HAVA TRAFİK KONTROL HİZMETLERİ

Uçakların kullanılması ve operasyonların hava kuralları gözetilerek yürütülmesinden birinci derece sorumlu kişi kaptan pilottur. Doğru cevap C' dir.

Havaaraçları için kullanılabilir en alçak uçuş seviyesi ve üzerindeki veya geçiş irtifası üzerindeki uçuşlar için belirlenen seyir seviyesi uçuş seviyesi olarak adlandırılır. Doğru cevap D' dir.

Karşılıklı olarak zıt yönlerden yaklaşan uçaklar çarpışmadan kaçınmak için uçuş başını sağa çevirmelidir. Doğru cevap E' dir.

Kol uçuş yapılacaksa hava trafik otoritesinin kurallarına riayet edilmelidir. Bu kurallardan ikisi ise uçuşun kontrolsüz hava sahalarında olması ve uçaklar arasında yanlamasına ve uzunlamasına 1 km.' lik mesafe bırakılmasıdır. Doğru cevap E' dir.

Harekat sahası içerisinde taksi yapılırken zıt yönlerde sağa dönülmeli ve kesişen rotalarda uçaklar sağındaki uçağa yol vermelidir. Ayrıca manevra sahasında taksi yapılırken uçaklar tüm ışıklandırılmış durma çıtalarında durup beklemeli ve ışıklar sönünce yoluna devam etmelidir. Doğru cevap C' dir.

Su üzerindeki operasyonlarda kesişen rotalardan yaklaşan uçaklar sağındaki uçağa yol vermelidir. Ayrıca zıt yönlerden yaklaşmada ise birbirlerini tamamen geçene geçen uçuş başını sağa çevirmelidir. Doğru cevap A' dır.

Hava trafik hizmetleri otoritesi tarafından aksi belirtilmedikçe hava trafik hizmetine tabi uçuş planları kalkıştan en az 60 dakika önce sunulmalıdır. Doğru cevap C' dir.

Bir uçuş planı, uçak tanımlaması, uçuş kuralları, ekipman, kalkış hava alanı, tahmini takoz çekme saati, varış meydanı, yedek meydanlar, takip edilecek rota, seyir seviyeleri, uçaktaki kişi sayısı, yakıt miktarı gibi bilgiler içermektedir. Diğer yandan yolcuların sayısı dışında bir bilgi yer almaktadır. Doğru cevap D' dir.

Kontrollü olarak uçuş gerçekleştiren bir uçak hava-yer arasında kurulan iletişimde bir sorun ortaya çıkarsa Annex 10 (Havacılık Haberleşmesi – Dijital Veri Haberleşme Sistemleri)' da tanımlanmış sesli iletişim kaybı prosedürleri uygulanır. Doğru cevap C' dir.

Bir uçuşun gerçekleştirildiği seyir seviyeleri “uçuş seviyesi” veya “irtifa” türünden ifade edilir. Uçuş seviyesi, kullanılabilir en alçak uçuş seviyesi ve üzerindeki veya geçiş irtifası üzerindeki uçuşlar için kullanılmalıdır. İrtifa ise, en alçak uçuş seviyesinin altındaki veya geçiş irtifası ve altındaki uçuşlar için kullanılmalıdır. Genellikle düz uçuşlarda uçuş seviyesi, iniş ve kalkışlar sırasında ise irtifa kullanılır. İrtifa, bir nesnenin, noktanın ya da seviyenin ortalama deniz seviyesinden dikey  mesafesini ifade eder.

Uygun otorite tarafından belirtilen bazı şartların oluşup uygun hava trafik hizmetleri biriminin bilgilendirme, tavsiye veya müsaadesine göre yapılması haricinde:
• Havadaki bir uçaktan hiçbir şey atılamaz ya da püskürtülemez,
• Bir uçak tarafından hiçbir uçak ya da nesne çekilemez,
• Acil durum haricinde paraşüt alçalışı yapılamaz,
• Akrobatik uçuş yapılamaz.

Hava kuralları, Uluslararası Sivil Havacılık Kuruluşu (ICAO: International Civil Aviation Organisation) tarafından yayımlanan Annex 2’de tanımlanmıştır. Ülkemiz de dünyadaki ülkelerin çoğu gibi bu kuruluşa üyedir. Dolayısıyla bu kurallara uymakla mükelleftir. Genel kurallar şu başlıklar altında incelenecektedir;
• Canın ve malın korunması
• Çarpışmaların önlenmesi
• Uçuş planları
• Sinyaller
• Zaman
• Hava trafik kontrol hizmetleri
• Yasa dışı müdahale
• Önleme
• Görerek meteorolojik koşullarda görüş ve buluta olan mesafe.

Karşılıklı olarak zıt yönlerden birbirlerine yaklaşan uçaklar çarpışma tehlikesi altındaysa her
ikisi de sağa dönmelidir.

Aşağıdaki durumlar haricinde yaklaşık aynı seviyede birbirlerine kesişen rotalardan yaklaşırken, soldaki uçak sağındakine yol vermelidir:
• Güç kaynağı olan havadan ağır uçaklar hava
gemileri, planörler ve balonlara yol vermelidir.
• Hava gemileri planör ve balonlara yol vermelidir.
• Planörler balonlara yol vermelidir.
• Güç kaynağı olan uçaklar, uçak ya da başka
bir nesne çeken uçaklara yol vermelidir.

Gün boyu açık olması gereken ışıklar ise aşağıda verilmiştir:
• Uçuş sırasında, çarpışma önleme ışıkları açık olmalı.
• Meydan hareket sahasında hareket hâlindeki uçaklar; diğer uçakların dikkatini çekmeye yarayan ışıkları ve motoru çalışan uçaklar da bunu belirten ışıkları açmalıdır.

Öte yandan diğer seçeneklerde verilen ışıklandırmalar ise gün batımından gün doğumuna kadar olan süre içinde meydan hareket sahası üzerindeki (yerdeki) uçakların yakması gereken ışıklardır.

Uygun hava trafik hizmetleri otoritesi tarafından aksi belirtilmediği sürece; hava trafik kontrol hizmeti ya da hava trafik tavsiye hizmetine haiz bir uçuş planı, kalkıştan en az 60 dakika önce sunulmalı ya da uçuş sırasında sunuluyorsa, uçağın aşağıda belirtilen herhangi bir noktaya varışından en az 10 dakika önce ilgili hava trafik hizmetleri birimine iletilmiş olmasını sağlamalıdır.

Bir uçuş planı, uygun hava trafik hizmetleri tarafından gerekli görülen şu maddeler ile
ilgili bilgileri barındırmalıdır:
• Uçak tanımlaması (kimliği),
• Uçuş kuralları ve uçuş tipi,
• Uçak sayısı ve tipleri ile dümen suyu türbülans kategorileri,
• Ekipman,
• Kalkış hava alanı (uçuş planı uçuş sırasında çekilmişse, kalkış hava alanı yerine, uçuş hakkında ek bilginin temin edilebileceği bir konum belirtilmelidir),
• Tahmini takoz çekme saati (EOBT) (eğer uçuş planı uçuş sırasında sunulmuşsa, tahmini takoz çekme saati yerine uçuş rotası üzerindeki ilk noktaya olan tahmini varış zamanına dair bilgi verilmelidir),
• Seyir hızları,
• Seyir seviyeleri,
• Takip edilecek rota,
• Varış hava alanı ve uçuş operasyonu boyunca geçecek tahmini toplam süre,
• Yedek hava alanları,
• Yakıtın ne kadar sürelik uçuşa yeteceği,
• Uçaktaki kişi sayısı,
• Acil durum ve kurtarma ekipmanı,
• Diğer bilgiler.

Gerçek hava hızından sapma: eğer rapor noktaları arasındaki uçuşun gerçek hava hızı ortalaması ile uçuş planındaki hız arasında (+) (-) % 5’e varan bir fark varsa ya da böyle bir fark olacağı tahmin ediliyorsa uygun hava trafik hizmetleri birimi bilgilendirilmelidir

Hava alanı hareket sahası içinde taksi hâlindeki uçakların çarpışma tehlikesi oluştuğunda;
• Uçaklar birbirlerine zıt yönlerden yaklaşıyorsa her ikisi de durmalı ya da mümkünse sağa dönmelidir.
• İki uçağın da yolları kesişiyorsa diğerini sağında gören uçak yol vermelidir,
• Diğer uçak tarafından arkadan yaklaşılan uçak yol hakkına sahiptir ve sollayan
uçak diğer uçaktan tamamen uzaklaşmalıdır.
Manevra sahasında taksi hâlindeki uçak, meydan kontrol kulesi tarafından aksi bir
talimat verilmediği sürece tüm pist bekleme pozisyonlarında durup beklemelidir.
Manevra sahasında taksi hâlinde olan uçak tüm ışıklandırılmış durma çıtalarında
(stop bar) durup beklemeli ve ışıklar sönünce yoluna devam etmelidir.

Uçak operasyonunun hava kurallarına uyumlu olmasından uçağın kaptan pilotu sorumludur. Doğru cevap B'dir.