HAVA TAŞIMACILIĞI

Paris Konvansiyonu: 13 Ekim 1919’da Paris’te düzenlenen Barış Konferansı sırasında özel bir komisyon tarafından hazırlanan Paris Havacılık Sözleşmesidir.

Roma Konvansiyonu: 1952 yılında Roma’da düzenlenen 5. Özel Hava Hukuku konferansı ile katılımcılar arasında yabancı hava araçlarının yeryüzündeki üçüncü kişilere karşı neden oldukları zararlar üzerine bir anlaşma yapılmıştır. Bu sözleşme hükümleri 4 Şubat 1958’de yürürlüğe girmiştir ve 2009 yılı itibariyle 49 devlet taraftır.

Tokyo Konvansiyonu 1963 yılında düzenlenmiştir.

Guadalajara konvansiyonu, havacılıkta kiralama kavramının işlevsellik kazanması nedeniyle sorumluluk açısından sözleşmenin fiili taşıyanlara uygulanması durumunu düzenlemektedir.

Şikago Sözleşmesi’nden önce dünyaca kabul görerek uygulamaya konulmuş teknik kurallar mevzuatı ya da hava standartları olmadığı gibi havacılık kurallarını dünya genelinde düzenleyip denetleyecek bir örgüt de bulunmamaktaydı.

Havacılık tarihinde ilk insanlı hava aracı uçuş deneyimi, 1783 yılında Fransa’da Montgolfier kardeşler tarafından gerçekleştirilen balon uçuşudur. Bu tip balonlar günümüzde sıcak hava balonları olarak anılmakta olup, o dönemde uçuş esnasındaki hâkim rüzgâr doğrultusunda hareket etmekteydiler. Balonun yapısı itibariyle iniş sırasında karşılaşabilecek bir kaza sonrası yangına sebep olması kaçınılmazdı. Bu nedenle ilk balon uçuşundan bir yıl sonra 1784 yılında Paris polisi, balon uçuşlarının polis izni olmaksızın gerçekleştirilemeyeceğini belirten bir karar yayınlamıştır. Bu kararın havacılık tarihinde operasyona yönelik olarak verilen ilk yazılı kural olduğu söylenebilir. Hava hukukunun gelişimi, Wilbur ve Orville Wright kardeşlerin ilk olarak motorlu uçakla uçmalarından sonra 1900’lü
yıllarda gerçekleşmiş, hava hukuku ile ilgili ilk önemli aşama ile 15 Ağustos 1913 tarihinde Almanya ve Fransa arasındaki karşılıklı hava seferleri için imzalanan antlaşma olmuştur. Hava Seyrüsefer Kanunları daha sonra İngiltere’de 1920, Almanya’da 1922 ve Fransa’da 1924 yıllarında yürürlüğe koyulmuştur.

11 Temmuz 1922’de 27 devlet tarafından imzalanarak yürürlüğe giren bu sözleşme hava taşımacılığı alanındaki ilk uluslararası anlaşma niteliği taşımaktadır. Paris Konvansiyonu ile uluslararası hukukta hava sahasında devletlerin “tam ve münhasır egemenliği” ilkesi kabul edilmiştir.

Plastik Patlayıcılar Konvansiyonu: 1991 yılında Kanada’nın Montreal kentinde düzenlenen toplantıda terörist faaliyetler sonucunda hava aracının kendisini veya hava taşımacılığını tehdit eden patlayıcılara karşı alınacak önlemler tartışılarak, uluslararası düzeyde standartlaşmış uygulamalar konusunda karara varılmıştır. Bu Sözleşmeye taraf olan her devlet, kendi topraklarında işaretsiz patlayıcıların üretimini yasaklamak ve önlemek için gerekli ve etkili tedbiri alacaktır.

ICAO’nun hava taşımacılığının gelişimine paralel olarak Emniyet, Hava Seyrüsefer Kapasitesi ve Verimliliği, Güvenlik ve Kolaylıklar, Hava Taşımacılığının Ekonomik Gelişimi ve Çevre Koruma başlıkları altında belirlenen stratejik hedeflerini kısaca şu şekilde açıklayabiliriz;
• Emniyet: Tüm dünyada sivil havacılık faaliyetlerinin emniyetli bir şekilde gerçekleştirmek,
• Hava Seyrüsefer Kapasitesi ve Verimliliği: Dünyada sivil havacılık sektöründe hava seyrüseferini geliştirmek ve verimliliğini en üst düzeye çıkartmak,
• Güvenlik ve Kolaylıklar: Dünya genelinde sivil havacılık sektöründe ICAO liderliğinde güvenliği arttırmak ve gümrük faaliyetlerini kolaylaştırmak,
• Hava Taşımacılığın Ekonomik Gelişimi: Dünyada sivil hava taşımacılığı ile ekonomik politikaların uyumlaştırılmasını sağlamak,
• Çevre Koruma: Dünyada sivil havacılık sektörünün sürdürülebilir şekilde gelişimini sağlamak ve çevresel etkileri en aza indirmek.

Konsey: Yasama ve Yürütme Kurulu işlevini üstlenmiş olan Konsey, Genel Kurula karşı sorumlu daimi bir organ niteliğindedir ve Genel Kurul esnasında üye olan devletler arasından üç yıllığına seçilen 36 üye devletten oluşur.

Ek-18 Tehlikeli Maddeler: Hava yoluyla tehlikeli maddelerin emniyetli bir şekilde
taşınabilmesi için gereklilikleri düzenler. Hava yoluyla yapılan kargo taşımacılığının yarıdan fazlasını patlayıcı, korozif, yanıcı, zehirli ve hatta radyoaktif olarak sınıflandırılabilecek ürünler oluşturmaktadır. Bu ürünler endüstriyel, ticari, tıbbi veya araştırma amaçlı olarak kullanılmak üzere taşınmaktadır. Bu ürünlerin sınıflandırılması, paketlenmesi, depolanması gibi konularda uyulması gereken kural ve prosedürler bu dokûmanda yer almaktadır.

Avrupa Birliği üyesi olan 28 ülke (Avusturya, Belçika, Bulgaristan, Güney Kıbrıs, Hırvatistan, Çek Cumhuriyeti, Danimarka, Estonya, Finlandiya, Fransa, Almanya, Yunanistan, Macaristan, İrlanda, İtalya, Litvanya, Latviya, Lüksemburg, Malta, Hollanda, Polonya, Portekiz, Romanya, Slovakya, Slovenya, İspanya, İsveç ve Birleşik Krallık) doğal olarak EASA üyesidir. Avrupa Birliği üyesi olmayan ancak özel anlaşmalı ülke statüsüne sahip dört ülkede İzlanda, Norveç, İsviçre ve Lichtenstein’dır.

Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü’nün en temel görevi; Türk sivil havacılık sisteminde hava taşımacılığına ilişkin tüm faaliyetlerin emniyetli, güvenli, etkin ve verimli bir şekilde gerçekleşmesini sağlamak, hava taşımacılığına ilişkin hizmetlerin adil ve sürdürülebilir bir rekabet ortamında gerçekleşmesi amacıyla politikalar üretmek, stratejiler belirlemek, düzenlemeler tasarlamak, düzenlemeleri uygulamaya aktarmak, mevzuata uyumluluğu denetlemek ve uyum konusunda gerektiğinde yaptırım uygulamaktır.

Türkiye’de sivil havacılık sektörü 14 Ekim 1983 tarihinde kabul edilen 2920 sayılı Sivil Havacılık Kanunu’nun yürürlüğe girmesiyle, özellikle 80’lerin ikinci yarısından itibaren önemli bir gelişim içerisine girmiştir. 1983 yılına kadar monopol yapıya sahip olan Türk sivil havacılığı, uluslararası ekonomik düzenlemelere paralel olarak bu tarihten sonra liberalleşmeye başlamış ve özel sektörün de faaliyet göstermesine olanak sağlanmıştır. Bu doğrultuda 2920 sayılı kanun ile ülkede özel hava yolu şirketlerinin kurulmasına ve iç hat hariç faaliyet göstermesine izin verilmiştir. Ulaştırma Bakanlığı tarafından özel hava yolu
işletmelerine iç hat uçuş izni 20 Ekim 2003 tarihinde gerçekleşmiştir

Madde 25 (Değişik: 19/4/2001 - 4647/1 md.): Ruhsat sahibi; ücret tarifeleri ile birlikte uygulama tarihini ticari, mali ve ekonomik koşullara uygun olarak belirler ve yürürlüğe koymadan üç gün önce üçüncü kişilere duyurur. Uçuş tarifeleri, ruhsat sahibi tarafından belirlenir ve Ulaştırma Bakanlığınca onaylandıktan yedi gün sonra yürürlüğe girer.

ICAO’nun stratejik hedefleri: Emniyet, Hava Seyrüsefer Kapasitesi ve Verimliliği, Güvenlik ve Kolaylıklar, Hava Taşımacılığının Ekonomik Gelişimi ve Çevre Koruma'dır.

Genel Kurul toplantılarında teknik, ekonomik, hukuki ve teknik iş birliği alanlarındaki tüm çalışmalar ayrıntılı olarak gözden geçirilerek, bütçe ve yapılacak işler detaylarıyla belirlenir.

Türkiye, 1947 yılındaki ilk ICAO Genel Kurulu’nda Konseye üç yıllık süre için üye seçilmiştir. 1977, 1980 ve 1983 yıllarındaki adaylıkları ise oyların bölünmesi nedeniyle sonuçlanamamıştır. 2016 yılı için Konsey üyesi adayıdır.

1958 yılında kurulan Federal Havacılık Otoritesi (FAA-Federal Aviation Administration), Amerika Birleşik Devletleri’nin sivil havacılık otoritesidir.

Avrupa hava ulaşımındaki gelişmelerin izlenmesi amacıyla daha iyi bir koordinasyon ve iş birliği  sağlamak, Avrupa Sivil Havacılık Konferansı (ECAC)'ın kuruluş amaçlarındandır.