HAVA TAŞIMACILIĞI - Deneme Sınavı - 3

Ulaştırma sektörünün taşıma alt sistemlerinden biri olan hava yolu ulaştırma sektörü; faaliyet alanı, faaliyetleri gerçekleştiren kurum ve kuruluşlar, kullanılan ileri teknoloji ürünü araçlar ve donanım, uygun alt yapı ve haberleşme sistemleri, kalifiye insan gücü, hizmet verilen müşteriler, ulusal ve uluslararası özelliğe sahip kurallar ve mevzuatların oluşturduğu önemli bir sistemdir. Bu sistem kısa sürede çok hızlı teknolojik ve yapısal değişiklikler gösterir. Bir yandan geniş kapasiteli, yakıt tasarrufu sağlayan, düşük gürültü ve emisyon seviyelerine sahip uçakların geliştirilmesinin, hava yolu şirketlerinin faaliyetleri, yönetimi, hizmet kalitesi ve kapsamı üzerinde büyük ölçüde etkisi olurken bu aynı zamanda serbestleşme, özelleştirme, sektörün daha ticari bir yapıya dönüştürülmesi ve iş birliklerinin oluşması sektörün yapısını değiştirmiş ve sektörü tüketicilerin hakim olduğu bir pazara dönüştürmüştür.

Yolcu ve yük taşımaya yönelik birbiriyle bağlantılı faaliyetlerin ve kurumların oluşturduğu sistem olan hava yolu ulaştırma sektörü; hava yolu işletmeciliği, hava seyrüsefer ve hava trafik hizmetleri, yer ve ikram hizmetleri, eğitim, bakım ve diğer havacılık faaliyetleri ile bütün sistemin uluslararası kurallara göre koordinasyonu ve denetimi kapsamaktadır.

Anlaşılacağı üzere hava yolu taşımacılığı sektörü kendi içinde bir endüstri olmaktan çok insanları ve yükleri, iki nokta arasında taşıyarak diğer sektörlere girdi sağlayan bir sistemdir. Küreselleşen dünyada hava yolu taşımacılığı sektörü ekonomilerin ve kültürlerin birleşimini ve etkileşimini sağlayarak birbirine bağlı küresel bir ekonomi ve kültürel çevre oluşturan, nüfusların dengeli dağılımını kolaylaştıran, milyonlarca yolcu ve yükün dünya üzerindeki noktalar arasında hızlı bir şekilde yer değiştirmesini mümkün kılan bir hizmet sektörüdür.

Hava taşımacılığına ilişkin ekonomik faydalar şunlardır:

A şıkkı dışındaki diğer şıklar hava yolu taşımacılığının özellikleridir.

ICAO tarafından hava yolu işletmelerinin operasyonel tipine göre sınıflandırılması şu şekildedir:

ICAO tarafından hava yolu işletmelerinin hava yollarının taşıdıkları trafik tipine göre  sınıflandırması şu şekildedir:

ICAO tarafından hava yolu işletmelerinin ulusal veya uluslararası pazardaki üstlendikleri role veya operasyonel büyüklüklere göre sınıflandırması şu şekildedir:

ICAO tarafından hava yolu işletmelerinin pazardaki veya ekonomideki önemine göre sınıflandırılması ise şu şekildedir:                                                                     

ICAO tarafından hava yolu işletmelerinin sahiplik yapılarına sınıflandırılması ise şu şekildedir:

Charter hava yolu modeli, büyük çoğunluğunun uçak kiralama yoluyla gerçekleşen tarifesiz hava yolu işletmesidir. Charter hava yolları, genellikle paket olarak (otel, transfer ve ulaşım) satılan ve turistik merkezlere düzenlenen hava yolu ulaşım ağıdır.

Genellikle geniş bir uçuş ağına sahip olan geleneksel hava yolları topla-dağıt (hub and spoke) ağ yapısını kullanmaktadırlar. Topla dağıt ağ yapısında bir merkez havaalanı seçilir ve bunun etrafında merkez havaalanına bağlanan çevre havaalanları (spokes) belirlenir. Çevre havaalanından merkezlerde toplanan yolcular tekrar gitmek istedikleri çevre havaalanlarına dağıtılırlar. Bu ağ yapısıyla geleneksel hava yolu işletmeleri faaliyetlerini daha geniş bir alana yayabilmektedir.

Düşük maliyetli taşıyıcıların düşük maliyet hedeflerine ulaşmak için uygulamaya koydukları en önemli faktörlerden biri uçuş rezervasyonlarındaki yeniliklerdir. Maliyet kalemleri arasında önemli yer tutan bilet satış giderlerini azaltmak için düşük maliyetli taşıyıcılar bilet satışları İnternet ve telefon aracılığıyla gerçekleştirmektedir.

Charter taşımacılığının en önemli özelliklerinden birisi iki nokta arasında doğrudan uçuş yapmalarıdır. Yani doğrusal ağ yapısını kullanırlar.

Bölgesel hava yolu taşıyıcıları büyük hava yolu işletmeleri ile

Havalimanlarında kara tarafında, terminal alanı, otoparklar, havaalanı ulaşım yolları ve terminal önü yolcu ve bagaj indirme/bindirme alanları yer almaktadır. Terminal binası, kargo binası, kapılar, otomobil park alanları, havalimanı otelleri, restoranlar, garajlar ve araç hizmetlerinin sağlandığı havalimanının kara tarafında konumlanan alandır.

Yer hizmetleri kuruluşu olabilmek için alınması gereken ruhsatların kapsamı, ilgili yönetmeliğin birinci bölümü Madde 4’te belirtilmiştir. Buna göre;

A Grubu Çalışma Ruhsatı: “Bu Yönetmelik hükümlerine uygun olarak havaalanlarında, 5’inci maddede belirtilen hizmet türlerinin tamamı veya en az yolcu trafik, yük kontrolü ve haberleşme, ramp, kargo ve posta, uçak temizlik, birim yükleme gereçlerinin kontrolü için en az üç uluslararası trafiğe açık havaalanında teşkilatlanarak hava taşıyıclarına yer hizmeti yapmak üzere yetkilendirilmiş özel hukuk tüzel kişilerine her bir hizmet türü için verilecek çalışma belgelerini” ifade etmektedir.

Her ülkenin ulusal bazda kendi sivil havacılık politikalarına yön verdiği düzenleyici ve denetleyici kurumları bulunduğu gibi uluslararası anlamda da tüm dünya sivil havacılığına hitap eden ve kurallarına uyulmakla yükümlü olunan uluslararası düzenleyici ve denetleyici kurumlar mevcuttur.

Temel var oluş sebepleri tarihi ve kuralları kanla yazılmış bir alan olan havacılığın sürdürülebilir bir şekilde kalkınmasını ve ilerlemesini sağlayacak uluslararası düzenlemeleri oluşturmak ve dünya havacılığına sunmak olan bu kurumların başlıcaları Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü (ICAO), Uluslararası Hava Taşıma Birliği (IATA), Avrupa Sivil Havacılık Konferansı (ECAC), Avrupa Hava Trafik Kontrol Birliği (EUROCONTROL), Avrupa Havacılık Güvenliği Kurumu (EASA) ve Uluslararası Havalimanları Konseyi (ACI) dır.

DHMİ, Devlet Hava Meydanları İşletmesi olup ulusal bir kurumdur.

Hava taşımacılığı kavramının ilk olarak ortaya çıkışı 15 Mayıs 1918’de ABD’de New York ile Washington D.C. şehirleri arasında 218 mil uzunluğundaki rotada hava postası taşınmasıdır.

1927 yılında Juan Trippe adında eski bir donanma pilotunun Pan American World Hava yollarını kurmasıyla birlikte yolcu taşımaya yönelik faaliyetler başlamıştır.

2014 yılında tüm dünyadaki ticari uçakların doluluk oranı %79 ortalamaya sahiptir.

1914 yılına gelindiğinde İstanbul-Bilecik-Eskişehir-Kahire hattında ilk hava posta servisinin faaliyete geçtiğini görmekteyiz.

1983 yılında 2920 sayılı Türk Sivil Havacılık Kanunu yürürlüğe girmiştir ve ülkemizde iç hatlarda serbestleşme hareketi başlamıştır.

2014 Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü Faaliyet Raporuna göre THY A.O. hava yolu şirketi en çok uçak sayısına sahiptir

Serbestleşme hareketinin dünyadaki hava taşımacılığı gelişimine katkılarını aşağıdaki
maddeler hâlinde sıralayabiliriz:
• Pazara giriş ve erişim konusundaki kısıtlamaların kaldırılarak hava taşımacılığı
sektöründe rekabetin artırılmasını sağlamıştır.
• Bilet fiyatlarının düşmesini ve hava taşımacılığını kullanan yolcu sayısının artmasını sağlamıştır.
• Topla-dağıt (hub and spoke) uçuş ağı yapısının oluşumunu tetikleyerek hava yolu
doluluk oranlarının artmasını sağlamıştır. Dolayısıyla hava taşıyıcıları ölçek ekonomisinden yararlanabilir hâle gelmiş ve bu durum fiyatlandırma stratejilerine de
yansımıştır.
• Uçuş ağının küreselleşmesini sağlamıştır.
• Sunulan hizmetin kalitesinin artmasını sağlamıştır.
• Hava yolu işletmelerindeki verimliliğin artmasını sağlamıştır

Politik, ekonomik, sosyal, teknolojik ve çevresel faktörlerin hava taşımacılığının gelişimi üzerine etkileri ilerleyen kısımlarda ele alınmaktadır

Olgunluk Dönemi (1958-1978)

Serbestleşme Dönemi (1978’den Günümüze)

Hava yolu taşımacılığının kendine has diğer özellikleri şu şekilde sıralanabilir: 

• Hava yolu taşımacılığı; otel, seyahat acenteleri, araç kiralama, tur operatörleri ve diğer seyahat acenteleriyle dikey iş birlikleri gerektirir. 

• Hava yolu taşımacılığı ürünü olan koltuk yolcu bakış açısına göre homojendir 

• Hava yolu taşımacılığı bir hizmet süreci olduğundan aynı anda üretilir ve tüketilir. 

• Daha sonra sunulmak üzere depolanamaz. 

• Hizmetin sunumu tüketim anına kadar kesin değildir. Çünkü meteorolojik olay ve teknik şartlar nedeniyle gerçekleşmeyebilir. 

• Hava yolu taşımacılığında hizmet genelde toplu olarak sunulur. 

• Hava yolu taşımacılığı tüketim anında üretildiğinden dolayı önceden denenemez.