.

İniş sırasında yol hakkının nasıl değişiklik gösterdiği aşağıdaki maddelerde anlatılmıştır.

Uygun hava trafik hizmetleri otoritesi tarafından aksi belirtilmediği sürece; hava trafik kontrol hizmeti ya da hava trafik tavsiye hizmetine haiz bir uçuş planı, kalkıştan en az 60 dakika önce sunulmalı ya da uçuş sırasında sunuluyorsa, uçağın aşağıda belirtilen herhangi bir noktaya varışından en az 10 dakika önce ilgili hava trafik hizmetleri birimine iletilmiş olmasını sağlamalıdır:

Uygun hava trafik hizmetleri otoritesi ya da hava trafik hizmetleri birimi tarafından muaf tutulmadığı (ayrıcalık tanınmadığı) sürece, bir kontrollü uçuş en kısa sürede uygun hava trafik hizmetleri birimine diğer tüm gerekli bilgilerle birlikte tahsis edilmiş her bir zorunlu rapor noktasını geçiş zamanlarını ve geçiş seviyelerini (yüksekliklerini) rapor etmelidir. Uygun hava trafik hizmetleri birimi tarafından talep edildiğinde başka noktalarda da benzer şekilde pozisyon raporları verilmelidir. Tahsis edilmiş rapor noktaları yoksa uygun hava trafik hizmetleri otoritesi tarafından zorunlu kılınan ya da uygun hava trafik hizmetleri birimi tarafından belirlenen aralıklarla pozisyon raporu verilmelidir.

Uygun hava trafik hizmetleri birimine veri hattı iletişimini kullanarak pozisyon bilgisi veren kontrollü uçuşlar, sesli raporları sadece talep edilirse vermelidir.

Uçak tarafından verilen varış raporu aşağıdaki bilgileri içermelidir:

Kesişen rotalarda birbirine yaklaşan uçaklardan, diğer uçağı veya deniz taşıtını sağında gören uçak yol vermelidir.Doğru cevap D'dir.