HAVA TRAFİK KONTROL HİZMETLERİ

Eğer kol uçuşu yapılmak isteniyorsa uygun hava trafik hizmetleri otoritesi tarafından belirlenmiş olan aşağıdaki şartlara uyulmalıdır:

• Uçakların kaptan pilotları arasında ön anlaşma yapılmalı,

• Seyrüsefer ve pozisyon raporlama tek bir uçak gibi yapılmalı,

• Uçaklar arası ayırma sorumluluğu uçuş lideri ve diğer uçakların kaptan pilotlarında olmalı. (Bu sorumluluk, kol uçuşunda yer alan uçaklar arası ayırmayı sağlamak, formasyona katılmak ve çıkmak için uçakların yaptıkları manevra sırasındaki geçiş sürecini de kapsamaktadır.)

• Her uçak tarafından uçuş lideri ile arasında yanlamasına ve uzunlamasına 1 km.,dikey olarak ise 30 m.’lik bir mesafe korunmalıdır.

• Uçuş, kontrolsüz hava sahalarında olmalıdır.

Karşılıklı yaklaşma: Karşılıklı olarak zıt yönlerden birbirlerine yaklaşan uçaklar çarpışma tehlikesi altındaysa her ikisi de sağa dönmelidir.

Kesişen Rotalar

Aşağıdaki durumlar haricinde yaklaşık aynı seviyede birbirlerine kesişen rotalardan yaklaşırken, soldaki uçak sağındakine yol vermelidir:

Güç kaynağı olan havadan ağır uçaklar hava gemileri, planörler ve balonlara yol vermelidir.

Hava gemileri planör ve balonlara yol vermelidir.

Planörler balonlara yol vermelidir.

Güç kaynağı olan uçaklar, uçak ya da başka bir nesne çeken uçaklara yol vermelidir.

İniş sırasında yol hakkının nasıl değişiklik gösterdiği aşağıdaki maddelerde anlatılmıştır.

Havadaki, yerdeki ya da sudaki uçak, inmekte olan ya da son yaklaşma safhasındaki uçağa yol vermelidir.

Uçuş seviyesi, değeri 1013,2 hPa (hektopaskal) olan basınç kıyas noktası ile ilişkili bir “sabit” basınç yüzeyidir. Basınç türündeki altimetre standart atmosfere göre kalibre edildiğinde; bir altimetre QNH olarak ayarlanırsa irtifa elde edilir, 1013,2 hPa olarak ayarlanırsa uçuş seviyesi elde edilir.

Uygun otorite tarafından belirtilen bazı şartların oluşup uygun hava trafik hizmetleri biriminin bilgilendirme, tavsiye veya müsaadesine göre yapılması haricinde: • Havadaki bir uçaktan hiçbir şey atılamaz ya da püskürtülemez, • Bir uçak tarafından hiçbir uçak ya da nesne çekilemez, • Acil durum haricinde paraşüt alçalışı yapılamaz, • Akrobatik uçuş yapılamaz.

Eğer kol uçuşu yapılmak isteniyorsa, her uçak tarafından uçuş lideri ile arasında yanlamasına ve uzunlamasına 1 km., dikey olarak ise 30 m.’lik bir mesafe korunmalıdır.

Eğer kol uçuşu yapılmak isteniyorsa uygun hava trafik hizmetleri otoritesi tarafından belirlenmiş olan aşağıdaki şartlara uyulmalıdır: 1. Uçakların kaptan pilotları arasında ön anlaşma yapılmalı; 2. Seyrüsefer ve pozisyon raporlama tek bir uçak gibi yapılmalı, 3. Uçaklar arası ayırma sorumluluğu uçuş lideri ve diğer uçakların kaptan pilotlarında olmalı, 4. Her uçak tarafından uçuş lideri ile arasında yanlamasına ve uzunlamasına 1 km.’lik mesafe korunmalıdır, 5. Uçuş, kontrolsüz hava sahalarında olmalıdır.

Karşılıklı olarak zıt yönlerden birbirlerine yaklaşan uçaklar çarpışma tehlikesi altındaysa her ikisi de sağa dönmelidir.

Aşağıdaki durumlar haricinde yaklaşık aynı seviyede birbirlerine kesişen rotalardan yaklaşırken, soldaki uçak sağındakine yol vermelidir: • Güç kaynağı olan havadan ağır uçaklar hava gemileri, planörler ve balonlara yol vermelidir. • Hava gemileri planör ve balonlara yol vermelidir. • Planörler balonlara yol vermelidir. • Güç kaynağı olan uçaklar, uçak ya da başka bir nesne çeken uçaklara yol vermelidir.

Gün batımından gün doğumuna kadar ve uygun otoritenin belirleyebildiği süreler içinde uçuş gerçekleştiren (havadaki) uçaklar; diğer uçakların dikkatini çekmeye yarayan “çarpışma önleyici ışıkları” ve gözlemciye göreceli yolunu göstermeye yarayan “seyrüsefer ışıklarını” yakmalıdır.

Uygun hava trafik hizmetleri otoritesi tarafından aksi belirtilmediği sürece; hava trafik kontrol hizmeti ya da hava trafik tavsiye hizmetine haiz bir uçuş planı, kalkıştan en az 60 dakika önce sunulmalı.

Uçuş Planı, uçuş sırasında sunuluyorsa, uçağın aşağıda belirtilen herhangi bir noktaya varışından en az 10 dakika önce ilgili hava trafik hizmetleri birimine iletilmiş olmasını sağlamalıdır: • Bir kontrol sahasına veya tavsiyeli sahaya giriş yapılması planlanan nokta ya da • Bir havayolu veya tavsiyeli rotayı kat etme noktası.

Bir uçuş planı, uygun hava trafik hizmetleri tarafından gerekli görülen şu maddeler ile ilgili bilgileri barındırmalıdır: • Uçak tanımlaması (kimliği), • Uçuş kuralları ve uçuş tipi, • Uçak sayısı ve tipleri ile dümen suyu türbülans kategorileri, • Ekipman, • Seyir hızları, • Seyir seviyeleri, • Takip edilecek rota, • Varış hava alanı ve uçuş operasyonu boyunca geçecek tahmini toplam süre, • Yedek hava alanları, • Yakıtın ne kadar sürelik uçuşa yeteceği, • Uçaktaki kişi sayısı, • Acil durum ve kurtarma ekipmanı.

Uygun hava trafik hizmetleri otoritesi tarafından aksi belirtilmediği sürece; hava trafik kontrol hizmeti ya da hava trafik tavsiye hizmetine haiz bir uçuş planı, kalkıştan en az 60 dakika önce sunulmalı ya da uçuş sırasında sunuluyorsa, uçağın aşağıda belirtilen herhangi bir noktaya varışından en az 10 dakika önce ilgili hava trafik hizmetleri birimineiletilmiş olmasını sağlamalıdır:

• Bir kontrol sahasına veya tavsiyeli sahaya giriş yapılması planlanan nokta ya da

• Bir havayolu veya tavsiyeli rotayı kat etme noktası.

Uygun hava trafik hizmetleri otoritesi tarafından aksi belirtilmediği sürece; hava trafik kontrol hizmeti ya da hava trafik tavsiye hizmetine haiz bir uçuş planı, kalkıştan en az 60 dakika önce sunulmalıdır.

Uçak tarafından verilen varış raporu aşağıdaki bilgileri içermelidir:

Uçak kimliği,

Kalkış hava alanı,

Son varış hava alanı (sadece iniş hava alanı değiştirildiği durumda),

Varış hava alanı,

Varış zamanı.

Gerçek hava hızından sapma: eğer rapor noktaları arasındaki uçuşun gerçek hava hızı ortalaması ile uçuş planındaki hız arasında (+) (-) % 5’e varan bir fark varsa ya da böyle bir fark olacağı tahmin ediliyorsa uygun hava trafik hizmetleri birimi bilgilendirilmelidir.

Uygun hava trafik hizmetleri otoritesi tarafından belirlenen ya da hava seyrüsefer bölgesel anlaşmaları temelinde belirlenen başka bir zaman dilimine göre 2 dakikadan fazla bir hata oluşursa, en kısa sürede uygun hava trafik hizmetleri birimine yenilenmiş bir tahmini zaman iletilmelidir.

Çarpışmaları engellemede uçaklardan (ya da diğer araçlardan) hangilerinin ne kadar önceliğe sahip olduğu ve nasıl hareket etmeleri gerektiğini bilmek çok önemlidir. Bunun için çeşitli koşullara göre değişen yol hakkıyla ilişkili kurallar bulunmaktadır. Bunlardan ilki ve en temel olanı; iki uçağın yolları çakıştığında, yol hakkı olan uçağın uçuş başını (yani yönünü) ve hızını koruduğudur. Yol hakkı olan uçak uzaklaşıp kuyruk türbülansı yok olmadan, diğer uçak yol hakkı olan uçağın altından, önünden veya üstünden geçemez.