HAVA TRAFİK KONTROL HİZMETLERİ

Hava trafik kontrol hizmeti, uçaklar arasındaki çarpışmaları ve uçaklarla manevra sahası üzerindeki mânialar arasındaki çarpışmaları önlemek ve düzenli ve hızlı bir hava trafik akışı sağlamak amaçlarıyla verilen bir hizmettir.

Meydan kontrol ünitesinin kontrolünde kalkış yapan bir uçak belirli bir yer, zaman veya irtifada sırasıyla yaklaşma kontrol ve saha kontrol ünitesinin sorumluluğuna girer. Bir meydana inişe gelen bir uçak ise yine sırasıyla saha kontrol, yaklaşma kontrol ve meydan kontrolün sorumluluğuna girer yani bu üniteler uçağa sırasıyla hizmet verirler

Rüzgâr çorabı; rüzgâr balonu, rüzgâr (yön) göstergesi, rüzgâr konisi ya da rüzgâr yeni olarak da adlandırılır. Her meydanda en az bir adet rüzgâr çorabı bulunmalıdır ve bu rüzgâr çorabı uçuştaki ve manevra sahasındaki uçaklar tarafından kolayca görülebilecek bir yere yerleştirilmelidir. Rüzgâr çorabındaki her bir şerit (bant) yaklaşık 5 knots rüzgâra karşılık gelir.

Saha kontrol merkezi, yaklaşma kontrol ofisinden kontrolünü devraldığı uçaklar arasında belirli kurallara bağlı kalarak gerekli ayırmaları sağlamakla sorumludur. Ayrıca uçaklara uygun uçuş seviyeleri tahsis ederek hava trafiğini idare etmekle ve transit (overflight) bir uçuşsa uçağın kontrolünü komşu uçuş bilgi bölgesine ya da inişe gelen bir uçak ise kontrolü ilgili yaklaşma kontrol ofisine devretmekle sorumludur. Bir saha kontrol merkezi kendi uçuş bilgi bölgesini kat edecek transit uçuşlara ve yine kendi uçuş bilgi bölgesi içerisinde kalan meydanlardan kalkış yaparak tırmanıp yola giren uçaklara ve uçuş seviyesini terk edip alçalarak bu meydanlara iniş yapacak uçaklara talimat, tavsiye ve izinler hazırlayıp vermekle sorumludur.

Hava trafik kontrolörleri, ICAO tarafından yayınlamış ekler (annex) ve dokümanlarda belirtilen kurallara göre uçaklar arasındaki ayırmaları sağlarlar. Kontrol ettikleri hava trafiğiyle ilgili olarak komşu hava trafik kontrol üniteleri ile koordinasyon sağlarlar. Emniyetli, verimli ve ekonomik bir hava trafik akışı sağlamak için pilotlara izinler ve talimatlar (iniş, kalkış, tırmanma, alçalma ve uçuş yönü gibi) verirler. Gerektiğinde uçuşla ilgili tavsiyelerde bulunur, pilotlara hava durumu ve diğer trafiklerle ilgili bilgiler verirler.

Sağlık raporları 2 yıl süreyle geçerlidir. Fakat 50 yaşını dolduran hava trafik kontrolörleri sağlık raporlarını her yıl yenilemek zorundadır. Derecelerin geçerlilik süresi ise en fazla 1 yıl olup gerektiğinde en fazla 120 gün uzatılabilir.

Emniyet, pist konumu veya hava trafik şartları farklı yönde bir seçimi gerektirmedikçe normal olarak bir uçak rüzgar içine doğru (önden rüzgar alarak) iniş ve kalkış yapar. Rüzgarın yönü ve şiddeti (hızı), kullanılacak pistin belirlenmesinde en önemli etkendir.

. Meydan trafik paterni şu bölümlerden oluşur

Rüzgâr üstü bacağı, iniş yönünde iniş pistine paralel bir uçuş yoludur. Rüzgâr yan bacağı, iniş pistinin sonuyla yani kalkış yönüyle dik açı oluşturan uçuş yoludur. Rüzgâr altı bacağı, iniş yönüne ters yönde ve iniş pistine paralel uçuş yoludur. Esas bacak; iniş pistinin yaklaşma yönündeki sonuyla dik açı oluşturan, pist merkez hattı uzantısıyla kesişen ve rüzgâr altı bacağının uzantısı olan bir uçuş yoludur. Son yaklaşma ise; pist merkez hattının iniş yönündeki uzantısı boyunca esas bacaktan piste kadar uzanan bir uçuş yoludur.

Türk Hava Sahası sadece iki FIR’dan oluşmaktadır. Bu FIR’lar, Göynük (Toker)’den geçen ve Eskişehir Meydanı batıda, Afyon ve Antalya Meydanları doğuda kalacak şekilde, kuzeyde sınır dışından başlayıp güneyde sınır dışına kadar uzanan izafi bir hatla birbirinden ayrılmıştır. Bu hattın batısı İstanbul FIR, doğusu ise Ankara FIR olarak adlandırılır (Şekil 4.9). İstanbul FIR’ında İstanbul Saha Kontrol Merkezi (ACC), Ankara FIR’ında da Ankara Saha Kontrol Merkezi (ACC) hizmet vermektedir.

II. Dünya Savaşı sona ererken, bütün dünyada sivil havacılık sektöründe bir patlama yaşandı. Bunun sonucunda daha fazla hava trafik kontrol donanımına ve personeline ihtiyaç doğdu. Bu ihtiyacın karşılanabilmesi ve havacılıkla ilgili diğer sorunların çözümlenebilmesi için ABD’nin önderliğinde Şikago’da bir araya gelen çeşitli dünya devletleri 7 Aralık 1944 tarihinde “Uluslararası Sivil Havacılık Anlaşması (Şikago Anlaşması-Chicago Convention)”nı imzaladılar. Şikago Anlaşması hava trafik sistemlerinin örgütlenmesi açısından da önemli bir dönüm noktası olmuştur. Doğru yanıt A seçeneğidir.

Türkiye 5 Haziran 1945 tarih ve 4749 sayılı kanun ile Şikago Anlaşması’nı imzalamıştır. Doğru yanıt E seçeneğidir.

Hava trafik kontrol hizmetleri 3 tip hizmetten oluşmaktadır. Bunlar:

Doğru yanıt B seçeneğidir.

Özel VFR uçuş yapılabilmesi için yer görüşü (ground visibility) en az 1500 metre olmalıdır. Doğru yanıt C seçeneğidir.

Meydan trafik paterni şu bölümlerden oluşur:

• Rüzgâr üstü bacağı (up wind leg)

• Rüzgâr yan bacağı (cross wind leg)

• Rüzgâr altı bacağı (down wind leg)

• Esas bacak (süzülüş bacağı) (base leg)

• Son yaklaşma (final approach)

İlk yaklaşma meydan trafik paterni içerisinde yer almamaktadır. Doğru yanıt D seçeneğidir.

Hava Trafik Kontrol İzni: Bir uçağa, bir hava trafik kontrol birimi tarafından, belirtilen şartlar altında uçması için verilen yetkidir. Doğru yanıt E seçeneğidir.

Rüzgar üstü bacağı iniş yönünde iniş pistine paralel bir uçuş yoludur. Doğru yanıt A seçeneğidir.

Sağlık raporları 2 yıl süreyle geçerlidir. Fakat 50 yaşını dolduran hava trafik kontrolörleri sağlık raporlarını her yıl yenilemek zorundadır. Doğru yanıt B seçeneğidir.

Hava trafik kontrolörlerinin sahip olması gereken sağlık, eğitim ve uzmanlık şartlarının belirlenmesine, lisans, sertifika ve derecelerinin verilmesine, muhafaza edilmesine, yenilenmesine, süreli olarak askıya alınmasına veya süresiz olarak iptal edilmesine ilişkin esasların düzenlenmesi gerekir. Bu amaçla Türkiye’de Ulaştırma Bakanlığı tarafından 31 Ocak 2007 tarih ve 26420 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanmış olan “SHY 65-01/Hava Trafik Kontrol Hizmetleri Personeli Lisans ve Derecelendirme Yönetmeliği” uygulanmaktadır. Doğru yanıt A seçeneğidir.

Meydan taksi paterni şu bölümlerden oluşur:
• Pist (runway)
• Apron
• Taksi yolu (taxiway)

Doğru yanıt C seçeneğidir.